شباهت‌ها و تفاوت‌های فرمت جدید لیگ قهرمانان اروپا و لیگ نخبگان آسیا
میان ماه من تا ماه گردون
حامد جیرودی
روزنامه‌نگار
لیگ قهرمانان اروپا فصل 25-2024، هفتادمین فصل برگزاری معتبرترین تورنمنت فوتبالی باشگاهی اروپا و دنیاست که از 27 شهریور 1403 با برگزاری دیدارهایی آغاز شد. لیگ قهرمانان این دوره سی‌وسومین دوره برگزاری این تورنمنت از زمان تغییر نامش از جام باشگاه‌های اروپا به لیگ قهرمانان اروپا است و نخستین دوره‌ای است که با فرمت جدید و با حضور 36 تیم برگزار می‌شود. در خصوص فرمت جدید که به آن روش سوئیسی هم می‌گویند، به‌طور مختصر باید گفت که به‌جای مرحله گروهی، 36 تیم در قالب یک جدول لیگ‌گونه قرار می‌گیرند و در این لیگ، هر تیم باید با هشت تیم دیگر مسابقه دهد. در نهایت تیم‌هایی که جایگاه بالاتری در جدول داشته باشند، راهی مرحله حذفی مسابقات خواهند شد. در فرمت جدید، هر تیم در چهار بازی میزبان و در چهار بازی میهمان است و به‌عبارتی دیگر در مرحله گروهی لیگ قهرمانان اروپا، بازی‌های رفت‌وبرگشت نخواهیم داشت. در پایان هشت بازی، تیم‌هایی که رتبه یکم تا هشتم را به خودشان اختصاص دهند، مستقیماً راهی مرحله یک‌هشتم نهایی می‌شوند و 16 تیمی که در رتبه‌های نهم تا بیست و چهارم جای گیرند، باید در دیدارهای رفت‌وبرگشت پلی‌آف مقابل هم بازی کنند و هشت تیم پیروز این پلی‌آف نیز راهی مرحله یک‌هشتم نهایی می‌شوند. تیم‌هایی هم که در رده‌های 25 تا 36 قرار گیرند، به‌طور کلی حذف می‌شوند و نه به لیگ اروپا و نه به لیگ کنفرانس اروپا نخواهند رفت. از مرحله یک‌هشتم نهایی نیز همه چیز شبیه به ادوار گذشته لیگ قهرمانان اروپاست و تیم‌ها در مرحله حذفی، رفت و برگشت به مصاف هم می‌روند و فینال هم تک بازی است. این نکته را هم باید اضافه کرد که هشت تیم برتر جدول، مزیت میزبانی در بازی برگشت را خواهند داشت و تیم‌های صعودکننده از طریق پلی‌آف، در بازی رفت میزبان هستند. همچنین در فرمت جدید لیگ قهرمانان اروپا، پیش‌بینی‌ناپذیری بیشتری نسبت به گذشته وجود دارد و احتمالاً شاهد تشریفاتی شدن بازی‌ها نخواهیم بود زیرا هر گل، هر امتیاز و هر برد می‌تواند در سرنوشت خیلی از تیم‌ها تأثیرگذار باشد. نکته دیگر اینکه قهرمانی در فرمت جدید دشوارتر خواهد بود چراکه تیم قهرمان در دوره‌های قبل، بعد از 13 بازی می‌توانست جام را بالای سر ببرد ولی در این دوره برای قهرمانی باید 15 بازی را پشت‌سر بگذارید.
