وقتی از تیم‌های آسیای میانه هم ضربه می‌خوریم
13 ماه نه‌چندان پرثمر تاج
وصال روحانـی
روزنامه‌نگار
بیش از یک سال از به قدرت رسیدن مجدد مهدی تاج در فدراسیون فوتبال می‌گذرد اما به نظر می‌رسد تعداد قابل توجهی از وعده‌های انتخاباتی وی هنوز جامه عمل نپوشیده باشد. طی این مدت ما حضوری بس ناموفق در مرحله نهایی جام جهانی 2022 در کشور قطر داشتیم.
تاج بلافاصله بعد از تصدی دوباره پست ریاست فدراسیون دراگان اسکوچیچ، سرمربی کروات و رکوردشکن تیم ملی را کنار گذاشت و یک بار دیگر کارلوس کی‌روش را سر کار آورد و با اندیشه‌های ازمد افتاده این مربی پیر پرتغالی «یوزها» در قطر هم شکست سنگینی را مقابل انگلیس متحمل شدند و هم به امریکا باختند و وعده اولین صعود از مرحله گروهی دود شد و به آسمان رفت.
دیگر محصول تلخ انتخاب‌های غلط برای هدایت تیم‌های ملی در دیدارهای اخیر مرحله اول قهرمانی زیر 23 سال آسیا رؤیت شد. آنجا که تیم امید ایران با هدایت ناموفق رضا عنایتی که تازه‌واردی بیش به صحنه مربیگری در سطح بین‌المللی نیست، به ازبکستان باخت و اصلاً از این مرحله بالا نیامد تا در مرحله نهایی رقابت‌ها که مقدماتی المپیک پاریس هم محسوب می‌شود، شرکت کند و در نتیجه دوری ایران از فوتبال المپیک‌ها از 48 سال به 52 سال بالغ شد.
طی این مدت سرانجام بدهی کلان فوتبال ایران به مارک ویلموتس، سرمربی ناکام اما خوش‌اشتهای سابق تیم ملی پرداخت و سایه تیره این مرد بلژیکی از روی سر فوتبال ایران محو شد اما «فدراسیون تاج» برای انجام این مهم درآمدزایی داخلی نکرد و مبلغ مربوطه از محل پول‌های بلوکه شده ایران در فیفا پرداخت شد.
رفع روابط منفی فوتبالی ایران و عربستان و صدور حکم برگزاری مجدد دیدارهای رفت و برگشت نمایندگان دو کشور در لیگ قهرمانان آسیا در زمین‌های هر دو طرف نیز بیش از اینکه از سیاستگذاری‌های درست فدراسیون نشأت بگیرد، محصول بهبود روابط سیاسی دو کشور پس از مدت‌ها قطع روابط و نتیجه همت سران وزارت خارجه ایران بود که بر لزوم برگزاری دیدارها در خاک هر یک از دو کشور پای فشردند و سرانجام طرف سعودی و AFC را مجاب به تأسی از این امر کردند.
در 13 ماهی که از رئیس شدن مجدد تاج در صحنه فوتبال کشور می‌گذرد، شاهد برخی گشایش‌های تازه در روابط فدراسیون ایران با فیفا و AFC بودیم اما برخی فتح باب‌ها مانند آوردن «VAR» به ایران نه محصول پافشاری‌های فدراسیون بلکه منتج از قواعد پیکارهای لیگ قهرمانان بوده و با همت نهادهای جهانی و قاره‌ای عملیاتی شده و فدراسیون حتی در زمینه تسهیل ورود بانوان به استادیوم‌ها به حد نصاب‌هایی که فیفا انتظار رسیدن ایران به آن را داشته، دست نیافته است.
در یک کلام از مهدی تاج که همواره تأکید ورزیده مناسبات و ارتباط‌های بین‌المللی‌اش از سایر سران فوتبال ایران بسیار بیشتر است و این را نقطه قوت اصلی کارش می‌داند و دلیل عمده لزوم بازگشت خود به سمت قبلی‌اش می‌انگاشت، توقعات بسیار بیشتر از آنی بوده که وی تا به حال انجام داده و در کارنامه نه چندان درخشان 13 ماه اخیر وی مشاهده می‌شود.
