روایت‌های حیرت‌انگیز از دلالیسم در فوتبال ایران
بهشت دلالان!
آیسان سعیدی
روزنامه نگار
فصل نقل و انتقالات به میانه راه رسیده و بازار خرید و فروش داغ است و همه از رسانه‌ها گرفته تا هواداران بشدت پیگیر هستند تا آخرین اخبار ترانسفر بازیکنان را داشته باشند. در میانه این رفت و آمدها و جابه‌جایی‌ها اما یک چهره نقش اصلی را بازی می‌کند؛ «دلال»! کلیدواژه‌ای که ترجیع‌بند تمامی اتفاقات پیرامون فوتبال ایران است. آنها که صحنه گردان اصلی این بازار مکاره هستند و در تمام این سال‌ها نخ تسبیح فوتبال ایران بوده‌اند. دلال‌ها در طول این سال‌ها قدرت فزاینده‌ای یافته‌اند و به اندازه‌ای بزرگ شده‌اند که پا را از دایره نقل و انتقالات بیرون گذاشته و به حوزه‌های دیگر سرک می‌کشند و گاه به اندازه‌ای در این فوتبال ریشه دوانده‌اند که سرمربی و مدیرعامل باشگاه را تسخیر کرده و بدل به کارمند خود می‌کنند! به گونه‌ای که در یک باشگاه دیگر سرمربی و مدیرعامل درباره بازیکنان تصمیم نمی‌گیرند بلکه این دلال است که تصمیم می‌گیرد چه بازیکنی بیاید و چه بازیکنی برود. گاه حتی داستان فراتر رفته و به ارنج تیم نیز می‌کشد و رسماً دلال تصمیم می‌گیرد که کدام بازیکن بازی کند. آنها همه جا قدرت دارند و همه ارکان فوتبال را تحت سیطره خود گرفته‌اند؛ از فدراسیون فوتبال گرفته تا باشگاه‌ها و رسانه‌ها و حتی وزارتخانه را. این قدرت بی‌حد و حصر و این نفوذ شبکه‌ای آنها را بدل به بازیگردان اصلی فوتبال ایران کرده و عملاً این ایجنت‌ها هستند که برای فوتبال ایران تصمیم می‌گیرند. شاهد مدعا اعتراف تلخ مهدی تاج رئیس فدراسیون است که مدعی شده در فصل گذشته یک دلال 127 میلیارد در فوتبال ایران کسب درآمد کرده و حالا به پشتوانه این درآمد نجومی و هنگفت مقابل فدراسیون فوتبال قرار گرفته!
در فوتبال ایران تا به امروز هیچ مربی و مدیری از گزند دلالان در امان نبوده و قصه‌های رنگارنگ و حیرت انگیزی از نفوذ آنها و روابط‌شان و البته قدرت‌شان در فوتبال وجود دارد. قصه‌هایی که روایت آنها از زبان مربیان نام آشنا و قدیمی فوتبال ایران به راستی اعجاب‌برانگیز و حیرت‌آور است. مربیانی که بدون استثنا نیش ایجنت را چشیده‌اند و لطمه دید‌ه‌اند. این روایت‌ها تصویر تازه‌ای از نفوذ شبکه دلالی در فوتبال ایران را ارائه می‌دهد.
در جام جهانی هم دلالی داشتیم
محمد احمدزاده
مربی اسبق ملوان
وقتی نظارت نباشد، قدرت در بین دلال‌ها به وجود می‌آید. وقتی نظارت نیست، دلال‌ها پر و بال پیدا می‌کنند و در یک مدت زمان خیلی کوتاه پول‌های بزرگی رد و بدل می‌شود. این فرآیند باعث می‌شود آدم‌های دیگر که در این کار نیستند، خود به خود دلالی کنند. دلال‌ها تشکیلات منسجمی در فوتبال درست کردند و روی فوتبال تأثیر گذاشتند. قیمت بازیکن و مربیان را بالا بردند تا به منافع فردی خودشان برسند. جالب این است که حتی مربیان و مدیران باشگاه‌ها هم بخشی از این دلالی هستند. شک نکنید برخی از مدیران کار دلالی می‌کنند. خبر دارم که یک مدیر باشگاه شیوه کارش به این صورت است که با ۵۰ بازیکن قرارداد می‌بندد و هر تیمی این بازیکنان را می‌خواهد، مجبور می‌شود ابتدا رضایتنامه این مدیرعامل را بگیرد و سپس با باشگاه مذاکره کند!
