از ایده‌آل‌ها تا عملگرایی در مسیر رسیدن به قله آسیا
ترکیب بازی با قطر؛ معمای بزرگ امیر
آرمن ساروخانیان
روزنامه نگار
امیر قلعه‌نویی از شروع کار در تیم ملی تا نشست‌های خبری روزهای اخیر در دوحه، بارها روی تغییر نگرش تیم ملی صحبت کرده بود. او با این کلیدواژه به اصرار تیمش به بازی‌سازی از انتهای زمین و حملات تدریجی اشاره داشت. انتقال سامان قدوس به هافبک بازی‌ساز جلوی دفاع مهم‌ترین جابه‌جایی برای پیاده کردن این روش بود. با این حال شکست ژاپن که مهم‌ترین موفقیت قلعه‌نویی در روی نیمکت تیم ملی است و ایران را در مسیر قهرمانی جام ملت‌های آسیا قرار داد با عقب‌نشینی از این روش به دست آمد.
وقتی پرس ژاپن مانع بازی‌سازی تیم ملی شد، شاگردان قلعه‌نویی از شروع نیمه دوم، ارسال توپ‌های بلند از خط دفاع برای خط حمله را انتخاب کردند و هافبک‌ها مأموریت داشتند توپ‌های برگشتی را تصاحب کنند. ژاپن با این روش خلع سلاح شد و دروازه این تیم می‌توانست زودتر از دقیقه 95 باز شود.
تغییر مهم دیگر تیم ملی برای بازی با ژاپن استفاده از چیدمان 1-3-2-4 بود. بازیکنان تیم ملی در اجرای این روش عملکرد درخشانی داشتند و با بستن فضاها حداقل موقعیت را به ژاپن دادند. طارمی هم در مصاحبه بعد از بازی با گفتن اینکه «خدا من را اخراج کرد»، اشاره به این تغییر تاکتیک داشت که شاید بدون محرومیت خودش اتفاق نمی‌افتاد.
اگر طارمی برای بازی با ژاپن محروم نمی‌شد، قلعه‌نویی برای انتخاب ترکیب تیمش دردسر بزرگی داشت. نیمکت‌نشین کردن یک نفر از بین آزمون و طارمی برای سرمربی تیم ملی کار راحتی نبود، ولی او در غیاب مهاجم پورتو تصمیم گرفت با یک مهاجم بازی کند و خط حمله ژاپن را از کار انداخت.
بازگشت طارمی برای بازی با قطر قلعه‌نویی را مجبور می‌کند که به تغییر ترکیب بازی با ژاپن فکر کند. هر یازده بازیکن تیم ملی مقابل سامورایی‌های آبی عملکرد کم‌نقصی داشتند، ولی چشم‌پوشی از گلزن پورتو و ستاره تیم ملی کار خیلی سختی است.
امید به نیمکت برمی‌گردد؟
قطر قدرت تهاجمی ژاپن را ندارد و یکی از راه‌حل‌های قلعه‌نویی می‌تواند بازگشت به سیستم 1-1-4-4 باشد. این همان روش آشنایی است که ایران از شروع تورنمنت با آن بازی کرد. در این صورت امید ابراهیمی به نیمکت برمی‌گردد تا دوباره قدوس در کنار عزت‌اللهی بازی کند و طارمی جلوتر از آنها و عقب‌تر از آزمون در نقش مهاجم دوم بازی خواهد کرد. جهانبخش و محبی هم بعد از بازی پرانرژی مقابل ژاپن، شانس زیادی برای بازی به عنوان هافبک راست و چپ دارند. خط دفاع هم احتمالاً بدون تغییر باشد، مگر اینکه حاج‌صفی دوباره جای میلاد محمدی را در دفاع چپ بگیرد.
ابراهیمی یکی از بهترین‌های تیم ملی مقابل ژاپن بود و خروجش از ترکیب می‌تواند ساختار دفاعی تیم ملی را تضعیف کند، ولی قلعه‌نویی با حذف این هافبک دیگر مجبور نیست که ترکیب تیم در فاز تهاجمی را به هم بزند.
یکی از هافبک‌های تهاجمی
قربانی می‌شود؟
راه حل دوم برای قلعه‌نویی این است که زوج ابراهیمی- عزت‌اللهی را در ترکیب حفظ کند. حضور ابراهیمی به عزت‌اللهی اجازه می‌داد که نفوذهای بیشتری داشته باشد و فضای بیشتری را در میانه زمین پوشش بدهد. او همچنین مانع خوبی در برابر موج اولیه حملات حریف است.
بازی کردن ابراهیمی اما به معنی قربانی شدن یکی از هافبک‌های تهاجمی است. اصرار روی بازی زوج ابراهیمی- عزت‌اللهی و همچنین تشکیل دوباره زوج طارمی- آزمون در خط حمله به معنی این است که از بین جهانبخش، قدوس و محبی تنها دو نفر بازی خواهند کرد. هر سه بازیکن مقابل ژاپن نمایش درخشانی داشتند و از نگاه کارشناسان مختلف شایسته عنوان بهترین بازیکن بودند، با این حال ممکن است این بازی را از روی نیمکت شروع کنند. چندپسته بودن قدوس می‌تواند قلعه‌نویی را به فکر استفاده از بازیکن برنتفورد در پست هافبک راست یا چپ و نیمکت‌نشین کردن یک نفر از بین جهانبخش یا محبی بیندازد یا اینکه خود قدوس برای اولین بار از ترکیب خارج شود.
چشم‌پوشی از طارمی؟
بعید است که طارمی مقابل قطر نیمکت‌نشین باشد، ولی در بررسی احتمالات نمی‌توان آن را کاملاً کنار گذاشت. اگر قلعه‌نویی بخواهد در برابر میزبان رویکرد محتاطانه‌ای داشته باشد، بهترین کار حفظ همین ترکیب است. طارمی می‌تواند یک ذخیره طلایی باشد که در نیمه دوم به زمین برود و سرنوشت بازی را تغییر بدهد. البته درصد چنین اتفاقی خیلی خیلی کم است و کادر فنی احتمالاً به این نتیجه برسد که در برابر دفاع سه نفره قطر بهتر است با دو مهاجم اصلی‌اش به زمین برود.