استعداد به تنهایی برای رشد فوتبال ایران کافی نیست
لیگی با پدیده‌های انگشت‌شمار
آرمن ساروخانیان
روزنامه‌نگار
مهدی تاج دیروز نشستی با رؤسای کمیته جوانان استان‌ها داشت و از استعدادهای فوتبال ایران تمجید کرد.
رئیس فدراسیون فوتبال گفت: «کمیته جوانان با توجه به گستردگی تیم‌های ملی در رده‌های پایه مسئولیت سنگین و خطیری دارد که در نهایت نتیجه عملکردش درخشش تیم‌ها در مسابقات بین‌المللی است. تیم نوجوانان که بازیکنانش از رده‌های پایه تا به این سن رسیدند توانستند جواز صعود به جام جهانی را کسب کنند که این امر با حمایت و پشتیبانی شما رؤسای کمیته‌های جوانان استان‌ها و در رأس آن کمیته جوانان فدراسیون فوتبال در کنار تلاش‌های شبانه‌روزی کادر فنی و بازیکنان رخ داده است.»
تاج اضافه کرد: «طبق اطلاعاتی که به من اعلام کردند کشور ایران یکی از با استعدادترین کشورها در فوتبال جوانان در دنیاست که این امر بسیار عالی خواهد بود. نیروی جوان باعث تغییر می‌شود و روند رو به رشد را شاهد خواهیم بود. کمیته جوانان با پشتوانه‌سازی در رده‌های پایه و اقداماتی که در امر توسعه فوتبال انجام می‌دهد باعث خواهد شد تا ورزش فوتبال کشور با وجود استعدادهایی بی‌نظیر در مسیر رشد و گسترش قرار گیرد. بخشی که تأثیرپذیری بسیاری دارد بخش جوانان است به همین دلیل باید به این قشر اهمیت ویژه‌ای داد.»
تردیدی در استعداد فوتبال نوجوانان ایرانی نیست. داستان زندگی بسیاری از بازیکنان نشان می‌دهد که آنها چگونه از دورترین و محروم‌ترین مناطق موفق شده‌اند خودشان را به تیم‌های لیگ برتری، تیم ملی و باشگاه‌های اروپایی برسانند. البته در رشد آنها اتفاق نقش زیادی داشته. حلقه مفقوده این مسیر، برنامه‌ای برای کشف و پرورش این استعدادها است تا فوتبال ایران بتواند استفاده بهینه‌ای از آنها داشته باشد.
آنچه تفاوت را در بین کشورهای بزرگ فوتبال رقم زده، توجه آنها به روند آموزش و متدهای آن است که به موفقیت‌های قاره‌ای و بین‌المللی ختم می‌شود. قهرمانی اسپانیا، آلمان و فرانسه در ادوار اخیر جام جهانی نتیجه سیستم آموزشی پیشرو و دقیق این کشورها بوده و درباره وجه تمایز آنها مقالات و کتاب‌های زیادی نوشته شده است.
سال‌هاست که فدراسیون‌های بزرگ به این نتیجه رسیده‌اند که استعداد به تنهایی کافی نیست و باید بتوان توانایی‌های این بازیکنان جوان را بر اساس یک ایده فنی مشخص کانالیزه کرد. با چنین رویکردی است که می‌توان از حریفان سبقت گرفت و در مسابقات مهم دست بالا را داشت.
تاج در نشست روز گذشته از صعود تیم نوجوانان به جام جهانی به عنوان یک دستاورد مهم صحبت کرده، در حالی که این حداقل انتظار از فوتبال ایران در رقابت با کشورهای کوچک‌تر آسیایی است. اگر فوتبال ایران برای این استعدادها برنامه دقیقی داشته باشد، صعود نوجوانان به جام جهانی دیگر کسی را هیجان‌زده نخواهد کرد.
پدیده‌های لیگ کجا هستند؟
نگاهی به وضعیت لیگ برتر هم نشان می‌دهد که فوتبال ایران نتوانسته استعدادهایش را به خوبی در مسیر پیشرفت قرار بدهد. در لیگ بیست و دوم تعداد پدیده‌هایی که معرفی شد انگشت‌شمار بود و باشگاه‌ها نتوانستند در این مأموریت چندان موفق باشند. شاید بتوان گفت که امین حزباوی و سامان فلاح مهم‌ترین بازیکنان جوان فصل گذشته بودند که هر دو به تیم ملی هم دعوت شدند و زوج اصلی قلب دفاع تیم امید را می‌سازند. محمد عمری دیگر بازیکنی بود که در مقطعی از فصل برای پرسپولیس درخشید، ولی این مهاجم در 23 سالگی چهره شده و چند ماه از حد نصاب حضور در تیم امید بزرگ‌تر است. استقلال در ترکیبش پدیده جدیدی نداشت و نام یاسین سلمانی، بازی‌ساز سپاهان هم اولین بار در دوره مربیگری نویدکیا مطرح شده بود. در میان بقیه تیم‌های لیگ برتر پدیده‌ای که بتواند در سطح بالایی بازی کند و تفاوت را رقم بزند، دیده نشد. این ضعف خودش را در تیم امید هم نشان داده و عنایتی برای پیدا کردن بازیکن مناسب در برخی از پست‌ها به دردسر افتاده. مثلاً مهاجم اصلی این تیم آریا برزگر است که در لیگ فصل گذشته حتی یک گل هم برای نفت مسجدسلیمان نزد.
نیاز به راهکارهای جدی
فدراسیون فوتبال در قوانین جدید لیــــــــــــگ برتر تعداد بازیکنان بزرگسال را کم کرده تا باشگاه‌ها به ناچار سراغ بازیکنان جوان‌تر بروند، ولی معلوم نیست که این جوانگرایی اجباری به پیشرفت این بازیکنان جوان کمک زیادی بکند. لیگ بیست و سوم از امروز شروع می‌شود و مشخص نیست که تعداد پدیده‌های این فصل بیشتر از فصل قبل باشد.
فدراسیون‌های مطرح فوتبال جهان برای میدان دادن به بازیکنان جوان برنامه‌های دقیقی دارند. یکی از روش‌های مرسوم در فوتبال اروپا بخصوص اسپانیا راه‌اندازی تیم دوم است. تیم ب باشگاه‌های بزرگ در دسته‌های پایین‌تر بازی می‌کند و بازیکنان مستعد آنجا فرصت بازی بیشتری دارند و در صورت درخشش راهی تیم اصلی می‌شوند. در سال‌های گذشتــــــــــــــــــه بازیکنــــــــــــــــان خوب زیادی از تیم‌های دوم بارسلونا، رئال مادرید و اتلتیکو مادرید اضافه شده‌اند و حتی آنها که نتوانند با ستارگان تیم اصلی رقابت کنند، فوتبال‌شان را در تیم‌های میانه جدولی ادامه می‌دهند.
جدی گرفتن لیگ امیدهای کشور هم راه حل دیگری است و فدراسیون می‌تواند باشگاه‌های لیگ برتری را ملزم به این کار کند. در لیگ برتر انگلیس تیم‌های امید هم لیگ مشابهی دارند و یک روز بعد از تیم اصلی به میدان می‌روند. فدراسیون فوتبال هم اگر به دنبال شکوفایی استعدادهای فوتبال ایران است، باید سراغ چنین برنامه‌هایی برود. حداقل حسن پرورش استعدادها در فوتبال ایران این است که باشگاه‌ها دیگر برای پر کردن جاهای خالی ترکیب‌شان سراغ بازیکنان بی‌کیفیت خارجی نخواهند رفت.