در حافظه موقت ذخیره شد...
بررسی عملکرد ورزش ایران در بازی‌های آسیایی (بخش سوم)
پرچمدار رکورددار؛ بازگشت زنان
بسیاری امیدوار بودند ورزش ایران نمایش فوق‌العاده‌اش در بازی‌های آسیایی تهران را در دوره بعدی مسابقات در سال 1978 به میزبانی شهر بانکوک تایلند ادامه بدهد. اتفاقی که البته به علت به وقوع پیوستن انقلاب هیچ‌گاه رخ نداد و برای نخستین بار در تاریخ، میزبان دوره گذشته بازی‌های آسیایی در رویداد آینده حضور نداشت. عدم حضوری که برای بسیاری از ورزشکاران ایران مانند مسلم اسکندر فیلایی یا تیمور غیاثی و جلال کشمیری به قیمت از دست دادن یک مدال تمام شد. زیرا با توجه به رکورد آن روزهای این 2 دوومیدانی‌کار، کشمیری و غیاثی یکی از بخت‌های اصلی کسب مدال در رقابت‌های 1978 بانکوک بودند. موضوعی که البته هیچ‌گاه محقق نشد.
نهمین دوره 1982 - دهلی
اولین حضور کاروان ورزشی ایران پس از انقلاب در بازی‌های آسیایی به رقابت‌های سال 1982 بازمیگردد؛ جایی که بازی‌ها پس از چند دهه به خاستگاهش بازگشت. ورزش ایران در آن دوره از رقابت‌ها با کاروانی کوچک و در فشرده‌ترین حالت ممکن به دهلی رفت. کاروانی که تنها 43 ورزشکار عضو آن بودند. جالب اینکه کاروان اعزامی به بازی‌های دهلی 1982 کوچکترین کاروان ایران در تاریخ پس از دو دوره اول این رقابت‌ها است.
رضا سوخته‌سرایی وارد می‌شود
کشتی همواره نقش بسیاری در مدال‌آوری کاروان ایران در بازی‌های آسیایی و المپیک داشته. بر همین اساس مسئولان وقت ورزش ایران تصمیم گرفتند پرچمداری اولین کاروان اعزامی پس از انقلاب را به رضا سوخته‌سرایی که یکی از نوابغ کشتی در آن زمان بود، بسپارند. جالب اینکه سوخته‌سرایی تا بازی‌های آسیایی 1990 که به میزبانی پکن چین برگزار شد، پرچمدار کاروان ایران بود و با 3 دوره پرچمداری از این حیث بین ورزشکاران پرچمدار رکورددار است. او در این مسابقات موفق شد کشتی‌های خوبی بگیرد و در نهایت به مدال طلای نهمین دوره بازی‌های آسیایی برسد. مدالی که سرآغاز موفقیت‌های بیشتر سوخته‌سرایی در ورزش ایران بود.
باز هم کشتی، باز هم قهرمانی
اعضای تیم ملی کشتی ایران که به دهلی سفر کرده بودند، هیچ شباهتی به کشتی‌گیرانی که در بازی‌های آسیایی تهران برای ایران رقابت کرده بودند، نداشتند. از همین‌رو هیچ‌کس تصور نمی‌کرد یک تیم متحول شده به مقام قهرمانی تیمی رقابت‌ها برسد. معجزه‌ای که به لطف درخشش برادران محبی و طلای پرچمدار کاروان ایران رخ داد. کشتی در بازی‌های 1982 در مجموع 6 مدال رنگارنگ کسب کرد. از این تعداد، 3 مدال آن طلا بود. دیگر کشتی‌گیر شاخص حاضر در دهلی 1982 عسگری محمدیان بود. کسی که چند سال بعد در بازی‌های المپیک 1988 سئول با مدال نقره‌ای که کسب کرد، تنها مدال‌آور ورزش ایران در اولین المپیک پس از انقلاب لقب گرفت. او البته در بازی‌های المپیک 1992 بارسلون هم نماینده کشتی ایران بود و موفق شد مدال نقره دوره گذشته را تکرار کند.
ناشناخته‌ها مدال گرفتند
شاید بتوان گفت تیم وزنه‌برداری‌ای که در بازی‌های 1982 دهلی شرکت کرد، ناشناخته‌ترین تیم وزنه‌برداری ایران در تاریخ این بازی‌هاست. این تیم البته در کمال ناباوری موفق شد یک طلا توسط علی پاکیزه‌جمع و 2 مدال نقره توسط مهران اسلام‌پور و علی والی کسب کند. بدین ترتیب وزنه‌برداری موفق شد در مجموع 3 مدال کسب کند. نتیجه‌ای که شاید هیچ‌کس انتظارش را نداشت. دوچرخهسواری هم دیگر تیمی بود که پیش از اعزام هیچ‌کس از آنها توقع کسب مدال را نداشت اما در کمال ناباوری آنها بازی‌ها را با کسب 2 مدال برنز به پایان رساندند. مدال‌هایی که در ماده‌های تایم تریل تیمی و 180 کیلومتر جاده به دست آمد.
