از نوسان‌های ما تا ثبات ژاپنی ها
پایان تدریجی یک رؤیا
وصال روحانـی
روزنامه نگار
شرایط بسیار متفاوت ما و ژاپن در مرحله سوم مقدماتی جام جهانی 2026 در قاره آسیا، حاکی از آن است که سامورایی‌ها، بعد از شکست غیرمنتظره 2 بر یک مقابل یوزها در جام ملت‌های آسیا 2023، به خوبی روی تیم خود کار کرده و باز هم آن را به اوج برگردانده‌اند اما ما در گیر و دار برخی مسائل و تعریف‌های افراطی از خود نه‌تنها قدمی به سمت جلو برنداشته‌ایم، بلکه درجا زده‌ایم. ایران البته بعد از انجام سه بازی و کسب هفت امتیاز و فقط به سبب گل‌های زده بیشتر ازبکستان، پایین‌تر از این تیم، در رده دوم جدول گروه A ایستاده اما همین تساوی بدون گل پنجشنبه‌شب مقابل ازبکستان، نشانگر متوقف ماندن ایران در سطوح فنی گذشته و تکرار فرایندهای همیشگی بود. فرایندهایی که سبب شده تیم ملی نوسان زیادی داشته باشد و یک روز بسیار خوب ظاهر شود و روز بعدی 50 و حتی 70 درصد تنزل فنی داشته باشد. بدترین قسمت قضیه این است که حتی خودمان هم نمی‌توانیم قبل از هر مسابقه، حدس بزنیم که در دیدار بعدی‌مان چه وضعی خواهیم داشت. ما غیرقابل پیش‌بینی هستیم، زیرا نه بردمان محصول اتخاذ تاکتیک‌های مؤثر و دقیق و برمبنای بازی حریف و یک برنامه‌ریزی عملی و حساب شده است و نه باخت‌مان ریشه در منطق دارد و از فرایندهایی مشخص و علمی نشأت گرفته است.
آنها بارشان را بسته‌اند
ژاپن که برنامه‌مدار است و چند سالی است که از سایر آسیایی‌ها به وضوح جلو افتاده، برخلاف ما حضوری طوفانی و بسیار موفق در دور سوم مقدماتی جام جهانی داشته و حریفانش را به توپ بسته است. آنها بعد از ثبت برد کوبنده 7 بر صفر مقابل چین و زدن پنج گل به بحرین، پنجشنبه در ریاض، عربستان را 2 بر صفر شکست دادند تا هم 9 امتیاز کامل را کسب کرده باشند و هم در ازای 14 گل زده، حتی یک گل هم نخورده باشند. درست است که هنوز راهی طولانی تا پایان دیدارهای این گروه و دو گروه دیگر آسیا باقی مانده اما ژاپنی‌ها با پنج امتیاز بیشتر از استرالیا و عربستان، به نوعی از حالا بار صعود خود را بسته و این دو حریف نامدارشان را خلع سلاح کرده‌اند.
وفور افراط و تفریط
فرق سامورایی‌ها با فوتبال ما همین است. ما یک‌بار آنها را می‌بریم و آنقدر در تعریف از خود، دنیا را روی سرمان می‌گذاریم که از پرداختن به امور ضروری باز می‌مانیم و در دیدارهای بعدی کم می‌آوریم اما ژاپنی‌ها بعد از تک‌ناکامی‌های خود، از جا برمی‌خیزند و کارشان را از سر می‌گیرند. این به معنای نفی ارزش‌های فنی و توانایی‌های بالقوه فراوان فوتبال ما نیست اما ما آنقدر افراط و تفریط در کارمان داریم که هیچ‌گاه به یک حد تعادل و سطح ثابت و مساعد فنی نمی‌رسیم و معمولاً از یک ور پشت‌بام به زمین درمی‌غلتیم. روزی قربانی خودبزرگ‌بینی‌مان می‌شویم و روزی دیگر به سبب خودکوچک‌بینی و ترس و احتیاط از رقبای بالقوه ضعیف‌تر از خودمان از رسیدن به حق خویش باز می‌مانیم. حاصل کار در هر دو مورد فوق یکسان است؛ نرسیدن به اهداف مورد نظر و تبدیل نشدن به تیمی برنامه‌دار، باثبات و مدرن مثل ژاپن.