غافل ماندن از یک کار نه‌چندان سخت
وقتی AFC چندی پیش کنفدراسیون منطقه‌ای «آسیای میانه» را به رسمیت شناخت و عنوان «کافا» CAFA برای آن برگزیده شد و ایران به سبب همجواری جغرافیایی با پنج کشور این منطقه مجبور به عضویت در این نهاد شد، سران فوتبال ایران از این عضویت ناراضی بودند و آن را دون شأن فوتبال ما می‌دانستند که به لحاظ کیفیت و پیشینه و عناوینش بسیار بالاتر از امثال قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان، افغانستان و حتی ازبکستان است.
علی کفاشیان، رئیس وقت فدراسیون فوتبال ایران که به عنوان مرد اول اجرایی کافا شناخته شد و معاونش مهدی تاج که بعداً نایب رئیس AFC و البته جانشین خود کفاشیان شد ترجیح می‌دادند که فوتبال ایران در همان منطقه موسوم به «غرب آسیا» که سال‌ها در مسابقات قهرمانی آن شرکت می‌کرد و اغلب اول می‌شد، باقی بماند و اگرچه ایران همچنان عضو نهاد «غرب آسیا» هم هست اما احساس می‌کرد گسیل اجباری و عضویت اجتناب‌ناپذیرش در کافا از قدر و ارزش‌هایش کاسته است.
10 سال و اندی بعد از آن روزها فوتبال آسیای میانه در رده‌های سنی پایه به حد و اندازه‌هایی رسیده که دست‌کم در 50 درصد دیدارهای رودررو با ما موی دماغ و موجب ناکامی ما می‌شود و در رده بزرگسالان هم ازبک‌ها به سطحی رسیده‌اند که ما برای غلبه بر آنها به زحمت می‌افتیم و بردهای با اختلاف یک گل را هم گرامی می‌شمریم.
در رده‌های نونهالان چند بار تاجیک‌ها و قرقیزها بر ما تفوق جسته‌اند و در رده نوجوانان تیم ایران سابقه دو بار ناکامی در قهرمانی آسیا مقابل ازبک‌ها را دارد که اولین آن در سال 2012 بود که مسابقات در خاک ما (تهران) برگزار می‌شد و با وجود این ازبک‌ها نوجوانان ایران را که علی دوستی‌مهر سرمربی آنها بود، در نیمه نهایی شکست دادند و در نهایت قهرمان شدند.
ضربه سنگین‌تر را «امید»های ازبکستان در همین پیکارهای اخیر قهرمانی زیر 23 سال آسیا که مرحله اول یکی از گروه‌های 11گانه آن در تاشکند برگزار شد، به ایران وارد کردند. در این دیدارها تیم ازبکستان با یک گل بر تیم ملی امید ایران غلبه کرد و اول شد. یادمان باشد که ضربات وارده فوق فقط به حوزه کافا منحصر نمی‌شد و کل آسیا را در برمی‌گرفت و حالا کشورهای آسیای میانه که ما تا همین 10 سال پیش اصلاً قبول‌شان نداشتیم، برای ما شاخ شده‌اند و پای ما را گاه نه‌تنها از مرحله نهایی قهرمانی آسیا در رده‌های سنی مختلف کوتاه می‌کنند بلکه از صحنه المپیک هم دور نگه می‌دارند.
تیم ملی امید ما که رهبری‌اش با رضا عنایتی است و اینک در بازی‌های آسیایی هانگژو شرکت دارد، حتی اگر در آنجا بدرخشد، نمی‌تواند ضربه مهلک حذف شدن مجدد از المپیک به دست یک تیم آسیای میانه را هضم و جذب و به آسانی تجدید اعتبار کند و اینها از عوارضی است که نوع و روش کار فدراسیون ما و سیاست‌های متخذه آن طی دو دهه اخیر را موجب شده است. سیاست‌هایی که تاج باید آن را تصحیح و ترمیم و وسایل پیشتاز ماندن ما لااقل در جمع تیم‌های معمولی «کافا» را تأمین می‌کرد اما از این کار نه‌چندان سخت هم بازمانده است.