تساوی نومیدکننده ایران در تاشکند در 7 پرده؛
یک تصویر هولناک
مرتضی طهوری
روزنامه‌نگار
این یک نمایش نومیدکننده بود؛ چیزی فراتر از ناامیدی. یک فاجعه کامل. تیمی که با وجود دو جین ستاره بین‌المللی، لژیونر و جام جهانی دیده در برابر ازبکستان سپر انداخت و تسلیم شد. تیمی که در تاشکند در یک نیمه به طور کامل تحت تأثیر حریف قرار داشت و از انجام یک حرکت تاکتیکی ساده و حتی چند پاس متوالی به هم عاجز بود و نمایشی به غایت رقت‌انگیز داشت. این نمایش اما نه در برابر یک تیم مدعی و درجه یک بلکه در برابر یک حریف درجه 2 در آسیا رخ داد که همیشه یک بازنده ابدی و دست‌داشتنی برای فوتبال ایران بوده. نگرانی‌ها و دلشوره‌ها وقتی به اوج می‌رسد که کیفیت فنی تیم ایران در دو نیمه را با هم مقایسه می‌کنیم. آنجا که تیم ایران در نیمه دوم بدل به تیم دیگری شد؛ گویی تیم دیگری به میدان رفته که بازیکنانش هیچ شباهتی با نفرات نیمه اول ندارند. این سطح از افت کیفیت در بین دو نیمه که به نیمه مربیان معروف است، کیفیت نازل نیمکت ایران را نشان می‌دهد که در نیمه مربیان همه چیز را به رقیب باخت. رقیبی که البته همیشه در برابر فوتبال ایران یک لقمه گلوگیر بوده اما هرگز مربی درجه یکی نیست. باخت تمام عیار امیر قلعه‌نویی در نیمه مربیان به سرکو کاتانچ بشدت نگران‌کننده است و نشان می‌دهد مربی ایران هرگز نمی‌تواند در سطح اول با مربیان متوسط نیز دست بالا را داشته باشد؛ چه برسد به مربیان بزرگی چون کلینزمن. این بازی نشان داد که کادر فنی ایران با بازنده‌هایی چون الهویی، مطهری و حتی آندو و رحمان هیچ شانسی برابر مربیان تیم‌های دیگر نخواهد داشت.
نیمه دوم ایران و ازبکستان به شکلی پیش رفت که سؤال‌های زیادی در ذهن‌مان ایجاد کرد، ساختار دفاعی تیم ملی هنوز جای کار دارد و آسیب‌پذیر است. این مسابقه ضعیف‌ترین عملکرد خط دفاعی تیم ملی از زمان حضور امیر قلعه‌نویی بود، ایران در زمان حضور او در هیچ‌کدام از مسابقات بیش از یک گل دریافت نکرده بود.
تیم ملی از روشی خاص برای دفاع و ضدحمله استفاده می‌کند، این سیستم مقابل تیم‌هایی که قدرت هجومی بالاتری دارند نیاز به تمرکز و توانایی فردی بالا دارد تا در شرایط دشوار از خلاقیت و نبوغ دفاعی خود استفاده کنند، اما در اولین چالش بزرگ، تیم ملی دچار مشکل شد تا این فکر در سرمان ایجاد شود که سیستم مورد نظر قلعه‌نویی هنوز به پختگی کامل نرسیده و جای کار بسیاری دارد!
زوج شجاع و کنعانی‌زادگان گزینه‌های اصلی امیر برای بازی در قلب خط دفاع هستند و حضور رضاییان در سمت راست خط دفاعی تیم ملی را باید قطعی دانست اما در سمت چپ، به نظر می‌رسد، قلعه‌نویی هنوز به گزینه ایده‌آلش نرسیده. مصدومیت مرتضی پورعلی گنجی و آماده نبودن مجید حسینی عمق اسکواد این پست را ضعیف‌تر کرده تا حسین کنعانی، شجاع خلیل‌زاده، امین حزباوی و محمد دانشگر نفرات باقی مانده برای تشکیل خط دفاعی تیم ملی باشند.
این خط دفاعی، تقریباً کل 45 دقیقه نیمه دوم تحت فشار ازبکستان بود و 2 بار تسلیم شد و وقتی قرار به بازی با تیم‌های قوی‌تر باشد، قطعاً میزان آسیب‌پذیری خط دفاعی بیشتر خواهد شد.
