لشکر سلم و تور دستیاران قلعه‌نویی
قطبی در کجای هرم یوزها می‌نشیند؟
وصال روحانـی
روزنامه نگار
اخباری که در مورد انتخاب احتمالی افشین قطبی به عنوان دستیار جدید امیر قلعه‌نویی سرمربی تیم ملی فوتبال ایران شنیده می‌شود، سؤالات زیاد تازه‌ای را به ذهن می‌آورد. صرفنظر از اینکه قطبی اخیراً هدایت یک باشگاه درجه سوم و تازه تأسیس را در شهر ونکوور کانادا برعهده گرفته و به تبع آن لازمه بازگشتش به فوتبال ایران قطع ارتباط کاری با این تیم کانادایی است، باید پرسید دستیاران پرشمار قبلی قلعه‌نویی چه گلی به سر تیم ملی زده‌اند که قطبی بخواهد بزند. در مورد نیت خوب و تلاش این دستیاران برای مفید واقع شدن شکی وجود ندارد اما هم رزومه کاری آنها بشدت خالی و کم‌ارزش است و هم در بزنگاه‌های سخت طی رقابت‌های اخیر جام ملت‌های آسیا گرهی را نگشودند و افکار مغشوش ژنرال را آشفته‌تر کردند و سرانجام موجب شکست ایران مقابل قطر در نیمه نهایی و حذف مجدد ما شدند، آن هم در برابر رقیبی که اگرچه دومین قهرمانی متوالی‌اش در جام ملت‌ها را جشن گرفت اما به وضوح و حداقل 30 تا 40 درصد از تیم ملی ما ضعیف‌تر بود و این قلعه‌نویی و لشکر سلم و تور دستیاران او بودند که با اتخاذ تصمیم‌های غلط فنی موجب باخت «یوزها» مقابل این رقیب عربی شدند. رقیبی که جمعیت بومی‌اش یک پنجاهم ایران است و به تبع آن فوتبالیست‌های بسیار کمتری را هم در اختیار دارد.
رزومه‌هایی اندک و ناکافی
رزومه دستیاران قلعه‌نویی در دومین مرتبه زمامداری‌اش در جمع یوزها که از اسفند 1401 شروع شد و اینک پای به دومین سال خود می‌گذارد، همان قدر ناقص و ناکافی است که توضیحات مجمل ذیل گواهی می‌دهد:
آندو تیموریان هافبک توانایی در زمان بازیگری‌اش بود اما حتی برای یک دقیقه هم سرمربی یک تیم کوچک نیز در تمامی پهنه جهان نبوده است.
سعید الهویی دستیار اول قلعه‌نویی که بیش از حد حرف می‌زند، در تمامی عمر نه چندان طولانی‌اش فقط به مدت 7 هفته سرمربی موقت گل‌گهر سیرجان بود و این پست را هم زمانی تحویل گرفت که قلعه‌نویی به دلیل بازگشتش به تیم ملی در اسفند 1401 مجبور به ترک این پست شد و سران تیم سیرجانی پست او را به الهویی دادند. الهویی هم در این مدت کوتاه به قدری بد نتیجه گرفت که وادار به ترک گل‌گهر و رفتن به اردوی ملی و تجدید همکاری‌اش با امیرخان شد. معلوم نبود اگر الهویی از ابتدای فصل گذشته سرمربی گل‌گهر می‌شد، چه بلایی بر سر این تیم می‌آمد.
حمید مطهری سال‌ها دستیار این و آن در برخی تیم‌های لیگ برتری بود و یکی از این موارد در پرسپولیس شکل گرفت که او دو سال و نیم دستیار اول یحیی گل‌محمدی به حساب می‌آمد و بسیاری از طرح‌ها و ایده‌های فنی او را پایه‌گذاری می‌کرد.
وی سرانجام از شروع لیگ بیست و دوم سرمربیگری یک تیم لیگ برتری را تجربه کرد و سکاندار نساجی شد اما در این تیم قائمشهری به قدری ناموفق بود که در هفته بیستم لیگ به سبب بدون پیروزی ماندن در 12 دیدار متوالی برکنار شد.