شباهت فرمت جدید لیگ نخبگان آسیا به لیگ قهرمانان اروپا
اما در این فصل هم رقابت‌های فوتبال باشگاهی آسیا با فرمت جدیدی برگزار می‌شود که شباهت‌های زیادی به فرمت جدید لیگ قهرمانان اروپا دارد. در طول سالیان گذشته، عالی‌ترین سطح مسابقات باشگاهی AFC در قالب لیگ قهرمانان آسیا برگزار شد اما در فصل جاری مسابقات باشگاهی زیرنظر کنفدراسیون فوتبال آسیا هم این رقابت‌ها با عنوان «لیگ نخبگان» و با فرمت جدیدی برگزار می‌شود تا شاهد تغییر و تحول بزرگی در مسابقات باشیم. در آسیا هم مانند اروپا رقابت‌ها که به سه سطح (لیگ قهرمانان اروپا، لیگ اروپا، لیگ کنفرانس) تقسیم می‌شود، شاهد برگزاری سه تورنمنت خواهیم بود. در لیگ نخبگان که سطح یک آسیاست، بهترین تیم‌ها حضور دارند که شامل ۲۴ تیم می‌شوند که سهم شرق و غرب، هر کدام ۱۲ تیم است که به صورت جداگانه با یکدیگر رقابت می‌کنند. در مرحله گروهی، ۱۲ تیم، هشت بازی با هشت تیم مختلف انجام می‌دهند و خبری از بازی برگشت نیست. به طور مثال الاهلی در عربستان در حالی برابر پرسپولیس بازی کرد که خبری از بازی برگشت در تهران نیست و وعده‌ای که محمدحسین کنعانی‌زادگان به هواداران الاهلی در بازی برگشت داد، سوتی بود چراکه همه تیم‌ها فقط یک‌بار با هم بازی می‌کنند. در ادامه، تیم‌های اول تا هشتم شرق و غرب وارد مرحله یک‌هشتم نهایی می‌شوند. این مرحله شبیه به پلی‌آف بسکتبال (NBA) است، به طوری‌که تیم اول با هشتم، تیم دوم با هفتم و به همین ترتیب سایر تیم‌ها به مصاف هم می‌روند. در این مرحله دیدارها به صورت رفت و برگشت برگزار می‌شود. از مرحله یک‌چهارم نهایی تا فینال، عربستان میزبان رقابت‌ها خواهد بود و دیگر خبری از سایر کشورها نیست و این مسابقات که از 26 شهریور ۱۴۰۳ آغاز شده، تا اردیبهشت ۱۴۰۴ ادامه خواهد داشت.
ارزش اقتصادی لیگ نخبگان آسیا
کنفدراسیون فوتبال آسیا با راه‌اندازی این لیگ جدید، علاوه بر بالا بردن جذابیت و کیفیت مسابقات، کسب منافع اقتصادی بیشتری را دنبال می‌کند. بر اساس آمار سایت معتبر transfermarkt، لیگ نخبگان آسیا، 1.07 میلیارد یورو ارزش دارد. در بین 24 تیم باشگاهی حاضر در این لیگ هم، الهلال با ارزش 243 میلیون و 650 هزار یورو، بالاترین ارزش و قیمت را از نظر بازیکنان دارد و النصر با ارزش 190 میلیون و 600 هزار یورو و الاهلی با ارزش 178 میلیون و 250 هزار یورو در رده دوم و سوم گران‌ترین تیم‌های آسیایی قرار دارند تا رده‌های اول تا سوم به‌صورت کامل در اختیار سعودی‌ها باشد. در این لیست الشرطه، با ارزش چهار میلیون و 430 هزار دلار، ارزان‌ترین تیم حاضر در لیگ نخبگان است و در رده آخر و بیست و چهارم قرار دارد و اختلاف ارزش مالی باشگاه اول تا آخر لیگ نخبگان آسیا، 239 میلیون و 220 هزار دلار است.
پرسپولیس دوازدهم، استقلال پانزدهم
همچنین پرسپولیس با ارزش 17 میلیون یورو در رده دوازدهم و استقلال باارزش 15 میلیون و 400 هزار یورو در رده پانزدهم گران‌ترین‌های لیگ نخبگان آسیا قرار دارند. استقلال و پرسپولیس در منطقه غرب آسیا هم که 12 تیم حضور دارند، در رده‌های نهم و دهم هستند و تنها پاختاکور باارزش 11 میلیون و 100 هزار یورو و الشرطه، ارزان‌تر و پایین‌تر از دو نماینده کشورمان هستند.
