چمن آزادی را علمی مراقبت کنید
علف‌های هرز
مرتضی طهوری
روزنامه نگار
عملکرد غیراصولی در حفظ زمین چمن ورزشگاه آزادی موجب شده تا این چمن به بیماری‌های قارچی مبتلا شود و کارشناسان اعلام کرده‌اند بهترین کار این است که در بازه زمانی شش‌ماهه چمن فعلی جمع شود و با تکنولوژی و نژاد‌های جدید، چمن جدیدی کاشته شود و شرایط نگهداری هم تغییر کند.
استفاده نکردن از سموم قارچ‌کش، افزایش میانگین رطوبت هوای تهران که منجر به گسترش بیماری‌های قارچی می‌شود و مدت‌ها عدم کار علف‌کشی مهم‌ترین عوامل از بین رفتن کیفیت چمن این ورزشگاه بوده است. علف‌های هرز در زمین‌های چمن سریع‌تر از چمن آسیب می‌بینند که منجر به لکه‌های خالی و فشرده شدن خاک می‌شود و می‌تواند خطرات آسیب را برای ورزشکاران افزایش دهد.
بدون دستگاه علف‌کش امکان کنترل علف‌های هرز وجود دارد. علف‌های چمن گونه‌های چمنی با ویژگی‌هایی هستند که آنها را برای این کاربرد‌ها مناسب می‌کند. آنها چمن‌زنی مکرر را تحمل می‌کنند، در برابر ترافیک شدید مقاومت می‌کنند و سطوح متراکم و یکنواخت را تشکیل می‌دهند. آنها مکان‌هایی را برای ورزش یا استراحت در فضای باز ایجاد می‌کنند: کاهش فرسایش خاک؛ کاهش مشکلات گرد و غبار و گل در اطراف خانه‌ها، مدارس و مشاغل و ایجاد خطوط دید واضح در امتداد بزرگراه‌ها.
با این حال، اغلب صنعت چمن به دلیل استفاده از مقادیر قابل توجهی آب، کود و آفت‌کش‌ها مورد انتقاد قرار می‌گیرد. با افزایش نگرانی‌ها در مورد خطرات بالقوه سلامت، آفت‌کش‌ها بویژه تحت بررسی شدید قرار گرفته‌اند. در بسیاری از نقاط قوانین آفت‌کش‌ها سریع‌تر از روش‌های جایگزین کنترل آفات پیشرفت کرده است. محققان متخصص در علوم چمن و خاک، به گزینه‌های جدید علاقه‌مند هستند و روش و ابزار کاملاً جدیدی را برای مدیریت چمن ابداع کرده‌اند تا علف‌های هرز را بدون استفاده از مواد شیمیایی از بین ببرند.
علف‌کش‌ها و سلامتی
آمریکایی‌ها مقادیر قابل توجهی از علف‌کش‌ها را در زمین‌های غیر کشاورزی مانند چمن‌ها، باغ‌ها، زمین‌های گلف، زمین‌های ورزشی و پارک‌های عمومی استفاده می‌کنند. سال ۲۰۱۲، ۵۴ میلیون پوند ماده فعال علف‌کش یعنی بخش علف‌کش‌کننده علف‌های هرز در سال ۲۰۱۲ برای این قبیل استفاده‌ها تولید شد. نگرانی‌ها در مورد اثرات بالقوه آفت‌کش‌ها بر سلامتی در سال‌های اخیر به‌خوبی منتشر شده است. آکادمی اطفال آمریکا، انجمن اطفال کانادا و سایر سازمان‌های بهداشتی توصیه می‌کنند که قرار گرفتن کودکان در معرض آفت‌کش‌ها هم در رحم و هم بعد از تولد محدود شود.
به گفته این متخصصان، کودکان در برابر دوز‌های مداوم آفت‌کش‌ها آسیب‌پذیر هستند؛ زیرا به‌سرعت در حال رشد و توسعه هستند و نسبت به بزرگسالان غذا و مایعات بیشتری را به ازای هر پوند وزن بدن مصرف می‌کنند. آنها همچنین تماس بیشتری با زمین در فضای باز و کف در خانه دارند و احتمال بیشتری دارد که باقیمانده‌ها را از طریق فعالیت‌های مکرر دست به دهان بخورند.
در پاسخ، ایالت کانکتیکات استفاده از آفت‌کش‌های مراقبت از چمن را در محوطه مدرسه در پیش مهدکودک‌های دولتی و خصوصی از طریق مدارس کلاس هشتم ممنوع کرده است. ایالت نیویورک استفاده از آفت‌کش‌ها را در محوطه مدرسه، مهدکودک و زمین‌های ورزشی تا کلاس ۱۲ ممنوع کرده است. بسیاری از شهرداری‌ها استفاده از آفت‌کش‌ها را در پارک‌ها، بسته‌های فضای باز و حقوق عمومی عبور ممنوع کرده‌اند. در سطح بین‌المللی، هشت استان از ۱۰ استان کانادا استفاده از آفت‌کش‌های «آرایشی» را محدود کرده‌اند. بسیاری از شهرها، ایالت‌ها و کشور‌ها در سرتاسر جهان فروش محصولات مبتنی بر گلایفوسیت را در پاسخ به نگرانی‌های مداوم در مورد اثرات این علف‌کش پرکاربرد بر سلامتی ممنوع یا محدود می‌کنند.