فوتبال اما که در آن زمان درگیر حواشی زیادی شده بود، با هدایت پرویز دهداری در مرحله یک چهارم نهایی از گردونه مسابقات حذف شد. البته با توجه به حواشی پیش آمده پیش از اعزام این نتیجه برای ایران قابل پیش‌بینی به نظر می‌رسید. ایران در آن دوره موفق شد در کل 12 مدال به دست آورد و در رتبه هفتم قرار بگیرد. رتبه‌ای که یکی از بدترین نمایش‌های ورزش ایران در بازی‌های آسیایی بود.
دهمین دوره 1986
سئول کره جنوبی
شورای المپیک آسیا تصمیم گرفت برای آمادگی هرچه بهتر شهر سئول برای برگزاری بازی‌های المپیک 1988، میزبانی رقابت‌های سال 1986 که 2 سال پیش از المپیک برگزار می‌شد را به این شهر واگذار کند. ورزش ایران که در این دوره دومین حضورش در بازی‌های آسیایی پس از انقلاب را پشت سر می‌گذاشت، با کاروانی بزرگتر از آنچه به دوره گذشته اعزام کرده بود به سئول سفر کرد. پرچمداری کاروان ایران در این دوره هم به مانند گذشته بر عهده رضا سوخته‌سرایی کشتی‌گیر طلایی آن روزهای کشورمان بود. کسی که موفق شد مدال طلای دوره گذشته‌اش را تکرار کند.
کشتی متفاوت شد
در این دوره کشتی‌ها از یکدیگر تفکیک شدند. بر همین اساس تیم تغییرات زیادی را نسبت به دوره گذشته تجربه کرد. با وجود این اما تیم آزاد موفق به کسب 3 طلا، 4 نقره و 4 برنز شد. مدال‌هایی که آزادکاران را پس از کره جنوبی در مقام دوم تیمی قرار داد. در رشته فرنگی اما یک طلا، یک نقره و 2 برنز به دست آمد. تنها طلایی فرنگی‌کاران رضا سوخته‌سرایی بود. نکته ویژه این بود که عسگری محمدیان هم موفق شد رتبه‌اش را ارتقا بدهد. محمدیان در بازی‌های 1982 موفق به کسب مدال نقره شده بود اما در سئول به طلا رسید.
اسطوره متولد شد
علی زنگی‌آبادی که چند وقت پیش درگذشت، یکی از اسطوره‌های نام‌آشنای دوچرخهسواری ایران بود. او برای اولین‌بار در سال 1986 به بازی‌های آسیایی رفت و در اولین حضورش و در شرایطی که دوچرخهسواری صاحب یک طلا و یک برنز شد، تک طلای دوچرخهسواری ایران در سئول را در ماده 30 کیلومتر تعقیبی انفرادی کسب کرد. به عبارت دیگر می‌توان گفت او از سئول تبدیل به اسطوره دوچرخهسواری شد. دیگر مدال ایران را هم مهرداد افشاریان در 4 کیلومتر انفرادی پیست به دست آورد.
درخشش رزمی‌ها
رشته‌های تکواندو و جودو برای اولین بار در تاریخ به بازی‌های آسیایی اعزام شدند. دو رشته‌ای که در اولین حضور عملکرد فوق‌العاده‌ای داشتند. جودو توسط مرتضی خدادادی در وزن 60 کیلوگرم به برنز رسید و تکواندو هم به یک طلا و یک نقره دست یافت. مدال‌هایی که به ترتیب توسط ابراهیم قادری و علی حاجی‌پور کسب شد.
ناکام‌های کاروان
رشته‌های هندبال، واترپلو و فوتبال هم در این دوره به مدال نرسیدند. هندبال به مقام پنجم رسید، واترپلو چهارم شد و فوتبال هم در مرحله یک‌چهارم نهایی حذف شد. وزنه‌برداری هم که یکی از امیدهای اصلی ایران برای مدال‌آوری بود، عملکرد دور از انتظاری داشت و کارش را با کسب 2 مدال برنز در این دوره به پایان رساند. کاروان ایران در مجموع در این دوره موفق شد 22 مدال کسب کند و کارش را با حضور در رتبه چهارم جدول رده‌بندی مدالی به پایان برساند.