پس از دیدار دوستانه ایران و روسیه که اولین حضور امیر قلعه‌نویی روی نیمکت تیم ملی بود، ازبکستان قدرتمندترین رقیبی بود که ایران مقابل آن قرار گرفت، عملکرد دفاعی ایران در این مسابقه ضعیف بود و در یک نیمه 2 گل دریافت کردیم تا در آستانه جام ملت‌های آسیا با جدیت بیشتری روی فاز دفاعی تیم ملی کار شود. دیدار ایران و ازبکستان در حالی برگزار شد که ایران تا جام ملت‌های آسیا رقیب بزرگ دیگری در پیش ندارد و اگر دیدار دوستانه با تیم‌های بزرگ برگزار نشود با چالش جدی روبه‌رو نخواهد شد و با این ساختار کار سختی مقابل دیگر تیم‌های مدعی جام ملت‌ها خواهیم داشت.
باید دید راهکار امیر قلعه‌نویی و کادرفنی تیم ملی نسبت به عملکرد دفاعی چه خواهد بود؛ آیا تغییر سیستم، حضور مدافعان جدید در ترکیب اصلی یا عیب‌یابی و تمرین بیشتر برای بهبود کیفیت تاکتیک و بازیکنان فعلی در برنامه قرار خواهد گرفت؟ ایران برای قهرمانی در آسیا نیاز به ساختار دفاعی مطمئن دارد که در بازی‌های بزرگ روی خلاقیت مهاجمان حساب کند و برنده از میدان خارج شود.
اگرچه تساوی در خانه حریف، نتیجه بدی برای تیم ملی تلقی نمی‌شود اما نمایش شاگردان امیر قلعه‌نویی در نیمه دوم بازی با ازبکستان، باعث ایجاد یکسری نگرانی‌ها شده است. در شرایطی که تیم ملی با 2 گل، برنده نیمه اول بازی با ازبکستان شده بود اما امیر قلعه‌نویی، نیمه دوم را به کاتانچ باخت تا تعداد بردهای متوالی او دو رقمی نشود.
اولین سؤالی که از امیر قلعه‌نویی بعد از تساوی مقابل ازبکستان مطرح می‌شود، برنامه او برای خط میانی تیمش است. در شرایطی که احمد نوراللهی از تیم ملی کنار گذاشته شده، امروز و بعد از مصدومیت سامان قدوس، علی کریمی جای او را گرفت که به بازیکن حریف پاس گل داد! موضوعی که مورد توجه کارشناسان و منتقدان قرار گرفت و آنها می‌گویند تیم ملی از جای خالی نوراللهی ضربه خورده است.
عملکرد روزبه چشمی هم قابل دفاع نبود و روی گل دوم هم او را می‌توان یکی از مقصران دانست و حالا باید دید کادر فنی تیم ملی، چه برنامه‌ای برای این پست دارد.
تعویض‌های قلعه‌نویی هم دیگر سوژه انتقادها از سرمربی تیم ملی شده است. بیرون کشیدن سردار آزمون و سایر تعویض‌های او در شرایطی که تعویض‌های کاتانچ، ورق را به سود ازبکستان برگرداند، موردی است که باید دید سرمربی تیم ملی چه توضیحی برایش خواهد داشت.
تساوی در خاک ازبکستان، اگرچه نتیجه بدی نیست اما نمایش تیم ملی در نیمه دوم آن هم در آخرین بازی رسمی قبل از جام ملت‌های آسیا، طرفداران تیم ملی را نگران سرنوشت این تیم در مهم‌ترین تورنمنت قاره کرده است. مطمئناً ژاپن، عربستان، کره‌جنوبی و استرالیا، از ازبکستان حریفان قوی‌تری هستند.
تیم ملی ایران در شرایطی مقابل ازبکستان 2 گل دریافت کرد که طبق آمار متریکا مجموع امید گل تیم ازبکستان به یک هم نمی‌رسید. ازبک‌ها به نحو احسن از موقعیت‌های خود استفاده کردند اما آمار و ارقام هم نشان می‌دهد تیمی که از لحاظ تاکتیکی و روند بازی سرتر بوده ایران است. ملی‌پوشان ما در این بازی 16 شوت به سمت دروازه ازبکستان زدند و در طول بازی هم دو برابر ازبک‌ها امید گل خلق کردند و شاید پیش از هر چیزی اگر به دنبال مقصر برای این 2 امتیاز از دست رفته باشیم، باید به مصاحبه قلعه‌نویی پس از بازی رجوع کنیم که لب به انتقاد از بازیکنانش گشود و بیان کرد که در نیمه دوم آنها با قلب‌شان بازی نکردند.
این بازی در عین تلخ بودن می‌تواند نقش یک تلنگر خوب برای تیم ملی و بازیکنانش را بازی کند و بازیکنان تیم باید بپذیرند که حالا که تیم با استایل هجومی پا به میدان می‌گذارد باید به این موضوع واقف باشد که استفاده نکردن از موقعیت‌ها و به اصطلاح بازی از روی شکم سیری به نتایج خوبی ختم نمی‌شود.
