وعده جوانگرایی امیر قلعه نویی
از رؤیا تا واقعیت
به دنبال ناکامی تیم ملی فوتبال ایران در راه صعود به مرحله یک هشتم نهایی جام‌جهانی ۲۰۲۳ قطر و شکست در آخرین بازی مرحله گروهی برابر امریکا، کارلوس کی‌روش سرمربی تیم ملی ایران در قطر به کار خود پایان داد و در ادامه هدایت تیم ملی قطر را بر عهده گرفت.
بعد از جدایی کی‌روش انتخاب و معرفی سرمربی جدید تیم ملی سه ماه طول کشید و در نهایت بعد از کش و قوس‌های فراوان و مذاکره با چندین گزینه داخلی و خارجی امیر قلعه‌نویی برای دومین بار هدایت تیم ملی ایران را بر عهده گرفت تا جانشین کی‌روش شود. قلعه‌نویی در نخستین اظهارنظر خود در مورد حضور در تیم ملی یکی از اهداف مهم خود را جوانگرایی و تغییر نسل فوتبال ایران اعلام کرد. وی در مصاحبه‌ای گفت: «تیم ملی نیاز به جوانگرایی دارد.»
این تیم بالاترین شرایط سنی خود را در جام جهانی ۲۰۲۲ قطر داشت. کی‌روش بعد از سه سال و ۸ ماه دوری از فوتبال ایران بار دیگر به عنوان سرمربی جدید تیم ملی انتخاب شد تا هدایت ملی‌پوشان ایران در جام جهانی ۲۰۲۲ قطر را برعهده بگیرد. او کمتر از ۱۰۰ روز زمان داشت تا شاگردان خود را برای حضور در این رقابت‌ها آماده کند. لیست تیم ملی در حالی از سوی فدراسیون فوتبال اعلام شد که باز هم مربی پرتغالی همانند دوره‌های گذشته علامت سؤال‌های زیادی را برای اهالی فوتبال ایجاد کرد.
کی‌روش علیرضا بیرانوند، امیر عابدزاده، سیدحسین حسینی، پیام نیازمند، رامین رضاییان، صادق محرمی، حسین کنعانی‌زادگان، سیدمجید حسینی، مرتضی پورعلی گنجی، شجاع خلیل‌زاده، ابوالفضل جلالی، میلاد محمدی، روزبه چشمی، سعید عزت‌اللهی، احمد نوراللهی، علی کریمی، احسان حاج‌صفی، سامان قدوس، وحید امیری، علی قلی‌زاده، علیرضا جهانبخش، کریم انصاری‌فرد، سردار آزمون، مهدی طارمی و مهدی ترابی را به عنوان بازیکنان تیم ملی ایران با خود به قطر برد.
با اعلام فیفا هر تیم می‌توانست ۲۶ بازیکن را در این رقابت‌ها با خود به همراه ببرد اما کی‌روش در عین ناباوری ترجیح داد ۲۵ بازیکن را به همراه خود به جام جهانی ببرد در حالی که این مربی چهره‌های سرشناسی همچون امید نورافکن و میلاد سرلک را به قطر نبرد. از طرفی نیز این مربی ۴ دروازه‌بان را با خود به قطر برد و علی‌رغم مصدومیت بیرانوند در بازی با انگلیس کی‌روش تنها از سیدحسین حسینی در ادامه بازی با انگلیس و ولز استفاده کرد. اما نکته جالب توجه در خصوص لیست تیم ملی در جام‌جهانی آنجا بود که تیم ملی ایران با میانگین سنی 29،۲۸ سال، پیرترین تیم این دوره از رقابت‌ها را به خود اختصاص داد. این موضوع درحالی اتفاق افتاد که به زعم بسیاری از کارشناسان تیم ملی در بازی آخر دوره گروهی خود برابر امریکا نیاز به بازیکنان دونده و جوان داشت تا بتواند برابر این تیم نتیجه بگیرد. از طرفی نیز با توجه به سن بازیکنان تیم ملی در این دوره از رقابت‌ها هیچ یک از بازیکنان تیم ملی در پایان این دوره از مسابقات نتوانستند تیمی خارجی را متقاعد کنند تا آنها را به خدمت بگیرند و به نوعی این جام‌جهانی هیچ یک از بازیکنان ایرانی را لژیونر نکرد.
