چرا هیچ سرمایه‌گذاری سرخابی‌ها را نمی‌خرد؟
زیان پرسپولیس و استقلال 250 و 300 میلیارد ناقابل!
«مهلت مزایده تمام شد. استقلال و پرسپولیس خریدار نداشتند.» این خبری است که رئیس سازمان خصوصی‌سازی در صفحه شخصی‌اش در توئیتر اعلام کرده است. بعد هم از طرح عرضه مجدد سهام دو باشگاه در هیأت واگذاری با احتمال تغییر در شرایط و قیمت خبر داده است. این همان سرانجامی است که از بدو اعلام شرایط مزایده از سوی برخی اعضای استیناف کمیته مجوز حرفه‌ای پیش‌بینی شده بود. کاظم اولیایی و غلامرضا بهروان در مصاحبه با ایران ورزشی این اتفاقات را به نوعی پیش‌بینی کرده بودند و بابت مشکلی که مالکیت مشترک دو باشگاه و زیان‌ده بودن آنها در کسب مجوز حرفه‌ای ایجاد خواهد کرد، هشدار داده بودند. آخر فروردین‌ماه، مهلت باشگاه‌ها برای ارسال مدارک جهت کسب مجوز حرفه‌ای به پایان می‌رسد و تکلیف مالکیت مشترک استقلال و پرسپولیس نه تنها هنوز مشخص نشده که انبوهی از ابهامات درباره آورده مالی باشگاه‌ها، شفافیت و اصلاح ساختار مالی و دستیابی به منابع لازم جهت سرمایه‌گذاری در امور اقتصادی و... درباره این دو باشگاه همچنان پابرجاست.
در این گزارش با نگاهی به شرایط درآمدزایی، سرمایه‌گذاری، قراردادهای کارگزاری و اسپانسری دو باشگاه و در نهایت وضعیت مالیاتی و بدهی‌های استقلال و پرسپولیس به وضوح دلایل بی‌تمایلی سرمایه‌گذاران به خرید سهام این دو باشگاه را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
زیان‌ده در هر جا و هر شرایط اقتصادی
در سال‌های اخیر همواره مدیران وقت دو باشگاه با انعقاد قراردادهای موسوم به کارگزاری و اجازه استفاده از ظرفیت‌های اسپانسری و برند باشگاه به یک شرکت خاص، سعی در تأمین مالی و هزینه‌کرد جاری و تعهدات باشگاه داشتند. براساس قرارداد کارگزاری دو باشگاه مبلغی معادل 500 میلیارد تومان به‌عنوان درآمد دو باشگاه پیش‌بینی شده بود. در نهایت اما چه شد؟ در فصل 1401-1400 در باشگاه پرسپولیس درآمد محقق، کمی بیش از 108 میلیارد تومان (1,088,674 میلیون ریال) و در باشگاه استقلال نزدیک به 120 میلیارد تومان (1,209,014 میلیون ریال) که بخش قابل‌توجهی از این مبلغ مربوط به تبلیغات محیطی بود که در سال‌های قبل توسط سازمان لیگ منحصراً انجام می‌شد و عملاً باشگاه‌ها برخلاف سال‌های قبل آورده قابل توجهی نسبت به اسپانسری برند باشگاه کسب نکرده‌اند.
با این وضعیت درآمدزایی از محل درآمد حاصل از عقد قرارداد با کارگزار، در سال‌جاری هم بعد از درآمد حاصل از محل عرضه سهام دو باشگاه در بازار سرمایه دو باشگاه موفق به سرمایه‌گذاری موفق و بهبود ساختار مالی خود نشده‌اند و این به خودی خود علاوه بر اینکه نشان از زیان‌ده بودن دو باشگاه دارد، نشان می‌دهد این دو باشگاه کوچک‌ترین پتانسیلی برای درآمدزایی و درآمدن از گودال زیان‌ده بودن ندارند.
در باشگاه پرسپولیس از مبلغ 3,505,000 میلیون ریال منابع کسب شده، مبلغ 505,000 میلیون ریال برای اصلاح ساختار مالی، مبلغ 1,000,000 میلیون ریال پرداخت بدهی‌ها و قراردادهای بازیکنان و مبلغ 2,000,000 میلیون ریال به سرمایه‌گذاری و تجهیز زیرساخت‌های ورزشی و تأمین منابع مالی اختصاص یافته است.