کنترل جایگزین علف‌های هرز
چمن‌زنی ساده، در ارتفاع و فرکانس مناسب تیغه، از استقرار علف‌های هرز و رقابت با علف‌های مطلوب جلوگیری می‌کند. اما برخی از گونه‌ها از جمله قاصدک، شبدر و چنار معمولی، صاحب‌خانه‌ها و مدیران حرفه‌ای چمنزار را ناامید می‌کنند بویژه افرادی که ترجیح می‌دهند از آفت‌کش‌ها استفاده نکنند یا از نظر قانونی از استفاده از آنها منع شده‌اند. کنترل علف‌های هرز در چمن کاری بیش از زیبایی‌شناسی بویژه در زمین‌های ورزشی است.
علف‌های هرز تردد پا را به خوبی چمن‌ها تحمل نمی‌کنند؛ بنابراین ابتدا روی سطوح پرکاربرد مانند زمین‌های ورزشی می‌میرند و در مناطق پرتردد لکه‌های خالی باقی می‌مانند. با کاهش پوشش گیاهی، سطوح سخت‌تر می‌شوند و خطر آسیب‌دیدگی ورزشکاران افزایش می‌یابد. در مناطق چمنزار، حفره‌های باقی مانده در جایی که علف‌های هرز می‌میرند، در برابر افزایش رواناب سطحی و فرسایش خاک آسیب‌پذیر هستند.
جایگزین‌های کنونی کنترل علف‌های هرز بدون آفت‌کش بسیار محدود، تا حد زیادی بی‌اثر و گران هستند، یا دارای عوارض جانبی نامطلوب هستند. به عنوان مثال، علف‌کش‌های جایگزین مبتنی بر آهن می‌توانند به‌شدت هرچند به طور موقت علف‌های چمن را تیره کنند، که در محیط‌هایی مانند چمنزارها، باغ‌ها و پارک‌ها مشکل‌ساز است. برنامه‌های تکراری نیز اغلب مورد نیاز است. بذرکاری تهاجمی، به‌کار بردن بذر چمن روی یک مزرعه موجود با نرخ‌های بالا، مؤثرترین راه برای کاهش چشمگیر علف‌های هرز در زمین‌های ورزشی است؛ اما این روش برای علف‌های هرز مستقر و بالغ کار چندانی نمی‌کند و در قسمت‌های کم تردد سطح بازی حداقل اثربخشی را دارد.
یک رویکرد جدید
به جای بریدن چمن با تیغه‌های چرخان مانند ماشین چمن‌زنی، دستگاهی که در حال توسعه است چمن‌ها و علف‌های هرز را از طریق یک دستگاه فلزی غربال مانند می‌کشد. چمنزارها دارای تیغه‌های باریک و انعطاف‌پذیر هستند؛ اما علف‌های هرز پهن‌برگ دارای برگ‌های بزرگ‌تر و ضخیم‌تری هستند که با عبور دستگاه از روی آنها یا کنده می‌شوند یا به‌شدت آسیب می‌بینند. هنگامی که بافت برگ علف هرز آسیب می‌بیند، توانایی کمی برای جذب انرژی خورشید و تولید کربوهیدرات دارد.
این دستگاه طوری طراحی شده که به طور معمول مورد استفاده قرار گیرد، مثلاً یک بار در هفته، قبل از چمن‌زنی یا همزمان با چمن‌زنی. این تضمین می‌کند که به محض اینکه علف‌های هرز آسیب‌دیده بافت برگ جدیدی تولید کنند، در دور دیگری از درمان دوباره آسیب دیده یا حذف می‌شود؛ بنابراین علف‌های هرز باید به طور مداوم به ذخایر کربوهیدرات در سیستم ریشه خود برای رشد مجدد تکیه کنند و در نهایت این ذخایر را مصرف کرده و می‌میرند. استفاده از دستگاه (Weedbine) در هفته بلافاصله پوشش علف‌های هرز را کاهش می‌دهد، اما علف‌های هرز بالغ‌تر هفته به هفته بهبود می‌یابند. عوامل زیادی بر مدت زمان لازم برای دستیابی به کنترل، از جمله کیفیت چمن، کیفیت خاک، گونه‌های علف‌های هرز، بلوغ و تراکم علف‌های هرز تأثیر می‌گذارند.
نتایج نشان می‌دهد که کنترل مکانیکی انتخابی علف‌های هرز زمانی که به‌صورت هفتگی برای علف‌های هرز معمولی چمن مانند قاصدک و همچنین علف‌های هرز سنتی سخت‌کنترل مانند شبدر و پیچک زمینی استفاده می‌شود، بسیار مؤثر است. بسیاری از صاحبان خانه‌ها و زمین‌داران در حال حاضر به طور معمول چمن‌زنی می‌کنند و می‌توانند به راحتی برای استفاده از این دستگاه آموزش ببینند.
همان‌طور که به سمت تجاری‌سازی پیش می‌رویم، در حال ارزیابی راه‌هایی برای ادغام دستگاه (Weedbine) با یک ماشین چمن‌زنی هستیم تا نیاز‌های مدیران حرفه‌ای چمن و صاحبان خانه‌ها برآورده شود. هدف ارائه کنترل مؤثر و قابل اعتماد علف‌های هرز برای افرادی است که ترجیح می‌دهند از علف‌کش‌ها استفاده نکنند، از نظر قانونی از استفاده از آنها منع شده‌اند یا می‌خواهند استراتژی‌های فعلی خود را برای به حداقل رساندن استفاده از آفت‌کش‌ها گسترش دهند.