تأثیر افزایش قیمت ارز بر فوتبال ایران
بازیکنان ایرانی هم نگاه دلاری دارند
محمدرضا رحیم‌پور
روزنامه‌نگار
نوسانات اقتصادی و افزایش قیمت ارز به یکی از موضوعات اصلی مورد توجه جامعه ورزشی بویژه فوتبال تبدیل شده است. این موضوع نه تنها بر باشگاه‌ها و بازیکنان تأثیرگذار است، بلکه می‌تواند به‌عنوان یک محرک برای ایجاد تغییرات بنیادین در ساختار فوتبال کشور ما تلقی شود.
افزایش قیمت ارز به‌طور مستقیم بر هزینه‌های باشگاه‌ها تأثیر می‌گذارد. بسیاری از باشگاه‌های ایرانی که با بازیکنان یا مربیان خارجی قرارداد داشته‌اند، حال با مشکلات جدی در پرداخت هزینه‌های این قراردادها مواجه شده‌اند؛ به عنوان مثال اگر بازیکنی در تابستان یک قرارداد دویست هزار دلاری بسته باشد، با احتساب نرخ دلار 60 هزار تومنی مبلغی حدود 12 میلیارد برای یک تیم آب می‌خورده اما تا امروز با توجه به اختلاف نرخ ارز، قرارداد همان بازیکن امروز 16 میلیارد شده است و در واقع هزینه‌های یک تیم چندین برابر خواهد شد. این موضوع به‌خصوص در شرایطی که باشگاه‌ها به طور معمول از منابع مالی محدودی برخوردارند، می‌تواند به بحران‌های جدی مالی منجر شود.
با افزایش قیمت ارز، مسأله جذب بازیکنان خارجی به چالشی بزرگ تبدیل می‌شود. پرداخت هزینه‌های ارزی برای جذب بازیکنان خارجی -هرچند باکیفیت یا بی‌کیفیت- از قبل چالش‌برانگیزتر خواهد شد. به همین دلیل، در آینده ممکن است باشگاه‌ها تمایل کمتری به جذب بازیکنان خارجی داشته باشند و در چنین شرایطی امکان بازارگرمی دلال‌های داخلی برای افزایش قیمت بازیکنان بی‌کیفیت فراهم می‌شود.
مضاف بر این، جریمه‌های مالی که باشگاه‌ها به‌دلیل نقض قوانین فیفا متحمل می‌شوند نیز تحت تأثیر افزایش قیمت ارز قرار می‌گیرد. به‌عنوان مثال، اگر جریمه‌ای برای یک باشگاه در گذشته معادل چندین میلیون تومان بود، اکنون ممکن است به دلیل نوسانات ارزی به ده‌ها میلیون تومان افزایش یابد. در این میان، بسیاری از باشگاه‌ها ممکن است تمام بودجه فصل خود را صرف پرداخت چند جریمه کنند که این امر عملاً توانایی آنها را برای جذب بازیکنان جدید و توسعه تیم کاهش می‌دهد.
برعکس، وضعیت کنونی برای بازیکنان خارجی شاغل در لیگ ایران نگران‌کننده است. مشکلات مالی باشگاه‌ها می‌تواند به عدم پرداخت حقوق و مزایای آنها منجر شود و به تبع آن، پرونده‌های بیشتری در فیفا تشکیل می‌شود که این نیز بر اعتبار و وضعیت اخلاقی فوتبال ایران تأثیر خواهد گذاشت.
در شرایطی که فوتبال ایران ذاتاً یک صنعت زیان‌ده است، این افزایش هزینه‌ها می‌تواند یک دافعه قوی برای تیم‌های خصوصی مثل نساجی یا تراکتور شود، آن هم در شرایطی که فوتبال از درآمد معمول خود یعنی حق پخش یا فروش محصولات محروم است و عملاً قانون کپی‌رایت در ایران وجود ندارد.
یکی دیگر از عوامل کلیدی در وضعیت مالی فوتبال ایران، موضوع حق پخش رسانه‌ای است. برخلاف بسیاری از کشورهای دیگر که درآمدهای قابل توجهی از حق پخش تلویزیونی مسابقات فوتبال به دست می‌آورند، فوتبال ایران از این قاعده مستثنی است. صدا و سیما نه‌تنها تمایلی به پرداخت حق پخش ندارد، بلکه لیگ برتر را به عنوان یکی از اصلی‌ترین سوژه‌های برنامه‌های خود به صورت رایگان پخش می‌کند. این مسأله به نوبه خود می‌تواند بر قدرت مالی باشگاه‌ها تأثیر منفی بگذارد و آنها را از رقابت‌های بین‌المللی محدود کند.
عدم وجود درآمد مناسب از حق پخش رسانه‌ای، باشگاه‌ها را وادار می‌کند تا به منابع مالی دیگری اتکا کنند که این خود باعث افزایش وابستگی آنها به حمایت‌های دولتی یا اسپانسرها می‌شود. این وابستگی ممکن است منجر به حاشیه‌های سیاسی و مشکلات دیگر شود که می‌تواند آینده فوتبال ایران را تحت تأثیر قرار دهد.
به طور کلی، افزایش قیمت ارز در فوتبال ایران چالش‌ها و فرصت‌های خاصی به‌وجود آورده است. این نوسانات اقتصادی می‌تواند به مشکلات مالی جدی برای باشگاه‌ها تبدیل شود.