فقط دو ورزشگاه مجوز استفاده از کمک داور ویدیویی دارند
لیگ بیست و چهارم با VAR گزینشی
برای نخستین‌بار در تاریخ فوتبال ایران، قرار است مسابقه فینال جام حذفی بین سپاهان و مس رفسنجان از ساعت 20 پنجشنبه با استفاده از تکنولوژی VAR در ورزشگاه آزادی تهران برگزار شود. مهدی تاج رئیس فدراسیون فوتبال که پیش‌تر وعده داده بود به دنبال آن است تا فینال جام حذفی هم با استفاده از کمک داور ویدیویی برگزار شود، موفق شد چراغ سبز انجام این موضوع را از فیفا بگیرد. این در حالی است که هنوز ابهامات زیادی درباره چگونگی استفاده از VAR در فوتبال ایران وجود دارد.
درخواست VAR از 2019
VAR در سال 2017 یک پدیده جدید بود که خود فیفا و کشورهای معتبر صاحب فوتبال جهان درباره آن دست به عصا حرکت می‌کردند. در سال 2019، ایران پس از ژاپن، کره جنوبی و امارات، جزو اولین کشورهای آسیایی بود که برای داشتن کمک داور ویدیویی از فدراسیون جهانی فوتبال درخواست ریجستر داد و حتی در آن مقطع، عربستان هنوز درخواست VAR نداده بود ولی از آن موقع تا به حال، این پروسه در کشورمان به صورت کامل به سرانجام نرسیده که مسائل مختلفی از جمله تحریم‌ها در محقق نشدن آن، مؤثر بوده ولی VAR دیگر از نظر فیفا، پدیده نیست و آنقدر مسابقات با این تکنولوژی برگزار شده که یک اتفاق عادی محسوب می‌شود.
خرید VAR شدنی است
در این بین شاید سؤال بسیاری از علاقه‌مندان این باشد، پس چرا این تکنولوژی در فوتبال ایران به صورت کامل برگزار نمی‌شود؟ شاید پاسخ برخی این باشد که از گوشه و کنار شنیده‌اند که برخی شرکت‌های تولیدکننده تجهیزات VAR، از رژیم صهیونیستی هستند ولی مثل برودکست Broadcasting یعنی ارسال تصاویر ویدیویی روی شبکه‌های دیجیتال عمومی که همه کشورها به آن دسترسی دارند، VAR هم در حال عمومی شدن است و به غیر از امریکا، انگلیس و بلژیک، کشورهای دیگری مانند چین و روسیه هم به تولیدکنندگان کمک داور ویدیویی اضافه شده‌اند و بنابراین خرید آن شدنی است.
بودجه VAR در اختیار شرکت توسعه و تجهیز
مرحله بعدی اما پروسه استفاده از VARاست که هر کشوری که می‌خواهد باید مجوز آن را از فیفا بگیرد. به این ترتیب که هم دستگاه مجوز داشته باشد و هم نیروی انسانی استفاده‌کننده از آن. چرا که سیستم VAR، موضوعی است که در نتیجه بازی تأثیر دارد. حالا هم وزارت ورزش و جوانان، بودجه‌ای 110 میلیارد تومانی را برای خرید دستگاه‌های VAR اختصاص داده که آن را در اختیار شرکت توسعه، تجهیز و نگهداری اماکن ورزشی قرار داده و این شرکت یا فدراسیون فوتبال، باید برای خرید دستگاه‌های مجوزدار از سوی فیفا اقدام کنند که باید دید متولی خرید آن چگونه این پروسه را طی می‌کند.
تربیت نیروی انسانی پیش می‌رود
به غیر از مسائل مالی و حقوقی VAR که باید مورد تأیید فیفا باشد، بحث خرید دستگاه است که هنوز انجام نشده و نیروی انسانی که در حال تربیت شدن است. افراد و داوران باید دوره‌هایی را در این زمینه سپری کنند. کار مثبتی که فدراسیون فوتبال انجام داده، این است که پروسه تربیت نیروی انسانی را پس از خرید دستگاه‌های VAR انجام نداده و آن را به صورت جداگانه پیش برده است و سه گروه از داوران این کلاس‌ها را گذرانده‌اند. دستگاه شبیه‌سازی خریداری شده که با آن داوران توسط دو نفر که حدود
یک ماه پیش از سوی فیفا آمدند، آموزش می‌بینند و با این روش، سرعت انجام کار بالاتر می‌رود و اگر دستگاه‌ها خریداری شود، مشکلی برای نیروی انسانی وجود ندارد. فیفا دپارتمان تکنولوژی دارد که فیلم این آموزش‌ها برای آنها فرستاده می‌شود و آنهایی که تأیید می‌شوند، مراحل‌شان برای قضاوت یا استفاده از VAR را طی می‌کنند.
فقط آزادی و نقش جهان مجوز دارند
حال سؤال دیگر این است که آیا VAR به لیگ برتر فصل آینده می‌رسد یا خیر؟ فیفا در ابتدای استفاده از این تکنولوژی تردیدهایی داشت و با کشورها به صورت جامع همکاری نمی‌کرد اما وقتی دید یکپارچه‌سازی به صورت کامل صورت نمی‌گیرد و بعضی کشورها، مشکلاتی مانند مسائل مالی، نیروی انسانی یا بیمه‌ای و حقوقی دارند، از سال 2022 مجوزهای استفاده از VAR به صورت تک بازی، چند بازی یا موقت را صادر کرد که در حال حاضر این مجوز به فدراسیون فوتبال ایران هم داده شده است و به نظر می‌رسد در لیگ برتر فصل آینده هم به صورت موردی بتوان در تعدادی از بازی‌ها از کمک داور ویدیویی استفاده کرد چرا که در حال حاضر تنها ورزشگاه آزادی و نقش جهان اصفهان، تنها ورزشگاه‌هایی هستند که مجوز استفاده از VAR در آنها صادر شده است چرا که جای دوربین‌ها در این دو ورزشگاه مشخص شده و بازی‌های لیگ قهرمانان آسیا در آنها استفاده شده که زیر نظر AFC بوده است. بنابراین در بقیه ورزشگاه‌ها تا وقتی که دستگاه‌های VAR نصب نشود و دوربین‌ها در چند بازی به صورت آفلاین تست نشود (یعنی در بازی دخالت نداشته باشد)، امکان برگزاری همه بازی‌ها با VAR وجود ندارد و باید این پروسه طی شود و در این مدت در
تک بازی‌ها می‌توان از کمک داور ویدیویی استفاده کرد.