ایران در دومین دیدار رسمی تحت هدایت امیر قلعه‌نویی در تاشکند متوقف شد تا با ازبکستان هم‌امتیاز شود. این تساوی برای قلعه‌نویی طعم تلخی داشت، چرا که او تا پیش از این بازی 9 برد کسب کرده بود و تا آستانه رسیدن به رکورد 10 برد پیاپی دراگان اسکوچیچ پیش رفت، اما ازبک‌ها این فرصت را از قلعه‌نویی گرفتند تا برای او فقط افسوس باقی بماند. اسکوچیچ کروات با پیروزی مقابل ازبکستان، بوسنی، سوریه (2 بار)، کامبوج، هنگ‌کنگ، بحرین، عراق (2 بار) و امارات به رکورد 10 برد پیاپی رسید تا نامش در فوتبال ایران ماندگار شود اما قلعه‌نویی که فرصت رسیدن به اسکوچیچ را از دست داد، 9 برد پیاپی خود را مقابل تیم‌های کنیا، افغانستان، قرقیزستان، ازبکستان، بلغارستان، آنگولا، اردن، قطر و هنگ‌کنگ کسب کرده. اگر بخواهیم رکوردهای سرمربیان تیم‌های ملی در تمامی بازی‌ها را حساب کنیم، اسکوچیچ 10 برد متوالی دارد و قلعه‌نویی 9 برد. اگر بازی‌های رسمی مد‌نظر باشد اسکوچیچ 7 برد دارد و قلعه‌نویی تنها یک برد –مقابل هنگ‌کنگ– را در کارنامه دارد، ضمن اینکه با توجه به بازی‌ها، اسکوچیچ در شرایط سخت‌تری موفق به ثبت این رکورد شده. به هر حال قلعه‌نویی در کسب دهمین پیروزی متوالی ناکام ماند تا با 9 برد در کنار محمد مایلی‌کهن بماند. امیر قلعه‌نویی اگر باز هم بخواهد به رکورد اسکوچیچ هجوم ببرد، با توجه به بازی‌های پیش‌رو کار دشواری دارد.
تیم ملی ایران بعد از 13 بازی پیاپی بالاخره در یک مسابقه بیش از یک گل را دریافت کرد! تیم ملی ایران که درست یک سال قبل و در چنین روزی با نتیجه عجیب 6 بر 2 مغلوب انگلیس شد و سنگین‌ترین شکست خود در تاریخ جام جهانی را تجربه کرد، حالا دوباره در یک مسابقه بیش از یک گل دریافت کرد. شاگردان امیر قلعه‌نویی در تیم ملی ضمن اینکه نتوانستند از پیروزی ارزشمند و 2 گله خود در تاشکند به خوبی حفاظت کنند در خط دفاعی هم بسیار شکننده ظاهر شدند و با عدم سخت‌گیری در مراقبت از مهاجمان ازبک برای دو بار دروازه‌شان فرو ریخت تا بعد از 13 مسابقه پیاپی طعم 2 گل خورده از رقیب‌شان را بچشند!
تیم ملی که در جام جهانی 2022 بعد از شکست سنگین در برابر انگلیس، مقابل ولز کلین‌شیت کرد و در برابر آمریکا تنها یک بار دروازه‌اش باز شد تا قبل از بازی امروز در برابر ازبکستان در 10 مسابقه اخیر خود در سال 1402 در بازی‌هایی که دروازه‌اش باز شد بیشتر از یک گل نخورده بود. اما حالا این رکورد هم به لطف تساوی 2 بر 2 در برابر ازبکستان شکسته شد.
بعد از 14 سال بالاخره ایران نتوانست ازبکستان را در خانه‌اش شکست بدهد. تیم ملی ایران تا پیش از این بازی در همه بازی‌هایی که طی 14 سال اخیر مقابل این تیم در تاشکند برگزار کرده بودند مقابل این تیم به پیروزی دست یافته بودند. اما بالاخره این روند بی‌نظیر امروز متوقف شد و ایران نتوانست این آمار خوب را کماکان برای خودش نگه دارد. قبل از بازی سه‌شنبه شب، ایران در برابر شاگردان کاتانچ، تیم ملی در 5 مسابقه‌ای که اخیراً در برابر ازبکستان در خاک این کشور برگزار کرده بود به پیروزی دست یافته بود. حتی در آخرین تقابل توانست با شکست دادن ازبک‌ها در تاشکند به قهرمانی در تورنمنت کافا دست یابد. اما تیم ملی نتوانست این آمار خوب را حفظ و سرانجام کاتانچ به این روند ایده‌آل مهر پایان زد و دوباره گربه سیاه ایران شد.