خود دلالان با من تماس می‌گرفتند و پیشنهاد می‌دادند. دلال‌ها می‌گفتند بابت هر بازیکن ۲۰ درصد هم شما بردارید و می‌خواستند مربی را تطمیع کنند. این اتفاق امروز بیشتر رخ می‌دهد. مثلاً پیشنهاد می‌کردند ۶۰ درصد از درآمد قرارداد برای خودشان و ۴۰ درصد برای من باشد. بازیکنان هم خودشان می‌آمدند برای ما تعریف می‌کردند. یک بازیکن خارجی داشتم که تعریف کرد یک مربی معروف به او پیشنهاد داده سال بعد به تیم او برود و می‌گفت با ۲۰۰ میلیون به تیم ما بیا اما نگاه نکن قراردادت چقدر است و پولت را بگیر. این مربی کار دلال را در آن سطح انجام می‌داد. هر چقدر بازیکن خارجی ناشناخته‌تر باشد، استفاده بیشتری می‌شود از آنها کرد. آورده بازیکن خارجی برای دلال‌ها بیشتر است. شک نکنید دلالی در تیم ملی هم وجود دارد. با اطمینان می‌توانم بگویم دلالی در همین جام جهانی در تیم ملی هم انجام شد. بازیکنی در جریان یک بازی وارد زمین شد و کادرفنی از او استفاده کرد تا سوءاستفاده‌ها در خصوص این بازیکن انجام شود. می‌شود فهمید که دست‌هایی در کار است. حضور برخی از بازیکنان مقابل انگلیس جالب و خنده‌دار بود. نمی‌توانیم بپذیریم که 5 بازیکن مشخص چرا در زمین بازی کردند. در سطح ملی فساد و دلالی وجود دارد و ما دیدیم. می‌توانیم بگوییم حضور 5 بازیکن ایران در بازی با انگلیس شبهه‌برانگیز بود. فوتبال ایران از پایه و اساس سلامت نیست و مشخصاً به تیم ملی و جام جهانی کشیده شده. دلالی یک شیوه از مدیریت شده و بعضی از مربیان دلالی را به عنوان یک شیوه از درآمدزایی شخصی دنبال می‌کنند.
بیداد فساد
ابراهیم قاسمپور
مربی اسبق نفت
دلالی در فوتبال ما تازگی ندارد. یادم است در دوره‌ای مربیان منشوری را محروم کردند. برخی از این مربیان را از لیگ برتر برداشتند اما اخراج‌شان نکردند. به آنها چراغ سبز نشان دادند که بروید و در لیگ‌های پایین‌تر کارتان را انجام دهید. زمانی که هیچ مرجع قاطعی در برخورد با فساد وجود ندارد، دلالی رواج پیدا می‌کند. برخی از مربیان هم در این شبکه با دلالان ارتباط برقرار می‌کنند. سازمانی مافیایی ایجاد شده که موریانه‌وار پیش می‌رود. هیچ برخوردی با آن نشده و اکنون هم نمی‌شود.
پارسال من مدیرفنی صنعت نفت بودم که سال قبلش یک بازیکن جذب کرده بودند و هزینه‌اش بیش از 2 میلیارد شده بود. آن بازیکن برای نفت هم زیاد بازی نکرد و در ۳۰ بازی، 3 گل به ثمر رسانده بود. من بودم 200 میلیون هم به او نمی‌دادم اما همان بازیکن به تیم دیگری رفت و ۸ میلیارد قرارداد بست. در طول فصل 3 بازی هم برای آن تیم انجام نداد. چطور یک بازیکن که گلزن خوبی نبود و خلاقیتی نداشت، به این قیمت رسید؟ من ۱۰ دقیقه بازی‌های لیگ را نگاه می‌کنم، خوابم می‌گیرد. فوتبال ما کیفیت ندارد و بازیکنی در لیگ نمی‌بینم که 2 میلیارد ارزش داشته باشد.
زمانی که سرمربی نفت بودم، یک داور به من گفت 5/1 یا 3 میلیون به من بدهید تا بازی را برای‌تان در بیاوریم. گفتم برو و با مدیرعامل صحبت کن. او وقتی شنید متعجب و عصبانی شد و تن به این کار ندادیم. در نهایت آن بازی را ۳ بر یک بردیم. البته بعدش پدرمان را در آوردند.
