تاریخچه
تاریخچه تقابل ایران
با تیمهای قارههای مختلف
تیم ملی فوتبال ایران در شش دوره حضور خود در جام جهانی، تجربههای ارزشمندی مقابل حریفانی از قارههای مختلف داشته و هر بار در مواجهه با سبکهای متفاوت فوتبال دنیا درسهای تازهای گرفته است. مرور کارنامه ایران در مصاف با تیمهای اروپایی نشان میدهد که سختترین چالشها معمولاً از قاره سبز سر راه شاگردان فوتبال ایران قرار گرفته است. ۱۰ بازی برابر تیمهای مطرحی چون هلند، اسکاتلند، یوگسلاوی، آلمان، پرتغال، بوسنی و هرزگووین، اسپانیا، انگلیس و ولز حاصلش تنها یک پیروزی و دو تساوی بوده و هفت شکست، بیانگر فاصله کیفیتی میان فوتبال ایران و مدعیان بزرگ جهان است. تنها برد ایران در این تقابلها، همان پیروزی تاریخی مقابل ولز در جام جهانی ۲۰۲۲ بود؛ مسابقهای که بار دیگر اثبات کرد فوتبال ملی ایران در صورت داشتن تمرکز، اعتمادبهنفس و برنامه تاکتیکی مشخص، توان رقابت با تیمهای تراز اول اروپا را نیز دارد.
در برابر نمایندگان امریکای جنوبی، شرایط به شکل متفاوتی رقم خورده است. فوتبال پرتحرک و تکنیکی این قاره، طی دو مسابقه مقابل پرو و آرژانتین، برای ایران با دو شکست تمام شد. هرچند که تقابل با آرژانتین، تبدیل به یکی از بهترین بازیهای تاریخ فوتبال ملی ایران شد. اما بهترین آمار ایران در برابر حریفان آفریقایی رقم خورده؛ جایی که تیم ملی در سه بازی، یک برد و دو تساوی ثبت کرده است. برابر آنگولا، نیجریه و مراکش، ایران توانسته نمایشی قابلقبول داشته باشد و نشان دهد که در برابر تیمهایی با سبک بدنی و سرعتی آفریقا، توانایی خنثیسازی فشارها و اجرای نقشههای تاکتیکی خود را دارد. در نهایت، تقابل با رقبای کونکاکاف، شامل امریکا و مکزیک، سه بازی و یک پیروزی و دو شکست را بهجا گذاشته است. اولین برد ایران در جام جهانی مقابل امریکا رقم خورد و مقابل مکزیک، تیم ملی کشورمان در جام جهانی ۲۰۰۶ شکست نزدیکی را تجربه کرد. هرچند که امریکاییها توانستند انتقام شکست سال ۱۹۹۸ را در آخرین بازی مرحله گروهی جام جهانی ۲۰۲۲ از ایران بگیرند و شاید در این دوره، ما به مصاف یکی از این دو کشور میزبان برویم.
تاریخچه سیدبندی ایران
در ادوار جام جهانی
تاریخچه حضور ایران در جام جهانی، نه فقط از منظر نتایج در زمین، بلکه از نگاه جایگاه در سیدبندی نیز روایتگر مسیر تدریجی پیشرفت فوتبال ملی است؛ مسیری که از پایینترین سطوح سید تا قرار گرفتن در جمع تیمهای سید دوم جهان ادامه یافته و بیانگر اعتباری است که طی دههها بهدست آمده است. در نخستین حضور ایران در جام جهانی ۱۹۷۸، ساختار سیدبندی مبتنی بر معیارهای امروزی نبود، اما ایران در سید ۴ قرار گرفت؛ جایگاهی که نشاندهنده فاصله جدی فوتبال ایران با سطح اول جهان بود. این وضعیت طبیعی بهنظر میرسید، چرا که نه تجربه بینالمللی گسترده وجود داشت و نه جایگاه رسمی برای ردهبندی تیمها تعیین شده بود؛ چرا که سیستم رتبهبندی فیفا تازه در سال ۱۹۹۲ ایجاد شد. با شکلگیری این سیستم و نزدیک شدن به جام جهانی ۱۹۹۸، ایران در فضای جدیدی قرار گرفت. تیم ملی در قرعهکشی این تورنمنت در سید ۳ منطقهای جای گرفت؛ نشانهای از پیشرفت نسبی در آسیا اما نه در سطح جهانی. رتبه ایران در زمان قرعهکشی ۵۰ جهان بود و در میان تیمهای حاضر، جایگاه ۳۲ را داشت. این فاصله نشان میداد که ایران هنوز در قامت تیمی در حد بالای آسیا ظاهر شده، اما راه طولانی تا سطح جهانی در پیش دارد.
در جام جهانی ۲۰۰۶ ایران در ردهبندی فیفا شرایط خوبی داشت اما در همان زمان هم سیدبندی به صورت منطقهای انجام میشد. ایران در آن دوره در سید ۴ منطقهای قرار گرفت، اما رتبه جهانیاش بسیار بهتر از گذشته بود: رتبه ۱۹ جهان و جایگاه ۲۱ در بین تیمهای جام جهانی. این جهش بزرگ، حاصل سالها ثبات و حضور مستمر در تورنمنتهای آسیایی و بینالمللی بود. در جام جهانی ۲۰۱۴، ایران دوباره در سید ۳ منطقهای قرار گرفت. رتبه جهانی تیم در زمان قرعهکشی ۴۹ بود و در جدول تیمهای جام جهانی در رده ۲۹ جای داشت. این دوره آغاز عصری بود که ایران با کیروش ساختاری منظمتر پیدا کرد، هرچند فاصله با تیمهای سطح بالا همچنان محسوس بود.
اما نقطهعطف اصلی سیدبندی، از جام جهانی ۲۰۱۸ رقم خورد؛ جایی که ایران برای اولینبار بر اساس ردهبندی فیفا در سید ۳ قرار گرفت. رتبه جهانی در زمان قرعهکشی ۳۴ و جایگاه ایران میان تیمهای جام جهانی ۲۴ بود؛ نشانهای روشن از ثبات و ارتقا. در جام جهانی ۲۰۲۲، ایران بهترین جایگاه تاریخ خود تا آن زمان را تجربه کرد: سید ۳، رتبه جهانی ۲۱ و جایگاه ۱۷ بین تیمها. این صعود، دستاورد سالها حضور مستمر در جمع بهترینهای آسیا بود. اوج این روند اما در جام جهانی ۲۰۲۶ دیده میشود: ایران برای نخستینبار در تاریخ در سید ۲ قرار گرفته است؛ با رتبه جهانی ۲۰ و جایگاه ۱۹ در میان تیمهای جام جهانی. این موفقیت نشان میدهد فوتبال ملی ایران در مسیر بلوغ قرار گرفته و حالا نهتنها در آسیا، بلکه در سطح جهانی نیز بهعنوان تیمی قابلاحترام شناخته میشود.