رحمان رضایی یک مدافع توانا در دوران جوانی‌اش بود و چند سال در «سری A» ایتالیا هم بازی کرد اما در فوتبال ایران فقط یک بار سرمربیگری تیمی در لیگ برتر را برعهده گرفت و آن هم ذوب آهن یکی از تیم‌های دوران جوانی‌اش بود که چون نتایج ضعیفی گرفت، دوره بسیار کوتاهی از آب درآمد. البته او در بزنگاه‌های متعددی در ایران کمک مربیگری کرده است.
هومن افاضلی در چند مقطع به طور کوتاه سرمربیگری موقت چند تیم لیگ برتری را تجربه کرده اما اکثر دوران کار او در حرفه مربیگری با دستیاری این و آن در باشگاه‌های مختلف سپری شده و آنالیزور و «کمک‌کننده فکری» چند مربی نامدار بوده که سرآمد آنها علی دایی است. دایی در دوران سرمربیگری‌اش در تیم ملی نیز افاضلی را در خدمت داشت و از توصیه‌های او سود می‌جست.
قطبی سابقه‌ای خوش دارد اما...
صرفنظر از اینکه آنتونیو مانیگونه دستیار ایتالیایی قلعه‌نویی چه کرده و مربی دروازه‌بان‌ها و مربی بدنساز تیم ملی در حال حاضر چه کسانی هستند و چه میزان بهره‌دهی داشته‌اند، باید پرسید حالا که بحث اضافه شدن احتمالی قطبی به کادر فنی تیم ملی در میان است، او در صورت آمدن مجدد به ایران در کجای هرم تیم ملی خواهد نشست و اصولاً تا چه میزان به درد این تیم می‌خورد. قطبی البته طی 30 سال کار مربیگری‌اش در تیم‌های متعددی سرمربیگری کرده اما بخت او در این زمینه زمانی باز شد که به ایران آمد و ابتدا سرمربی پرسپولیس شد و سپس به فاصله دو سه سال سرمربیگری در تیم ملی ایران را هم در مقدماتی جام جهانی 2010 و دور نهایی جام ملت‌های آسیای 2011 تجربه کرد. این سمت‌های بزرگ سبب شد چند باشگاه مطرح ژاپنی و چینی هم او را به سرمربیگری خود منصوب کنند و او در آمریکا و کانادا هم در این زمینه رزومه‌ای را برای خود فراهم آورد. پیش از این توفیق‌های نصف و نیمه قطبی البته یکی از دستیاران گاس هیدینگ معروف در تیم ملی کره جنوبی بود و همان جا بود که چشم‌ها را به سمت خود کشید. قطبی مدتی دستیار پم فربیک، دیگر سرمربی هلندی تیم ملی کره جنوبی هم شد ولی در 12-10 سال اخیر هر جا که بوده، نفر اول کادر فنی به حساب آمده است. پرسپولیسی‌ها او را هنوز هم به خاطر قهرمان کردن حماسی تیم محبوب‌شان در دوره هفتم لیگ برتر دوست می‌دارند اما او در تیم ملی ایران در هر دو مسئولیتی که به عهده او گذاشته شد، ناکام بود و نه این تیم را به دور پایانی جام جهانی 2010 رساند و نه در جام ملت‌های آسیا 2011 از شکست مجدد مقابل کره جنوبی در یک‌چهارم نهایی نجات داد. حالا که سال‌ها از آن تجربیات می‌گذرد و قطبی 60 سال سن را هم رد کرده، اینکه تا چه میزان می‌تواند به قلعه‌نویی کمک کند، محل مناقشه و تردید فراوان است. شاید هم ژنرال که سابقه‌ای طولانی در پرشمار کردن هر چه بیشتر دستیارانش دارد، همچنان درصدد تکرار این تجربه و ساختن یک تیم کامل (حداقل 11 نفره!) از دستیاران قبلی و جدید برای خود است و همین نیز برای او کافی و حلال مشکلات است و به بیش از آن چشم ندارد.