مربی‌ای داریم که نتیجه نمی‌گیرد اما در 3 تیم مختلف کار می‌کند. او حتماً کسی پشتش است و دلال دارد. خلافکارها راه را هر جور شده برای خود باز می‌کنند. چند مربی داریم که عملکرد موفقی نداشتند و از این تیم به آن تیم می‌روند؟ نتایج‌شان هم ضعیف بوده. چگونه این اتفاق افتاده؟ چه کسی پشت این افراد است؟ مثلاً من اطلاعات دارم یک مربی در مرحله نهایی شدن حضور در یک تیم بود اما از بالا گفتند فلان مربی نباشد و فلان مربی را سرمربی کنید. دلالان با مربیان و مدیران هم زد و بند می‌کنند. دلال یک مربی را به فلان تیم می‌فرستد به شرطی که ۸ بازیکن از او بگیرد.
اینکه یک بازیکن بدون عملکرد درخشان به تیم ملی دعوت می‌شود و لژیونر می‌شود، دارای شبهه است. مگر می‌شود بازیکنی که تأثیرگذار نیست به تیم ملی دعوت شود؟ در ورزش ما فساد بیداد می‌کند.
کی‌روش دلال بزرگ بین‌المللی!
علی لطیفی
مهاجم اسبق تیم ملی
دلالی وقتی مشکل ایجاد می‌کند که این افراد چند فرد خاص را با نتیجه و بدون نتیجه، با بازی خوب یا بدون بازی خوب، به دلیل اینکه با مدیران اغلب فاسد ارتباط دارند، جابه‌جا می‌کنند. به عنوان مثال یک بازیکن خارجی بود که حدود ۵۵۰ هزار دلار قرارداد داشت و زمانی که افشا شد، همه فهمیدند که این بازیکن در مجموع فقط ۵۰ هزار دلار دریافتی داشته! این یعنی مابقی بین ایجنت، مدیران و بقیه تقسیم شده است.
در جام جهانی ۹۸ برخی از بازیکنان با دلالی وارد تیم ملی شده بودند. آن زمان مانند الان ایجنت‌ها وجود نداشتند؛ اما اگر جام جهانی را به یاد بیاورید و اسامی را نگاه کنید به قول معروف کلاه آدم می‌افتد. ما تعدادی بازیکن جوان بودیم؛ برای مثال من در استقلال بودم و قبل از آن کمکی پرسپولیس بودم و اروپا هم رفتم. فقط بحث حضور در جام جهانی نبود، اگر منِ علی لطیفی دلال یا آشنا نداشتم، باید درجا می‌زدم و کسی من را انتخاب نمی‌کرد. آن زمان می‌گفتند یکی دو بازیکن با واسطه به تیم ملی رسیده‌اند اما مثل الان نبود.
دلال بزرگ فوتبال ایران کارلوس کی‌روش بود. ایشان 14-13 بازیکن اسمی داشت که لیست اصلی را تشکیل می‌دادند و هیچ شکی در کیفیت آنها نبود ولی نیمکت ذخیره را ببینید، مثلاً ۳۰ بازیکن دعوت می‌شدند. او با دلال‌های بازیکنان هماهنگ می‌شد و مثلاً من که کسی مرا به عنوان بازیکن نمی‌شناسد، به واسطه دلالم چند بار به اردوی تیم ملی دعوت می‌شوم تا قیمتم از ۵۰۰ میلیون تومان به ۵ میلیارد تومان برسد. کی‌روش در اولین دوره‌اش یکی دو بازیکن ترکیب اصلی را هم با دلالی انتخاب کرده بود. اسم کی‌روش نه در ایران بلکه در دنیا به عنوان دلال مطرح است.
من خودم تجربه جالبی در این زمینه دارم. در اکسین البرز یک آقایی آمد و گفت که من در لیگ 3 بازی کرده‌ام و یک اتومبیل پورش به شما می‌دهم تا من را انتخاب کنی! گفت چون به دنبال گرین کارت هستم، به چنین رزومه‌ای نیاز دارم! آن موقع مثل الان مستأجر بودم و می‌توانستم به راحتی با آن پورش 2 خانه بخرم.
یکسری از دلال‌ها از مطبوعات گرفته تا فدراسیون نفوذ دارند. تعدادی از آنها به سازمان لیگ یا فدراسیون فوتبال نفوذ عجیبی دارند. این یک واقعیت است.
فوتبال هر کی به هر کی
حسین فرکی
مربی اسبق تیم ملی
دلال، ایجنت یا مدیر برنامه و واسطه نقل و انتقالات از گذشته وجود داشته و سراغ ما هم می‌آمدند. از زمانی که وارد لیگ برتر شدیم، یعنی اولین سالی که نفت در لیگ برتر حضور داشت، این مسائل را مشاهده کردم.