یازدهمین دوره 1990
پکن چین
با تصمیم مسئولان ورزش کشور در آن زمان کاروانی 126 نفره برای حضور در یازدهمین دوره بازی‌های آسیایی به چین اعزام شدند. کاروانی که تا آن زمان از نظر وسعت پس از آنچه به بازی‌های آسیایی تهران اعزام شد، رکورددار بود. رضا سوخته‌سرایی برای سومین و آخرین بار در تاریخ پرچمداری کاروان ایران را بر عهده داشت. کشتی‌گیری که همزمان با هت‌تریک در پرچمداری موفق شد در مدال‌آوری هم هت‌تریک کند و سومین گردن‌آویز طلایش در بازی‌های آسیایی را به دست آورد.
داستان جالب سوخته‌سرایی در کشتی
اتفاق جالب کاروان ایران در بازی‌های آسیایی 1990 را پرچمدار آن رقم زد. جایی که سوخته‌سرایی در دوره گذشته در رقابت‌های فرنگی روی تشک رفته بود، در پکن اما به آزاد آمد و موفق شد به طلا برسد. دیگر طلایی‌های آزاد ایران را اویس ملاح و بهروز یاری به دست آوردند. کشتی آزاد در مجموع موفق شد 3 طلا، 2 نقره و 2 برنز کسب کند. نکته جالب توجه درباره کشتی آزاد این بود که رسول خادم موفق شد اولین مدال بازی‌های آسیایی‌اش را در رقابت‌های 1990 پکن به دست آورد. مدال‌هایی که این رشته را پس از کره جنوبی در رتبه دوم بخش تیمی قرار داد. در فرنگی هم 3 نقره و 2 برنز به دست آمد. دستاوردی که فرنگی‌کاران را پس از کره جنوبی و چین به مقام سوم بخش تیمی رساند.
بازگشت دوومیدانی به ریل مدال‌آوری
دوومیدانی پس از چند دوره که این رشته مادر به علت عدم حضور ستارگان در آن نقشی در سبد مدال‌آوری کاروان کشورمان نداشت، در این دوره با برنزی که منصور قربانی در پرتاب دیسک به دست آورد، به سبد مدال‌آوری ایران بازگشت.
حضور زنان پس از چند دوره غیبت
بازی‌های آسیایی پکن اتفاقات جالب زیادی برای کاروان ایران در خودش داشت. یکی از این اتفاقات به بازگشت ورزشکاران زن به کاروان ایران پس از چند دوره غیبت بازمیگردد. زنان که در رقابت‌های تیراندازی شرکت کرده بودند، در رسیدن به مدال ناکام بودند اما بازگشت آنها به کاروان اعزامی برای اولین بار پس از انقلاب خبر خوبی به حساب می‌آمد.
طلای فوتبال با علی پروین
فدراسیون فوتبال وقت ایران هدایت تیم ملی را برای بازی‌های آسیایی 1990 به علی پروین واگذار کرد. انتخابی که جواب داد و تیم با هدایت پروین و داشتن ستاره‌هایی همچون فرشاد پیوس، صمد مرفاوی، احمدرضا عابدزاده، سیروس قایقران و... با پیروزی مقابل کره شمالی در یک بازی جذاب و حساس در فینال در ضربات پنالتی به مدال طلای رقابت‌های فوتبال رسید تا بازگشت شکوهمندانه‌ای را در پایتخت چین تجربه کند.
بوکس بازگشت، وزنه‌برداری حوله انداخت
بوکس و وزنه‌برداری در بازی‌های آسیایی پکن روند مخالف یکدیگر را طی کردند. به گونه‌ای که بوکس تبدیل به یکی از مدال‌آورترین رشته‌ها شد. وزنه‌برداری اما حوله انداخت و در اتفاقی عجیب که شاید دیگر در تاریخ تکرار نشود، مسابقات را با دست خالی ترک کرد و به تهران بازگشت. بوکس هم موفق شد پس از چند دوره ناکامی و غیبت با کسب یک نقره و 2 برنز بازگشت باشکوهی به صحنه مسابقات داشته باشد.
به غیر از وزنه‌برداری که عملکرد دور از انتظاری داشت، 2 رشته دوچرخهسواری و جودو که دوره گذشته برای ایران مدال گرفته بودند هم دست خالی به کشور بازگشتند تا بزرگترین ناکام‌های بازی‌های آسیایی پکن لقب بگیرند. علاوه بر اینها واترپلو، بسکتبال، تنیس روی میز و شیرجه هم تبدیل به توریست‌های ایران در رقابت‌های پکن شده بودند.
دوازدهمین دوره 1994
هیروشیما
کاروان ایران در دوازدهمین دوره بازی‌های آسیایی با 162 ورزشکار راهی ژاپن شد. کاروانی که یکی از بهترین نتایج چند دوره گذشته را کسب کرد.
