بررسی عملکرد تیم امید در رقابت‌های انتخابی المپیک
سریــــــال بی‌پایان ناامیدی بزرگ
«تیم امید ایران از صعود به المپیک بازماند.» این جمله در چند سال گذشته تبدیل به یکی از کلیشه‌ای‌ترین جملات فوتبال ایران شده. فدراسیون فوتبال ایران پس از قطع همکاری با مهدی مهدوی‌کیا و چند ماه بلاتکلیفی، در ماه‌های پایانی سال گذشته رضا عنایتی را به عنوان سرمربی امیدها در رقابت‌های مرحله انتخابی جام ملت‌های زیر 23 سال آسیا 2024 و همچنین بازی‌های آسیایی 2022 هانگژو انتخاب کرد. امیدها با عنایتی برای برگزاری رقابت‌های انتخابی مرحله مقدماتی جام ملت‌های زیر 23 سال آسیا به تاشکند ازبکستان سفر کردند. آنها در 2 بازی اول‌شان هنگ‌کنگ و افغانستان را شکست دادند، در بازی سوم و آخر اما مقابل ازبکستان میزبان و تیمی که در 3 دوره از 4 دوره بازی‌های المپیک تابستانی حضور داشته با نتیجه یک بر صفر شکست خوردند تا حسرت صعود به المپیک 50 ساله شود. شاید هم این حسرت ابدی شود زیرا خبرهایی مبنی بر حذف فوتبال از بازی‌های المپیک تابستانی 2028 لس‌آنجلس شنیده می‌شود. به بهانه عدم صعود امیدها به المپیک و تکرار شدن این ناکامی بزرگ عملکرد آنها در ادوار گذشته رقابت‌های انتخابی المپیک را بررسی می‌کنیم.
المپیک 2020 توکیو
تیم امید ایران با زلاتکو کرانچار رقابت‌های مقدماتی جام ملت‌های زیر 23 سال آسیا در تایلند را آغاز کرد. امیدها که در آن دوره ستارگانی همچون مهدی قایدی، اللهیار صیادمنش، محمد محبی و امید نورافکن را در ترکیب‌شان داشتند، در بازی آخر مرحله اول مقابل تیم عراق شکست خوردند اما به عنوان برترین تیم دوم بلیت پرواز به تایلند را دریافت کردند. پس از استعفای کرانچار، حمید استیلی که به عنوان مدیر فنی تیم فعالیت می‌کرد از سوی فدراسیون به عنوان سرمربی انتخاب شد. امیدها در مرحله گروهی با تیم‌های چین، کره‌جنوبی و ازبکستان همگروه شدند و با ثبت 2 شکست مقابل چین و کره‌جنوبی و یک تساوی مقابل ازبکستان از گردونه مسابقات حذف شدند و به ایران بازگشتند.
المپیک 2016 ریودوژانیرو
هدایت تیم امید پس از ناکامی در بازی‌های آسیایی 2014 اینچئون به محمد خاکپور سپرده شد. تیم تحت هدایت خاکپور ستاره‌هایی همچون روزبه چشمی، مهدی ترابی، محمدحسین کنعانی، علی کریمی و میلاد محمدی را در ترکیبش داشت. مسابقات جام ملت‌های زیر 23 سال آسیا در سال 2016 به میزبانی قطر برگزار می‌شد. تیم تحت هدایت خاکپور شروع فوق‌العاده‌ای در مرحله گروهی داشت و موفق شد پس از قطر که با کسب 9 امتیاز از 3 مسابقه به عنوان صدرنشین به مرحله حذفی رسیده بود، صعود خودش را به عنوان تیم دوم گروه اول مسابقات به مرحله یک هشتم نهایی مسجل کند. ایران طبق برنامه باید برای صعود به یک چهارم نهایی به مصاف تیم فوتبال ژاپن می‌رفت. شاگردان خاکپور در آن بازی با نتیجه 3 بر صفر مغلوب سامورایی‌های جوان شدند و شانس سفر به برزیل برای حضور در مسابقات فوتبال المپیک را از دست دادند تا حسرت صعود به مهمترین تورنمنت چند ورزشی جهان برای فوتبالی‌ها طولانی‌تر شود.
المپیک 2012 لندن
فدراسیون فوتبال پس از ناکامی غلامحسین پیروانی در بازی‌های آسیایی 2010 گوانگژو با تیم امید، علیرضا منصوریان را مأمور طلسم‌شکنی صعود امیدها به المپیک کرد. تیم منصوریان یکی از پرستاره‌ترین تیم‌های امید ناکام تاریخ فوتبال ایران است. تیمی که ستاره‌هایی همچون کمال کامیابی‌نیا، احسان حاجی‌صفی، کریم انصاری‌فرد و محسن مسلمان را در اختیار داشت. تیم تحت هدایت منصوریان هم مانند خاکپور مرحله گروهی را در بهترین حالت ممکن آغاز کرد و با حضور در رتبه دوم گروهش به مرحله یک‌هشتم نهایی صعود نمود. در مرحله یک‌هشتم اما شاگردان منصوریان مقابل عراق با نتیجه 5 بر صفر شکست خوردند و از صعود به مرحله بعد و در نهایت کسب سهمیه بازی‌های المپیک 2012 لندن در بخش فوتبال بازماندند. تراژدی بزرگ تیم امید تغییر نتیجه بازی ایران و عراق بود که به دلیل استفاده از بازیکن محروم یعنی کمال کامیابی‌نیا رخ داد تا ایران بازی رفت در بغداد را 3 بر صفر بازنده شود.
