گواردیولا و دوناروما
بازگشت به اصول یا خیانت به فلسفه؟
در یکی از مهمترین تصمیمهای تاکتیکی اخیر فوتبال اروپا، پپ گواردیولا با جذب جیانلوییجی دوناروما، دروازهبان ایتالیایی سابق پاریسنژرمن، بار دیگر توجه رسانهها و تحلیلگران را به خود جلب کرده است. این انتقال برای بسیاری نشانهای از فاصله گرفتن مربی کاتالان از اصول دیرینهاش در زمینه نقش دروازهبان در بازیسازی تلقی شده است؛ اصولی که او سالهاست از بارسلونا تا منچسترسیتی بهطور سختگیرانهای دنبال میکرد.
گواردیولا در دوره مربیگریاش همواره خواهان دروازهبانانی بوده که با پای خود در جریان بازی شرکت و بازیسازی را از عقب زمین آغاز کنند. از ویکتور والدس در بارسلونا گرفته تا مانوئل نویر در بایرنمونیخ و ادرسون در منچسترسیتی، همگی این وظیفه را داشتند که نقش یک بازیساز ثانویه را ایفا کنند. به همین دلیل حذف اسطورهای چون جو هارت از ترکیب سیتی در سال ۲۰۱۶ تنها به دلیل ناتوانیاش در پاسکاری قابل درک بود.
با این حال، ادرسون نیز پس از سالها درخشش، در فصول اخیر دچار افت عملکرد شد و اشتباهاتش در بازی با پا نگرانی کادرفنی سیتی را به همراه داشت؛ بهویژه در لیگ قهرمانان اروپا که این اشتباهات منجر به حذف دردناک تیم شد. همین مسأله، گواردیولا را وادار به بازنگری در فلسفه همیشگیاش کرده است.
ورود دوناروما به سیتی، به نوعی بازگشت به اصول پایهای دروازهبانی است: مهار توپ، جایگیری مناسب و تسلط روانی در صحنههای حساس. هرچند او در بازی با پا ضعیفتر از استانداردهای گواردیولاست، اما در سایر جنبههای فنی دروازهبانی، بهویژه در مهار پنالتی و بازیهای حساس، عملکرد درخشانی داشته است. عملکرد او در یورو ۲۰۲۰، جایی که ایتالیا را با مهارهای حیاتی قهرمان اروپا کرد، هنوز در ذهن فوتبالدوستان باقی مانده است.
چرا انریکه او را کنار گذاشت؟
سرمربی پاریسنژرمن، لوئیس انریکه که خود از پیروان فوتبال مبتنی بر بازیسازی از عقب است، دوناروما را به دلیل ضعف در بازی با پا کنار گذاشت و دروازهبان جوانتری مانند لوکاس شوالیه را ترجیح داد. این تصمیم علیرغم درخشش دوناروما در مسیر قهرمانی پاریسیها در لیگ قهرمانان گرفته شد و نشان داد که حتی موفقیت فردی نمیتواند همواره ضامن بقا باشد، اگر با فلسفه مربی همخوانی نداشته باشد.
گواردیولا اما برخلاف انریکه، ترجیح داده با وجود ضعف نسبی دوناروما در بازی با پا، بر تجربه، ثبات روانی و تواناییاش در مهار ضربات و رهبری خط دفاع تکیه کند. شاید این تصمیم مشابه جذب ارلینگ هالند باشد؛ مهاجمی که برخلاف مهاجمان تکنیکی سنتی تیمهای پپ، با ویژگی گلزنی و قدرت فیزیکیاش، نقشی متفاوت اما مؤثر ایفا کرد.
آمار نیز به نفع دوناروماست: دقت پاس او در فصل گذشته ۸۵.۴٪ بوده (تنها کمی کمتر از ادرسون) و از سایر دروازهبانان سیتی مانند استفان اورتگا یا جیمز ترافورد عملکرد بهتری داشته است. در لیگ قهرمانان اروپا نیز با مهارهای کلیدی در برابر تیمهایی چون لیورپول، آرسنال و استونویلا، یکی از تأثیرگذارترین بازیکنان فصل لقب گرفت.
در نهایت، اگر دوناروما بتواند سیتی را به فتح مجدد لیگ قهرمانان برساند، هیچکس دیگر درباره فلسفه و اصول صحبت نخواهد کرد. در دنیای رقابتی امروز فوتبال، نتیجهگرایی و سازگاری با شرایط اولویت بالاتری نسبت به وفاداری مطلق به یک سبک دارند. گواردیولا با این انتخاب شاید از اصول اولیهاش فاصله گرفته باشد، اما ثابت کرده که حاضر است برای موفقیت، تحولپذیر باقی بماند.