خداحافظی با سوخته‌سرایی
بسیاری از ورزش دوستان ایران بازی‌های آسیایی را با پرچمداری رضا سوخته‌سرایی به یاد می‌آورند. کشتی‌گیری که یکی از بهترین عملکردها را در تاریخ حضور ایران در بازی‌های آسیایی به ثبت رساند. او چند سال پیش از بازی‌های آسیایی هیروشیما 1994 از دنیای قهرمانی و ورزش خداحافظی کرد. به همین خاطر و با تصمیم مسئولان ورزش ایران امیررضا خادم به عنوان پرچمدار کاروان ایران در مراسم افتتاحیه انتخاب شد. ورزشکاری که موفق شد با کسب مدال طلا بازی‌ها را به پایان برساند.
کولاک برادران خادم
یکی از به یادماندنی‌ترین اتفاقات این دوره، برادران ورزش ایران رسول و امیررضا خادم بودند. 2 برادری که در بازی‌های آسیایی هیروشیما با یکدیگر حضور داشتند و هر 2 هم به مدال طلا رسیدند. رسول دومین مدالش در رقابت‌های آسیایی را به دست آورد و امیررضا خادم هم اولین مدالش را از این مسابقات گرفت. به جز برادران خادم، بهروز یاری و ابراهیم مهربان در رقابت‌های کشتی آزاد به مدال رسیدند. آزادکاران در مجموع موفق به کسب 9 مدال رنگارنگ شدند. در رشته فرنگی هم کشتی ایران دو نقره کسب کرد. بدین ترتیب بازی‌های هیروشیما برای ورزش اول کشورمان در مجموع با کسب 11 مدال به پایان رسید.
درخشان مثل رزمی‌ها
رشته‌های رزمی ایران در بازی‌های آسیایی هیروشیما درخشش فوق‌العاده‌ای داشتند. به گونه‌ای که کاروان ایران تنها در مسابقات تکواندو، کاراته و جودو 10 مدال کسب کرد. نفراتی همچون محمود میران در جودو، فریبرز عسگری در تکواندو و مازیار فرید خمامی در تکواندو برای ایران مدال گرفتند.
ادامه درخشش بوکس
بوکس ایران در بازهای آسیایی 1994 نمایش فوق‌العاده‌ای داشت و موفق شد یک طلا، یک نقره و 2 برنز به دست آورد تا نمایش درخشان دوره‌های گذشته را این بار در ژاپن ادامه بدهد.
نوبرانه کاروان
ورزش ایران در رشته سوارکاری بسیار ضعیف عملکرد، به گونه‌ای که در چند دوره اخیر در بازی‌های آسیایی ناکام مطلق بود. نهادهای تصمیم گیرنده اما رأی به حضور سوارکاری در بازی‌های آسیایی هیروشیما دادند. رشته‌ای که تا پیش از این هیچ‌گاه در بازی‌های آسیایی حضور نداشت، اما با رقم زدن یک شگفتی بسیار بزرگ در ماده پرش به مدال برنز مسابقات رسید. مدالی که تا به امروز بی‌همتا بوده و بعید به نظر می‌رسد در آینده هم تکرار شود. بدین ترتیب می‌توان گفت مدال برنز سوارکاری هدیه هیروشیما به ورزش ایران بود.
صحنه دلخراش هیروشیما
یکی از مهمترین عکس‌های تاریخ کاروان ایران در بازی‌های آسیایی به رقابت‌های سال 1994 و رشته فوتبال بازمیگردد. جایی که تیم ایران در مرحله گروهی مقابل بحرین صف‌آرایی کرد و دروازه‌بان بحرینی با ناجوانمردی تمام با پا به شکم علی دایی ضربه زد. صحنه‌ای که باعث پاره شدن طحال شهریار فوتبال ایران شد. اتفاقی که دایی همچنان و پس از گذشت سال‌ها از آن حادثه همچنان با آن دست به گریبان است و برای اینکه دچار مشکل نشود، هر چند وقت زیر تیغ جراحی می‌رود. فوتبال هم پس از مصدومیت دایی بدون مدال هیروشیما را ترک کرد.
یک لشکر ناکام
رشته‌های ناکام کاروان ایران در بازی‌های هیروشیما بسیار هستند. رشته‌هایی که هیچ‌کس تصور نمی‌کرد آنها ناکام باشند. جالب است بدانید وزنه‌برداری، دوچرخهسواری، دوومیدانی، بسکتبال، شنا و شیرجه مهمترین ناکام‌های ورزش ایران در آن دوره از بازی‌ها را تشکیل می‌دادند.