المپیک 2008 پکن
وینکو بگوویچ سرمربی کروات نام آشنا مأمور رساندن تیم امید به بازی‌های المپیک 2008 پکن بود. او با تیمی که ستاره‌هایی نظیر حسین کعبی، مهرداد اولادی، میلاد میداودی و امیدرضا روانخواه را در ترکیبش داشت در رقابت‌های انتخابی المپیک پکن در قاره آسیا با 3 شکست، 2 تساوی و یک پیروزی در رتبه آخر جدول قرار گرفت و از دریافت بلیت پکن باز ماند. پس از ناکامی در رسیدن امیدها به المپیک 2008 پکن وینکو بگوویچ از هدایت این تیم کنار رفت و نناد نیکولیچ کروات جانشین او شد.
المپیک 2004 آتن
امیدها در المپیک 2004 آتن هم یکی از پرستاره‌ترین تیم‌های‌شان را در اختیار داشتند. این تیم با هدایت محمد مایلی‌کهن و حسین فرکی مسیر صعود به المپیک و طلسم‌شکنی را جست‌و‌جو می‌کرد. بسیاری تصور می‌کردند با حضور ستاره‌هایی همچون مهدی رحمتی، ایمان مبعلی، جواد کاظمیان و مهرزاد معدنچی صعود امیدها به آتن 2004 قطعی است. اتفاقی که رخ نداد و مایلی‌کهن موفق نشد معجزه‌ای که همراه با تیم ملی بزرگسالان در جام ملت‌های 1996 آسیا رقم زد، این بار با امیدها تکرار کند. شاگردان مایلی‌کهن در این مسابقات با کسب 4 پیروزی و 2 شکست از راهیابی به المپیک آتن بازماندند. شکست برابر کره و چین پایان رؤیای امیدها بود. اتفاقی که ثابت کرد قهرمانی امیدها در بازی‌های آسیایی به هیچ عنوان تضمین‌کننده صعود آنها به المپیک نیست. امیدهای ایران پیش از بازی‌های مقدماتی 2004 با برانکو ایوانکوویچ کروات و دستیار بلاژویچ در بازی‌های آسیایی 2002 بوسان به مدال طلا رسیده بودند.
المپیک 2000 سیدنی
می‌توان نام اتفاقی که در بازی‌های انتخابی المپیک 2000 سیدنی برای امیدها رخ داد را یک کج‌سلیقگی تمام عیار گذاشت. در شرایطی که تیم امید ستاره‌های بسیاری همچون مهدی مهدوی‌کیا، رسول خطیبی، جواد نکونام و حامد کاویانپور را در اختیار داشت و بخت اول صعود به بازی‌های سیدنی بود، فدراسیون وقت سرمربی‌ای آلمانی به نام ایگان کوردس را به عنوان سرمربی آنها در مسابقات انتخابی منصوب کرد. اتفاقی که باعث شد تیم با به دست آوردن 2 پیروزی و 2 تساوی از صعود به المپیک باز بماند.
المپیک 1996 آتالانتا
هدایت تیم امید برای صعود به مسابقات 1996 آتالانتا برعهده هانس یورگن گده آلمانی بود. او هم با وجود تمام ستارگانی که در تیم حضور داشتند، موفق نشد بلیت سفر به آتالانتا را برای فوتبال ایران اوکی کند. تیم تحت هدایت هانس یورگن گده ستاره‌هایی همچون کریم باقری، ادموند بزیک، مهرداد میناوند و مهدی مهدوی‌کیا را در اختیار داشت. با حضور تمام این ستاره‌ها که تنها حضور یک نفرشان در ترکیب اصلی برای پیروزی کافی بود، دو پیروزی، یک تساوی و یک شکست کسب کرد و از صعود به بازی‌های آتالانتا باز ماند.
المپیک 1992 بارسلون
مأمور رساندن فوتبال ایران به المپیک 1992 بارسلون انور هادژیابیچ بوسنیایی بود. سرمربی‌ای که پیش از آمدن به ایران روی تیم الریان قطر و یک تیم بوسنیایی نشسته بود. تیم او هم برای رسیدن به بلیت بارسلون ستاره کم نداشت. زیرا ستاره‌هایی همچون خداداد عزیزی، میرشاد ماجدی، یحیی گل‌محمدی و بهزاد داداش‌زاده را در اختیار داشت. با وجود این تیم امید در آن رقابت‌ها با کسب 2 تساوی، 4 پیروزی و یک شکست مقابل قطر در کمال ناباوری از صعود به بازی‌های المپیک تابستانی 1992 بارسلون باز ماند.
المپیک 1988 سئول
پیش از رقابت‌های بارسلون مسابقات کسب سهمیه بازی‌های المپیک تابستانی با حضور تیم‌های بزرگسالان برگزار می‌شد. ایران رقابت‌های 1980 مسکو و 1984 لس‌آنجلس را تحریم کرد و در رقابت‌های انتخابی سال 1988 هم با هدایت پرویز دهداری و تیم بزرگسالان که ستاره‌هایی همچون احمدرضا عابدزاده، فرشاد پیوس، مرتضی کرمانی‌مقدم، جواد زرینچه و... را ترکیبش داشت، در مسابقات حضور یافت اما باز هم به المپیک نرسید.