وقتی از فولاد به سپاهان آمدم، دیدم یک کاتالوگ برای من فرستادند و 40، 50 بازیکن که خیلی‌ها بازیکن خودم بودند، در این کاتالوگ دیده می‌شدند. فردی که کاتالوگ را فرستاده بود، گفت اگر ما این بازیکنان را می‌خواهیم، باید با ایشان مذاکره کنیم. این یک فاجعه است که بیشتر توسط مدیران باشگاه‌ها و عوامل پشت صحنه ایجاد شده.
متأسفانه دلال‌ها با تیم ملی هم ارتباط داشتند. این بازیکنان در تیم ملی هم هستند و طبیعی است دلال‌ها در تیم ملی هم باشند. اینجا چهارچوب ندارد و «هر کی به هر کی» است و یک دلال با ۲۰ بازیکن ممکن است قرارداد ببندد.
حکومت دلال ها در فوتبال
شاهرخ بیانی
هافبک اسبق تیم ملی و استقلال
دلالان فوتبال ایران را خراب کردند. بازیکنانی را به تیم‌ها معرفی می‌کنند که در حد تیم‌های بزرگ نیستند. سطح فنی بازیکنانی که در لیگ ایران بازی می‌کنند، با ارقامی که دریافت می‌کنند، همخوانی ندارد. متأسفانه هیچ قانونی وجود ندارد و دلال‌ها هر کاری که دوست دارند، انجام می‌دهند. در همین استقلال اتفاقات بدی رخ داد. محمد محبی و مهدی قایدی با نبود مدیریت خوب در استقلال، از این باشگاه جدا شدند. ماجراهایی در تمدید با بازیکنان اتفاق افتاد که همه آن به سوءمدیریت برمی‌گردد. دلال‌ها در این ماجراها سود زیادی بردند و باشگاه از دلال‌ها ضربه خورد.
روز به روز دلال‌ها در حال افزایش هستند. دلال در قراردادهای بازیکنان نقش دارد؛ مثلاً یک بازیکن ۲ میلیارد قرارداد دارد ولی با یک روز نیامدن سر تمرین قراردادش چند برابر می‌شود. چرا بازیکنی که تا دیروز ۲ میلیارد قرارداد داشت، الان ۳۰ میلیارد قرارداد بسته؟ چه کسی نظارت می‌کند؟ واقعاً جای تأسف دارد که دلالان و مافیا بر فوتبال کشورمان حاکم هستند.
کارتل دلالی
مجتبی فریدونی
مدیر سابق باشگاه ذوب‌آهن
دلال‌ها معمولاً فشار وارد می‌کنند و شفافیتی در این جریان وجود ندارد. ایجنت‌ها به صورت رسمی و غیررسمی نفوذ دارند و بازار را تحت نفوذ قرار می‌دهند. فیفا به هیچ ایجنتی اجازه نمی‌دهد بیش از 2 سال با یک بازیکن قرارداد داشته باشد اما در ایران این مسأله رعایت نمی‌شود. ما اصلاً قانون مشخصی نداریم. اصلاً آزمونی برای مشخص شدن ایجنت‌ها در ایران نداریم. در دستورالعمل داخلی نه زمان قرارداد و نه سقف درآمد مشخص نشده‌اند. همه چیز را مجهول و باز گذاشته‌اند. ایجنتی که ۴۴ بازیکن دارد، قطعاً می‌تواند راحت قیمت‌ها را افزایش دهد. همه با هم هماهنگ هستند. یک اتحادیه و کارتل درست کردند که نان‌شان از این کار درمی‌آید. ۲، ۳ لیدر هستند که همه مسائل را هماهنگ می‌کنند و منافع مشترک دارند. با هماهنگی نرخ‌ها را بالا می‌برند که منافع‌شان تأمین شود. خود من تجربه عجیبی در جریان دلالیسم داشتم. یک بازیکن را جذب کرده بودیم و با بازیکن دوم به تفاهم نرسیدیم. ایجنت این دو بازیکن گفت قرارداد بازیکن اول را به من بدهید، بروم. خیلی از مسائل به مدیر باشگاه ربط دارد. قطعاً در میان مدیرعامل‌ها هم کسانی هستند که با دلال‌ها کار می‌کنند و اگر نبودند، این جریان ادامه پیدا نمی‌کرد. مربی گاهی وقت‌ها مجبور است مقابل ایجنت کوتاه بیاید. اتحاد ایجنت‌ها و دلال‌ها بسیار بیشتر از اتحاد مربیان و باشگاه‌هاست و همین مسأله باعث می‌شود آنها اهداف‌شان را بهتر پیش ببرند.