چهار مانع جوانگرایی در تیم ملی
تردیدهای قلعه‌نویی برای تغییر نسل
آرمن ساروخانیان
روزنامه نگار
چند روز بعد که فهرست تیم ملی برای دو بازی رفت و برگشت با ترکمنستان منتشر شود، مهم‌ترین نکته‌‌ای که زیر ذره‌بین قرار می‌گیرد، اضافه شدن چهره‌های جدید و جوان نسبت به لیست جام ملت‌ها خواهد بود. امیر قلعه‌نویی بعد از انتخاب به عنوان سرمربی تیم ملی وعده داد که یکی از اهدافش جوانگرایی است، ولی مدتی بعد اعلام کرد که با توجه به اهمیت جام ملت‌ها این موضوع را به بعد از این تورنمنت موکول می‌کند. فهرست جدید نشان خواهد داد که او چقدر در این موضوع جدی است و چقدر حاضر است به وعده‌اش پایبند بماند.
اعضای کادر فنی تیم ملی هم در مصاحبه‌های مختلف چند بار تأکید کردند که جوانگرایی قرار است با شیب ملایمی پیش برود. این همان فرمول ایده‌آلی است که معمولاً در تیم‌های ملی برای تزریق خون تازه صورت می‌گیرد؛ بازیکنان جوان به تدریج به تیم ملی دعوت می‌شوند، گاهی اردوی اول فقط به آشنایی با فضای تیم اختصاص دارد و در اردوی بعد دقایق محدودی فرصت بازی پیدا می‌کنند. آنها که بتوانند در این فرصت کوتاه کیفیت خوبی به نمایش بگذارند به چرخه اضافه می‌شوند و به تدریج دقایق بازی‌شان بالاتر می‌رود تا جایی که بتوانند موقعیت نفر اصلی پست‌شان را تهدید کنند و احتمالاً به ترکیب اصلی برسند.
البته پیاده کردن همین روش ظاهراً ساده نیاز به ظرافت‌هایی دارد و اجرای آن در شرایط فعلی فوتبال ایران کار ساده‌ای نیست. این چهار عاملی است که می‌تواند جوانگرایی در تیم ملی را به تأخیر بیندازد.
تردیدها درباره نسل جدید
مهم‌ترین مانع احتمالی موفقیت پروژه جوانگرایی، تردیدها درباره کیفیت نسل جوانی است که در آستانه ورود به تیم ملی قرار دارد. نماد این نسل تیم امیدی بود که سال گذشته در دو تورنمنت متوالی ناکام شد و بازیکنانش هم در لیگ برتر نتوانسته‌اند چندان بدرخشند. به نظر می‌رسد که آنها حداقل در شرایط فعلی فاصله محسوسی
با بازیکنان فهرست تیم ملی دارند و کم شدن این فاصله نیاز به زمان و حوصله دارد. بخشی از این زمان شامل تجربه‌ای است که آنها در رده باشگاهی به دست می‌آورند و بخش دوم فرصتی است که باید قلعه‌نویی به آنها بدهد تا با حضور در کنار بازیکنان باتجربه و بین‌المللی تیم ملی خودشان را بالا بکشند.
محافظه‌کاری قلعه‌نویی
جوانگرایی در تیم ملی معمولاً با افراط و تفریط همراه بوده. بعضی از مربیان به سختی حاضر بودند به جوانترها فرصت بدهند و برخی دیگر تصمیم گرفتند پروژه جوانگرایی را یک شبه اجرا کنند و این روش به قیمت پایمال شدن حق تعدادی از بازیکنان آماده وقت تمام شد. در سال‌های گذشته کی‌روش مربی بود که جوانگرایی را با در نظر گرفتن ملاحظات مختلف پیاده کرد و تیم تقریباً مسنی را که تحویل گرفته بود در یک دوره هشت ساله با وارد کردن یک نسل جدید متحول کرد. قلعه‌نویی هر چند در مصاحبه‌هایش روی جوانگرایی تأکید می‌کند، ولی در عمل محافظه‌کارتر از آن است که به راحتی از نام‌های قدیمی بگذرد. این موضوع در یک سال گذشته هم تأیید شد و فهرست تیم ملی در جام ملت‌ها تفاوت زیادی با فهرست جام جهانی نداشت تا در این تورنمنت هم مسن‌ترین تیم باشیم.
حساسیت
روی نتایج
آنچه می‌تواند احتیاط سرمربی تیم ملی را بیشتر کند، حساسیت روی نتایج تیم ملی بعد از جام ملت‌ها است. تا پیش از این تورنمنت قلعه‌نویی به واسطه بردهای متوالی در بازی‌های دوستانه در موضع قدرت بود، ولی شکست مقابل قطر در نیمه‌نهایی این تورنمنت با انتقادهای زیادی همراه شد و او علاقه ندارد که در بازی‌های آینده نمایش ضعیفی از تیمش تکرار شود. هرچند تیم ملی در مقدماتی جام جهانی، بخصوص مرحله فعلی کار سختی ندارد، ولی یک نتیجه بد کافی است تا انتقادات دوباره به سمت تیم ملی سرازیر شود. سخت‌ترین بازی این مرحله مقابل ازبکستان است که در بازی رفت در تاشکند توانست تیم ملی را متوقف کند. همین حساسیت شاید قلعه‌نویی را متقاعد کند که همچنان روی ترکیب فعلی اصرار کند و به جوان‌ها کمتر فرصت بازی برسد.
اصرار روی رکوردها
تنها بازیکنی که بعد از جام ملت‌های آسیا از تیم ملی خداحافظی کرد امید ابراهیمی بود. او گفت که پیش از این تورنمنت تصمیمش را گرفته بود و در 36 سالگی می‌خواهد توانش را روی فوتبال باشگاهی بگذارد و بیشتر در کنار خانواده‌اش باشد. احسان حاج‌صفی 34 ساله به خط پایان در تیم ملی نزدیک شده، ولی کاپیتان تیم ملی ظاهراً به دنبال شکستن رکورد بیشترین بازی ملی است و تا شکستن رکورد نکونام 8 بازی دیگر فاصله دارد. کریم انصاری‌فرد هم در جام جهانی بعدی 36 ساله خواهد شد، ولی با وجود ترافیک خط حمله همچنان قصد خداحافظی ندارد. شجاع خلیل‌زاده 34 ساله و رامین رضاییان 33 ساله هم دو بازیکن مسن دیگر جام ملت‌ها هستند که هنوز می‌خواهند با بازیکنان جوانتر هم‌پست‌شان رقابت کنند.