در باشگاه استقلال هم از مبلغ 3,597,050 میلیون ریال منابع کسب شده، مبلغ 1,397,050 میلیون ریال برای اصلاح و بهبود ساختار مالی، مبلغ 1,000,000 میلیون ریال پرداخت بدهی‌ها و قراردادهای بازیکنان و مبلغ 1,200,000 میلیون ریال به سرمایه‌گذاری و تجهیز زیرساخت‌های ورزشی و تأمین منابع مالی اختصاص یافته است.
با این وضعیت چرا این دو باشگاه مشخص نمی‌کنند که برنامه‌های سرمایه‌گذاری‌شان در یک سال گذشته چه بوده است و بعد از ورود به بازار سرمایه چه برنامه اقتصادی مشخصی داشته‌اند و چرا به نتیجه‌ای جز بالا بردن هزینه‌های فوتبال در کل لیگ نرسیده‌اند؟
این وضعیت در سال‌های گذشته هم چندان متفاوت نبوده است و برای اطلاع از آنچه در فصل‌های قبل‌تر بر این دو باشگاه گذشته تا آنها را به بنگاه‌هایی زیان‌ده تبدیل کنند، شما را به خواندن ادامه این گزارش دعوت می‌کنیم.
استقلال و ارقامی که در دفاتر ثبت نشده‌اند
قرارداد کارگزاری و استفاده از برند و اسپانسری باشگاه استقلال در شرایطی تنظیم شده که بخش اعظم درآمدزایی باشگاه از تبلیغات محیطی تأمین شده و نهایتاً به نحوی به نتیجه رسید که سازمان لیگ در دو فصل 1401 – 1400 و 1402 – 1401 مبلغ بیش از 50 میلیارد تومان از باشگاه استقلال مطالبه دارد. همین مبلغ اما برابر صورت مالی باشگاه در فصل 1401 – 1400، 121 میلیارد تومان گزارش شده است که حداقل مبلغ 30 میلیارد تومان سهم درآمدی توافق شده و بدهی به سازمان لیگ است.
سایر قراردادهای اسپانسری هم در طول مدت قرارداد برای باشگاه آورده‌ای نداشته و با احتساب و مبلغ قراردادها و هزینه‌ها و تعهدات ورزشی مرتبط مبلغ 130 میلیارد تومان گزارش شده است.
در فصل جاری هم با توجه به وضعیت قراردادها و گزارش‌های منتشر شده، حداقل مبلغ قرارداد و کف تعهدات 345 میلیارد تومان و آپشن‌ها و سایر شروط قرارداد که عمداً تحقق یافته قلمداد می‌شوند، جمعاً مبلغ 450 میلیارد تومان هزینه قراردادهای باشگاه خواهد شد که با احتساب ضریب تورمی و هزینه‌های ورزشی سال قبل، افزایش 100 درصدی هزینه‌ها و افزایش 95 درصدی هزینه‌های حقوق و اداری، زیان جاری باشگاه به بیش از 300 میلیارد تومان خواهد رسید!
وضعیت بدهی‌های مالیاتی در باشگاه استقلال قابل تحملتر از باشگاه پرسپولیس است اما در گزارش مالی باشگاه، بدهی‌های مالیاتی سال 1400 یعنی مبلغی حدود 2,4 میلیارد تومان گزارش نشده است! همچنین مبلغ 75 میلیارد تومان به فرابورس از احکام قضایی قطعی شده اما در دفاتر ثبت نشده است. علاوه بر این بخش قابل توجهی از تعهدات شرکت‌ها بخصوص مبلغ پرداختی از سوی اپراتور مخابراتی به باشگاه به مبلغ 33 میلیارد تومان هم هیچ انعکاسی در دفاتر باشگاه نداشته است که این سؤال مطرح است چرا این ابهامات درباره این باشگاه با وجود گذشت یک سال از ورود به بازار سرمایه، هنوز برطرف نشده است و سازمان خصوصی‌سازی یا مسئولان باشگاه چرا هیچ توضیح و پاسخی در این رابطه ارائه نکرده‌اند؟
وضعیت اسفناک پرسپولیس
در فصل 1400-1399 وضعیت عملکرد مدیران پرسپولیس اسفناک و بسیار ضعیف بود. تا جایی که فقط 48 میلیارد تومان از محل درآمد استفاده از برند و اسپانسری باشگاه تحقق و کسب شده و امور باشگاه با استقراض و ایجاد بدهی گذرانده شده که این بدهی هم از محل آورده نقدی افزایش سرمایه در سال 1401 از محل آورده مردم و سهامداران و یا با اخذ تسهیلات بانکی تسویه شده است! در حالی که هزینه و بهای تمام شده (تعهد قراردادهای بازیکنان و کادرتیم و هزینه‌های مرتبط با مسابقات) 137 میلیارد تومان بوده و هیچگونه فعالیت درآمدزایی از سوی مدیران وقت انجام نشده است! زیان باشگاه پرسپولیس در این فصل صرف نظر از درآمد اتفاقی و غیرقابل پیش‌بینی حضور در مسابقات جام باشگاه‌های آسیا و سایر هزینه‌های اداری و عمومی باشگاه معادل مبلغ 75 میلیارد تومان شد! این در حالی است که بخشی از هزینه‌های این فصل از جمله هزینه 14,9 میلیارد تومانی مالیات را نیز تا کنون در دفاتر و صورت‌های مالی منعکس نکرده‌اند وگرنه باید زیان این فصل را حدود 90 میلیارد تومان محاسبه کنیم. در فصل 1401- 1400 قرارداد کارگزاری منعقدشده در باشگاه پرسپولیس سروصدای زیادی به راه انداخت. اسناد بارگذاری شده از سوی باشگاه در سامانه تدارکات الکترونیکی دولت با اسنادی که در سامانه مزایده بازگذاری شد، کاملاً اختلاف داشت و کار به جایی رسید که مدیریت باشگاه با گلایه از شرایط موجود اعلام کرد: «مجمع ما را مکلف به فسخ قرارداد کارگزار کرد!»
