چگونه تک میراث عالی «کی‌روش» محو شد
تور پرحفره دفاعی «ژنــــــــــرال»
حتی بازی با تیم نه‌چندان پرتوان فلسطین در شروع دیدارهای گروه سوم جام ملت‌های آسیای 2023 هم نشان داد که تیم ملی فعلی ایران دفاع چندان مقاومی ندارد و در تور دفاعی آن حفره‌های متعددی مشاهده می‌شود.
اگر یک تک‌میراث عالی بر دوران 8 سال و سه ماهه حضور کارلوس کی‌روش پرتغالی در تیم ملی فوتبال ایران قایل باشیم، این بود که او یک دفاع عالی در این تیم دایر ساخت و وی چند لایه دفاعی را به‌طور همزمان در زمین می‌چید که هر یک پشت و پناه دیگری بودند و تیم‌های رقیب از هر کدام که عبور می‌کردند، مقابل لایه بعدی قرار می‌گرفتند. این قضیه آنقدر تکرار می‌شد که عناصر تهاجمی رقیب فرسوده و تسلیم می‌شدند و توپ در نهایت به مردان ما عودت داده می‌شد تا طرح حرکت بعدی خود را با آن بریزند.
از آن محسنات اینک اثری در تیم ملی نیست. امیر قلعه‌نویی که 10 ماه و نیم پیش جانشین آن مربی سختگیر و نه چندان خوش‌اخلاق موزامبیکی‌تبار شد البته مانند وی خواهان داشتن یک خط دفاعی پرقدرت است و این مسأله را بارها هم گوشزد کرده اما خط دفاعی پرخطا و سهل‌انگار او کجا و خط دفاعی کم و بیش آهنین کی‌روش کجا؟ در زمان کی‌روش مدافعان تیم ملی چنان پیوسته و چسبیده به هم و دارای قوه پوشش نسبت به یکدیگر ظاهر می‌شدند که هر اشتباهی هم از آنها سر می‌زد، بلافاصله توسط نفر کناری جبران می‌شد و حریفان جان به لب می‌شدند تا سرانجام روزنه‌ای برای گلزنی بیابند. این‌چنین بود که غول‌هایی مثل آرژانتین، اسپانیا و پرتغال در دو جام جهانی 2014 و 2018 مجموعاً فقط 3 گل به ما زدند و تیم‌های درجه دوم ولی توانمندی مثل نیجریه و ولز در همین دو جام هیچ گلی در دروازه ما نکاشتند. درست است که سرانجام آن دژ آهنین در دیدار با انگلیس در جام جهانی 2022 بدجوری فروریخت و ما متحمل باخت 2-6 شدیم اما تا وقتی تیم ما همان «ایران» بود و کی‌روش همان «کی‌روش» قبلی، گلزنی به ما برای رقبا تبدیل به یک کابوس و کار نشدنی می‌شد. امری که محصول سال‌ها کار و مطالعه آن مربی دقیق و برنامه‌دار در سلسله ملاحظات دفاعی و برنامه‌ریزی‌های مرتبط با آن می‌شد و او بهترین عناصر را هم برای اجرای آن برمی‌گزید.
فضایی باز برای حریفان
تعدادی از همان نفرات اینک در خدمت قلعه‌نویی هم هستند اما کمتر نشانه‌هایی از اقتدار در بازی آنها دیده می‌شود. این امر طبعاً محصول این نکته است که سرمربی 63 ساله کنونی ما نتوانسته است همان طراحی‌هایی را برای آنان داشته باشد که کی‌روش انجام می‌داد. حسین کنعانی‌زادگان، شجاع خلیل‌زاده و سید‌مجید حسینی در جمع مدافعان وسط ایران در آوردگاه «قطر 2023» حاضرند اما آنها نتوانسته‌اند آنچنان منسجم عمل کنند که انتظارش می‌رود و تساهل‌ها و برآوردهای اشتباه آنها در درک بازی یکدیگر کاملاً آشکار است. این‌چنین است که آنها در حرکات ترکیبی دائماً می‌لغزند و بین‌شان فضای باز کافی برای حرکت مهاجمان حریف به‌وجود می‌آید. فضایی که حتی در بازی روز یکشنبه با فلسطین هم به چشم می‌خورد و به حریف فرصت‌هایی برای گلزنی به ما داد که خود آنها قدرش را ندانستند.
فوج نیروهای کم‌اثر تدافعی
قلعه‌نویی در آخرین گزینش‌هایش در تهران ترجیح داد محمد دانشگر باتجربه را حذف کند و سامان فلاح کم‌تجربه را به جای او به جام ملت‌ها ببرد و محمد امین حزباوی هم خط خورد و مرتضی پورعلی‌گنجی هم 5 ماه است که مصدوم و از همه میدان‌ها دور است اما توقع از نیروهای موجود در قطرهم بسیار بیشتر از چیزی است که از آنها مشاهده شده است. حتی در مرکز خط میانی هم امور دفاعی کمتر از آنچه باید، رعایت می‌شود حال آنکه اگر هافبک‌های وسط دفاعی تیم را مدیریت و امواج حملات حریف را از همان مبدأ سرکوب کنند کار به لغزش‌های بعدی نخواهد کشید. اینجا هم تیم ملی کنونی ما می‌لنگد و از قابلیت‌های امثال روزبه چشمی، سعید عزت‌اللهی و امید ابراهیمی در این زمینه به درستی استفاده نمی‌شود. اگر چنین کارهایی را از گروه مربیان پرشمار تیم ملی که دستیاران ژنرال هستند و خود وی انتظار نداشته باشیم از چه کسانی می‌توانیم توقع داشته باشیم؟ درست است که تیم ملی در 15 دیداری که از بدو روی کار آمدن مجدد قلعه‌نویی انجام داده، گل‌های زیادی نخورده اما اکثر حریفان ما نیز در این بازه زمانی چندان «حریف» نبوده‌اند و به رده‌های 50 تا 150 جدول فیفا تعلق داشته‌اند. فردا و فرداهای بعد که با «گنده»های این جدول در این جام و آن جام روبه‌رو می‌شویم، کدام حرف راسخ دفاعی را برای گفتن مقابل آنها داریم؟