قلعه‌نویی در آخرین فهرست تیم ملی ایران برای حضور در مسابقات کافا نیز همانند کی‌روش ۲۵ بازیکن را دعوت کرد. علیرضا بیرانوند، پیام نیازمند، حسین پورحمیدی، وحید امیری، احسان حاج‌صفی، مرتضی پورعلی‌گنجی، مجید حسینی، حسین کنعانی‌زادگان، صادق محرمی، رامین رضاییان، سعید عزت‌اللهی، روزبه چشمی، محمد کریمی، امید نورافکن، سعید مهری، مهدی ترابی، مهدی قایدی، امیرحسین حسین‌زاده، مهدی طارمی، علیرضا جهانبخش، محمد محبی، رضا اسدی، علیرضا علیزاده، شهاب زاهدی و سردار آزمون ۲۵ بازیکنی بودند که سرمربی جدید تیم ملی آنها را به آخرین اردوی تیم ملی دعوت کرد.
با بررسی لیست نهایی کی‌روش در جام جهانی و لیست قلعه‌نویی در کافا، شاهد ۱۰ تغییر هستیم. حسین پورحمیدی، محمد کریمی، امید نورافکن، سعید مهری، مهدی قایدی، امیرحسین حسین‌زاده، محمد محبی، رضا اسدی، علیرضا علیزاده و شهاب زاهدی بازیکنانی بودند که جایگزین نفراتی همچون شجاع خلیل‌زاده، میلاد محمدی، کریم انصاری‌فرد، سامان قدوس، علی قلی‌زاده، علی کریمی، احمد نوراللهی، امیر عابدزاده، حسینی حسینی و ابوالفضل جلالی شدند. همین تغییرات کافی بود تا میانگین سنی تیم ملی ایران در رقابت‌های کافا نسبت به جام‌جهانی بیش از ۲ سال کاهش یابد و به 27،26 سال برسد.
9 بازیکن از ۱۰ بازیکنی که قلعه‌نویی به اردوی تیم ملی دعوت کرد زیر ۲۸ سال سن دارند و همین موضوع تأثیر بسزایی در کاهش میانگین سنی بازیکنان تیم ملی نسبت به جام جهانی داشته است. امیرحسین حسین‌زاده در حالی با ۲۲ سال سن جوان‌ترین بازیکن تیم ملی در رقابت‌های کافا لقب گرفت که ابوالفضل جلالی با ۲۴ سال سن جوان‌ترین بازیکن تیم ملی بود.
البته آخرین لیست تیم ملی نیز با نقدهایی مواجه است که نمی‌توان آنها را نادیده گرفت. سرمربی تیم ملی در حالی هدف خود را جوانگرایی اعلام کرد که در آخرین لیست وی برای شرکت در مسابقات کافا تنها یک بازیکن زیر ۲۳ سال دیده می‌شد و با توجه به تیم‌های شرکت کننده در این رقابت‌ها می‌شد به ستاره‌های جوان بیشتر بها داد تا علاوه بر محک خوردن در یک رویداد بین‌المللی، پتانسیل‌های خود را نیز به خوبی نشان دهند. از طرفی در لیست نهایی قلعه‌نویی علیرضا علیزاده هافبک محبوب وی در گل‌گهر سیرجان نیز وجود داشت که این بازیکن هم‌اکنون ۳۰ سال سن دارد.
جام ملت‌های آسیا از ۲۲ دی تا ۲۱ بهمن ۱۴۰۲ در قطر برگزار خواهد شد و تیم ملی در این ۷ ماه در ۳ پنجره فیفادی فرصت دارد تا خود را برای شرکت در این رقابت‌ها آماده کند. بعد از آن شاگردان قلعه‌نویی باید خود را برای مسابقات مرحله مقدماتی جام‌جهانی و در صورت صعود برای شرکت در این رقابت‌ها در سال ۲۰۲۶ آماده کنند. تغییر نسل یک پروسه زمانبر بوده و با توجه به زمان کم باقی مانده و مشخص نبودن برنامه تیم ملی در فیفادی و همچنین با توجه به سخنان سرمربی جدید تیم ملی باید دید آیا این روند جوانگرایی و تغییر نسل تیم ملی توسط کادر جدید و ایرانی صورت خواهد پذیرفت یا نه؟
گفتنی است تیم ملی ایران در مرحله گروهی رقابت‌های جام ملت‌های آسیا در گروه C این رقابت‌ها باید به مصاف تیم‌های امارات، هنگ‌کنگ و فلسطین برود.