درآمد تبلیغات محیطی فوتبال در فصل بیست و چهارم چقدر است؟
قحطی شفاف‌سازی در سازمان لیگ!
محمد محمدی سدهی
خبرنگار
سال‌هاست که موضوع تبلیغات محیطی جزو ابهامات فوتبال ایران محسوب می‌شود، هر ساله مسئولان فدراسیون فوتبال و سازمان لیگ به شکل محدود، اطلاعاتی در خصوص درآمدهای مالی تبلیغات محیطی و موارد مربوط به آن ارائه می‌دادند اما در این بین هیچ خبری از جزئیات و ریز درآمدها نبود تا این موضوع به یک چالش بزرگ برای اهالی فوتبال تبدیل شود. عدم شفافیت سازمان لیگ در این حوزه و پنهان‌کاری در خصوص جزئیات درآمدهای ناشی از تبلیغات محیطی باعث بروز اختلافاتی در حوزه فوتبال نیز شد اما با این حال هیچ یک از مسئولان سازمان لیگ و اعضای هیأت رئیسه این سازمان تا به امروز حاضر به شفاف‌سازی در این بخش نشده‌اند.
سازمان لیگ در ماده 41 دستورالعمل ابلاغی به باشگاه‌های لیگ برتری برای فصل بیست و چهارم لیگ برتر که ابتدای فصل جاری به مدیران باشگاه اصلاع‌رسانی شده امتیاز تبلیغات محیطی را به صورت انحصاری در اختیار خود گرفت تا کسی خیال ورود به این ماجرا به سرش نزند. آنها در این بند از آیین‌نامه صراحتاً اعلام کردند که این سازمان می‌تواند اقدام به عقد قراردادهای تجاری کند و این قراردادها از سوی باشگاه‌ها لازم‌الاجرا است و باشگاه‌ها تا زمانی که در لیگ برتر حضور دارند باید آن را رعایت کنند. همچنین کلیه حقوق تبلیغات در استادیوم‌های مسابقات لیگ متعلق به سازمان لیگ است و باشگاه‌ها ملزم به رعایت قراردادهای مالی، تجاری، بازرگانی، رادیو و تلویزیون، مخابراتی، دیجیتالی و سایر موارد مرتبط مالی و تجاری سازمان لیگ هستند.
با این حال آنها در این آیین‌نامه هیچ اشاره‌ای به سهم باشگاه‌ها و نحوه تقسیم‌بندی درآمد حاصل از این محل را مشخص نکردند تا ابهامات در این باره به بالاترین حد ممکن برسد.
خلأ بزرگ در بخش تبلیغات محیطی
طبق شنیده‌ها درآمد سازمان لیگ از تبلیغات محیطی بسیار زیاد است به گونه‌ای که افراد آشنا با حوزه تبلیغات ادعا دارند رقم مذکور در نوع خود بی‌سابقه است اما درباره رقم درآمد هیچ صحبتی به صورت رسمی مطرح نمی‌شود، تنها موردی که توسط سازمان لیگ به صورت شفاف اعلام می‌شود، سهم 70 تا 75 درصدی باشگاه‌ها از تبلیغات محیطی است اما این تقسیم‌بندی تا مادامی که مبلغ درآمد کلی اعلام نشود، قابل اثبات نیست. در لیگ‌های معتبر جهان میزان درآمد حاصله از مقوله تبلیغات محیطی به وضوح اعلام می‌شود تا همه چیز شفاف باشد. نهادهای بین‌المللی نظیر فیفا و ای‌اف‌سی نیز با انتخاب یک شرکت تبلیغاتی حرفه‌ای و معتبر امتیاز تبلیغات محیطی را به آن مجموعه واگذار می‌کند و درآمد حاصل از این محل را به صورت شفاف اعلام می‌کنند، اما از آنجا که در حال حاضر خبری از پیمانکار مستقل وجود ندارد و سازمان لیگ خودش مجری تبلیغات محیطی است دردسرهای زیادی به وجود آمده و نبود یک شرکت معتبر و قانونی برای انجام تبلیغات محیطی یک خلأ بزرگ را به وجود آورده است.
اختلاف کهنه صدا و سیما با فوتبال
یکی دیگر از چالش‌های موجود در حوزه تبلیغات محیطی اختلاف مدیران فدراسیون فوتبال با صدا و سیما در خصوص درآمد ناشی از این حوزه است. موضوعی که به ادعای برخی کارشناسان باعث شده در جریان حق پخش تلویزیونی مسابقات نیز دردسرهایی ایجاد کند. اختلاف فدراسیون فوتبال و صدا و سیما در خصوص میزان سهم رسانه از محل درآمد تبلیغات محیطی اتفاق جدیدی نیست و همه ساله تکرار شده و در این مدت هیچ گامی برای حل آن برداشته نشده است. در حالی که اگر درآمد حاصله از تبلیغات محیطی توسط سازمان لیگ شفاف اعلام می‌شد این دعوای کهنه دیگر ادامه پیدا نمی‌کرد.