در فصل 1402 – 1401 با توجه به فرصت‌های از دست‌رفته در اواخر نیم‌فصل اول بالاخره طی قراردادی تهاتری با یکی از اپراتورهای تلفن همراه و یک بانک همکاری خود را آغاز کرد. در گزارش شش ماهه باشگاه اما مبلغی کمتر از 40 میلیارد تومان درآمد شناسایی شد! در حالی که تعهد قراردادها و هزینه‌های مرتبط 180 میلیارد تومان گزارش شده است! با توجه به مبلغ قراردادها و تعهدات و هزینه‌های ایجاد شده و ... مبلغ زیان جاری باشگاه پرسپولیس در انتهای فصل بیش از 250 میلیارد تومان خواهد بود (گزارش 6 ماهه باشگاه 140 میلیارد تومان ارائه شده است)! هزینه‌های مالیاتی عملکرد ابلاغی این دوره هم که معادل 16 میلیارد تومان بوده کماکان به این میزان زیان اضافه نشده است!
همه اینها بدون در نظر گرفتن وضعیت مالیاتی و بدهی‌های باشگاه‌هاست. چنانکه بدهی دو سال اخیر پرسپولیس، 14,9 و 16میلیارد تومان از سوی سازمان امور مالیاتی به باشگاه ابلاغ شده است. این رقم‌ها البته به جز بدهی‌هایی است که این باشگاه در سال‌های پیش‌تر داشته است و مشخص نیست که آیا خسارات ناشی از عدم تعهد و تخصص افراد پیگیری می‌شود یا نه؟
ZOOM
قرار بود مزایده بلوک‌های ۵۱ درصدی سهام دو باشگاه پرسپولیس و استقلال به ترتیب در روزهای ۷ و ۱۰ اسفند امسال انجام شود. شرایط واگذاری ۵۱ درصدی سهام دو باشگاه این‌طور به تصویب رسیده بود که قیمت ۵۱ درصد از سهام استقلال ۲۳۸۶ میلیارد تومان و قیمت ۵۱ درصد از سهام پرسپولیس ۲۷۳۶ میلیارد تومان بود. طبق تصمیم قبلی، خریدار باید ۲۰ درصد قیمت را حدود ۲۰ روز کاری بعد از تاریخ معامله به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی پرداخت می‌کرد. مدت اقساط ۶ سال و فاصله اقساط نیز ۶ ماهه در نظر گرفته شده بود.
این مهلت به پایان رسیده و بنا بر اعلام رئیس سازمان خصوصی‌سازی این دو باشگاه هیچ خریداری ندارند اما سؤال اساسی که در این گزارش در پی پاسخگویی به آن هستیم، بررسی دلایل مشخص بی‌تمایلی سرمایه‌گذاران به خرید سهام این دو باشگاه است.
با توجه به مواردی که در این گزارش به آن اشاره شده است، چرا سرمایه‌گذاری باید با شرایطی که سازمان خصوصی‌سازی در نظر گرفته بود، حاضر به خرید سهام این دو باشگاه زیان‌ده باشد؟ خرید این دو باشگاه چه توجیه اقتصادی دارد و مهم‌تر از همه اینکه با این شرایط باید خود را برای ادامه محرومیت این دو باشگاه از لیگ قهرمانان آسیا آماده کنیم؟