تونی، گران‌ترین بازیکن آسیا
بر اساس ارزش‌گذاری سایت transfermarkt، ایوان تونی مهاجم فصل گذشته برنتفورد که در فصل جدید به الاهلی پیوسته، باارزش 50 میلیون یورو، گران‌ترین بازیکن حاضر در لیگ نخبگان است و محمد سیماکان، مدافع فرانسوی فصل گذشته لایپزیش که به النصر پیوسته، با 35 میلیون یورو، در رده دوم گران‌ترین بازیکنان حاضر در لیگ نخبگان فوتبال آسیا قرار دارد. ضمن اینکه روبن نوس، مهاجم پرتغالی الهلال با 32 میلیون یورو در رده سوم قرار دارد. نکته قابل توجه اینکه در بین 10 بازیکن گران‌قیمت لیگ نخبگان، هفت بازیکن عضو الهلال هستند. اوستون اورونوف، هافبک ازبکستانی پرسپولیس با ارزش 2 میلیون و 500 هزار یورو، گران‌ترین بازیکن نمایندگان ایران در لیگ نخبگان است که در شصت و نهم این رقابت‌ها قرار دارد.
افزایش پاداش در لیگ نخبگان
AFC برای برگزاری اولین دوره لیگ نخبگان، پاداش ویژه‌ای را در نظر گرفته؛ به‌طوری که تیم‌ها با حضور در مرحله گروهی، پاداشی 800 هزار یورویی دریافت می‌کنند و در صورت صعود به مرحله یک‌هشتم نهایی، پاداش 200 هزار یورویی نصیب آنها خواهد شد. ضمن آنکه برای صعود به مرحله یک‌چهارم نهایی، پاداش 400 هزار یورویی در نظر گرفته شده و در صورتی که تیمی بتواند به مرحله نیمه‌نهایی برسد، 600 هزار یورو نصیبش می‌شود و چهار میلیون یورو به تیم نایب‌قهرمان و 10 میلیون یورو به تیم قهرمان تخصیص پیدا می‌کند.
جوایز لیگ قهرمانان اروپا
این در حالی است که جوایزها در فرمت جدید لیگ قهرمانان فوتبال اروپا، تفاوت چشمگیری با لیگ نخبگان آسیا دارد. بر اساس این فرمت، به جای 125 بازی که در فصل گذشته اروپا برگزار می‌شد، 189 بازی با فرمت جدید این رقابت‌ها برگزار خواهد شد و این به معنای پول بیشتر برای کسانی است که درگیر هستند. بنابراین، یوفا کل درآمد چهار رقابت (لیگ قهرمانان اروپا، لیگ اروپا، لیگ کنفرانس اروپا و سوپرجام) را از 3.5 میلیارد یورو از فصل قبل به 4.4 میلیارد یورو در فصل جدید افزایش داده که سبب خواهد شد باشگاه‌ها هم درآمد مالی بیشتری داشته باشند. جوایز باشگاه‌های شرکت‌کننده هم تقریباً 600 میلیون یورو افزایش پیدا کرده و جوایز لیگ قهرمانان اروپا برای فصل
2025 - 2024 تقریباً 2.47 میلیارد یورو است. بر اساس فرمت توزیع درآمدها، هر یک از 36 باشگاه حاضر در لیگ قهرمانان، در ابتدا 18.6 میلیون یورو به دلیل گرفتن سهمیه و حضور در این مسابقات کسب می‌کنند و تیم‌های حاضر در لیگ قهرمانان، برای هر برد 2.1 میلیون یورو و هر تساوی 700 هزار یورو آورده مالی خواهند داشت. هشت تیم برتر برای راهیابی به مرحله حذفی، دو میلیون یورو اضافی به‌عنوان پاداش دریافت می‌کنند و یک میلیون یورو به تیم‌های نهم تا شانزدهم تعلق می‌گیرد. جوایز حضور در مرحله یک‌چهارم نهایی 12.5 میلیون یورو، نیمه‌نهایی 15 میلیون یورو و فینال 18.5 میلیون یورو خواهد بود. تیم برنده می‌تواند 6.5 میلیون یورو دیگر و همچنین 4 میلیون یورو بیشتر برای رسیدن به فینال سوپر جام یوفا در سال 2025 درآمد کسب کند. این جوایز از سهم 30 درصدی بخش عملکرد تیم‌ها بین باشگاه‌ها تقسیم خواهد شد و مبلغ آن 915 میلیون یورو پیش‌بینی می‌شود.