اجرای تبلیغات محیطی به 3 حالت مختلف در سایر کشورها
تبلیغات محیطی در کشورهای دیگر معمولاً به سه حالت اجرا می‌شود. در حالت اول باشگاه‌ها با «اختیار خود» تبلیغات محیطی را به سازمان لیگ واگذار می‌کنند و در پایان هر سال سهم خود را دریافت می‌کنند. حالت دوم که در برخی کشورها اجرا می‌شود به این ترتیب است که باشگاه‌ها و سازمان لیگ به صورت مشترک اقدام به اجرای تبلیغات محیطی می‌کنند. در این حالت معمولاً سهم باشگاه‌ها 70 درصد و سهم سازمان لیگ 30 درصد از درآمد حاصله است. در سومین حالت اما تمام تبلیغات محیطی انحصاری در اختیار باشگاه‌های میزبان قرار می‌گیرد؛ به این ترتیب که هر باشگاه در ورزشگاه خانگی خود تبلیغات محیطی مد نظر خود را اجرا می‌کند. اما در هیچ کجای جهان، سازمان لیگ یک کشور باشگاه‌ها را ملزم به اجرای قراردادهای تبلیغاتی خود نمی‌کند و حتی اگر چنین موضوعی باشد، همه چیز به صورت قانونی و توافقی پیش می‌رود. اما در فوتبال ایران این اتفاق برای نخستین بار رخ داده تا ابهامات در این باره به اوج برسد!
حالا مشخص نیست کارگروه نظارت بر قراردادها بر چه اساسی و با کدام مجوز چنین بندی را در دستورالعمل خود قرار داده و باشگاه‌ها را ملزم به رعایت آن کرده است.
پیشنهادهای هیجان انگیز برای واگذاری تبلیغات محیطی
بحث تبلیغات یکی از مباحث مهمی است که می‌توان با انجام درست و دقیق آن کارهای اصولی و اقدامات بزرگی انجام داد؛ اقداماتی که هم‌اکنون در کشورهای منطقه در حال انجام است.
در سال‌های اخیر یکی از شرکت‌های تبلیغاتی پیشنهاد داد تا در صورت واگذاری تبلیغات محیطی به شرکت مربوطه، ورزشگاه آزادی را به اتاق‌های VAP مجهز کند تا فدراسیون از طریق اجاره این اتاق‌ها به درآمد برسد. البته این هزینه توسط خود شرکت تبلیغاتی انجام نمی‌شد بلکه این شرکت با عقد قرارداد با شرکت مورد تأیید فیفا، کار تجهیز ورزشگاه‌ها را انجام می‌دهد که این پیشنهاد توسط مسئولان مربوطه در سازمان لیگ رد شد. علاوه بر این یکی دیگر از پیشنهادهای این شرکت تبلیغاتی احیای دریاچه آزادی بود که پیشنهاد این کارگزار ساخت رستوران متحرک و برگزاری تور یک روزه در ورزشگاه آزادی برای هواداران فوتبال بود که این موضوع هم می‌توانست موجب درآمدزایی قابل توجهی برای باشگاه‌های فوتبال باشد اما انحصارطلبی مسئولان سازمان لیگ باعث شده تا فوتبال ایران از این اقدامات محروم شود تا سازمان لیگ خودش متولی انجام تبلیغات محیطی باشد تا کسی متوجه نشود زیر پوست این پروژه چه اتفاقاتی در حال وقوع است و چه میزان درآمد بابت این اتفاق به حساب سازمان لیگ وارد می‌شود.
سهم سازمان لیگ ناچیز است
کشوری فرد: اطلاعی از رقم درآمد تبلیغات محیطی ندارم
محمدرضا کشوری فرد، دبیر سازمان لیگ در خصوص درآمد سال گذشته سازمان لیگ از تبلیغات محیطی می‌گوید: «اطلاعی از اعداد و ارقام درآمد تبلیغات محیطی ندارم اما طبق قوانین 70 تا 75 درصد از درآمدهای سازمان لیگ از طریق تبلیغات محیطی در اختیار باشگاه‌ها قرار می‌گیرد و سازمان لیگ سهم ناچیزی از این درآمدها دارد. هر از چند گاهی جلساتی با حضور مدیران عامل باشگاه‌ها برگزار می‌شود و این موضوع به صورت شفاف به باشگاه‌ها اعلام می‌شود.»
او در خصوص بحث فیرپلی مالی بیان می‌کند: «هفته گذشته در این خصوص نشست هم‌اندیشی تدوین آیین‌نامه شفافیت، انضباط و ثبات مالی برگزار شد و در این نشست در خصوص نحوه حسابرسی، مجوز استادیوم‌ها، اسپانسرینگ، حق پخش و سایر موارد بحث و گفت‌و‌گو شد. قرار بر این است که در برنامه‌ای ۵ ساله فیرپلی مالی در لیگ به نحو مطلوبی انجام شود. باشگاه‌ها باید در این زمینه تلاش جدی داشته باشند و شرایط مالی و شفافیت مالی خود را جدی بگیرند.»
دبیر سازمان لیگ در پاسخ به این سؤال که آیا فیرپلی مالی در باشگاه‌ها رعایت می‌شود، توضیح داد: «تلاش فدراسیون و سازمان لیگ برای اجرای فیرپلی مالی به بهترین نحو ممکن است. همان‌طور که می‌دانید در حال حاضر ای‌اف‌سی و فیفا تأکید ویژه‌ای به این موضوع دارند و این یکی از آیتم‌ها در بحث حرفه‌ای‌سازی باشگاه‌ها محسوب می‌شود. باشگاه‌ها هم به خوبی در این خصوص همکاری می‌کنند و امیدواریم که این همکاری ادامه داشته باشد.»