نیمکت‌های لرزان در لیگ برتر
آنها که آمدند، آنها که رفتند
امیررضا همایون
روزنامه نگار
بازار مکاره نقل و انتقلات قریب به یک ماه است که آغاز شده اما در دل تابستان داغ بیشتر از اینکه ستاره‌ها جابه‌جا شوند، شاهد جابه‌جایی مربیان لیگ برتری بودیم. از 16 تیم تنها 7 تیم با مربیان فصل گذشته خودشان به فصل جدید می‌آیند که در میان 7 نیمکت با ثبات، 2 تیم صعود کرده از لیگ یک به چشم می‌خورند که تداوم حضور سرمربی موفق فصل گذشته، بدیهی است و از همین رو نمی‌توان آنها را در این کتگوری لیست کرد، بویژه اینکه در فصل گذشته در لیگ برتر حضور نداشته‌اند. ابقای سرمربی قهرمان لیگ که با تیمش یک فصل رؤیایی و باشکوه را رقم زد و دبل کرد نیز بدیهی‌ترین اتفاق ممکن است و اگر او را نیز از لیست باثبات‌ها کم کنیم، تنها 4 تیم از فصل گذشته می‌مانند که دست به نیمکت خود نزده‌اند. اتفاقی که نشان از بی‌ثباتی در فوتبال ما دارد. فوتبالی که چند فصلی است اسیر این بی‌ثباتی و بی‌اعتمادی شده و همین جابه‌جایی مداوم و متوالی مربیان روی کیفیت لیگ و تیم‌ها تأثیر منفی گذاشته. بررسی تغییرات روی نیمکت‌ها و آنچه در طول فصل گذشته رقم خورده و مربی تازه‌وارد، تصویر کامل‌تری از این بدعت غلط در فوتبال ایران را به ما ارائه می‌دهد.
استقلال
آبی‌پوشان پایتخت فصل گذشته را با هدایت ریکاردو ساپینتو پرتغالی آغاز کردند. سرمربی‌ای که هواداران از او انتظار داشتند عملکرد خوبی را با این تیم داشته باشد. اتفاقی که رخ نداد و استقلال هر سه جام مهم فوتبال ایران را به رقیب سنتی‌اش واگذار کرد و تنها یک سوپرجام را با مربی عصبانی پرتغالی‌اش کسب کرد که آن هم مربوط به قهرمانی بدون شکست استقلال با فرهاد مجیدی در فصل بیست و یکم می‌شد. بدین ترتیب شاگردان ساپینتو فصل کابوس‌واری را تجربه کردند. ناکامی‌ای که البته در آن مسائل پرشماری دخیل بود. مشکلاتی که می‌توان به حذف این تیم از لیگ قهرمانان فوتبال آسیا 2024 به علت عدم پرداخت دیرهنگام مطالبات آندره آ استراماچونی اشاره کرد. استقلال با ساپینتو در فصل بیست و دوم در 36 مسابقه به میدان رفت و موفق شد آمار 23 پیروزی، 8 تساوی و 5 شکست را به ثبت برساند. پس از پایان فصل ساپینتو استقلال را به مقصد آپوئل نیکوزیا قبرس ترک کرد و حجت کریمی سرپرست وقت این باشگاه هم پس از رایزنی‌های فراوان جواد نکونام سرمربی سابق فولاد که با این تیم به عنوان تنها نماینده فوتبال ایران به مرحله حذفی لیگ قهرمانان آسیا رسید را به عنوان جانشین مرد پرتغالی انتخاب کرد. سرمربی جوانی که بی‌هیچ تردیدی کار سختی با استقلال در فصل پیش رو دارد.
پیکان
خودروسازان تهرانی عملکرد نامطلوبی را با مجتبی حسینی در رقابت‌های فصل گذشته به نمایش گذاشتند. عملکردی که البته زیر سایه جوانگرایی پیکان قرار گرفت و به آن پرداخته نشد. طعنه‌آمیز اینکه شاگردان حسینی تنها با 28 امتیاز در لیگ برتر ماندند. آماری که برای یک تیم حاضر در بالاترین سطح فوتبال ایران فاجعه‌بار است. پیکان با مجتی حسینی فصل گذشته در 30 مسابقه لیگ برتر آمار نازل 5 پیروزی، 14 تساوی و 12 شکست را ثبت کرد. آماری که باعث شد روند همکاری حسینی با پیکان به پایان برسد و مدیران این تیم هم رسول خطیبی که یک فصل در مدیریت ورزش حضور داشت را بار دیگر به فوتبال بازگردانند و او را به عنوان سرمربی جدید پیکان در فصل بیست سوم معرفی کردند.
هوادار
هوادار فصل گذشته عملکرد نسبتاً خوبی داشت و موفق شد به نیمه نهایی جام حذفی و رتبه دهم لیگ برتر برسد. نتیجه‌ای که برای تیمی مانند هوادار یک موفقیت به حساب می‌آید. بنفش‌های تهرانی فصل گذشته با ساکت الهامی سرمربی سابق نساجی آمار 7 پیروزی، 12 تساوی و 11 شکست در 30 هفته مسابقات ثبت کردند. ساکت الهامی در جام حذفی هم عملکرد مطلوبی داشت و با شکست مقابل پرسپولیس در نیمه نهایی از صعود به بازی نهایی باز ماند.
پس از اتمام فصل الهامی، تهران را به مقصد رفسنجان ترک کرد و مدیران این تیم در یک انتخاب حیرت‌انگیز و نامتعارف محمود فکری سرمربی فصل گذشته سایپا را به عنوان سرمربی جدید خود معرفی کردند. سرمربی‌ای که در تجربه قبلی‌اش در لیگ برتر با استقلال نتایج مصیبت‌باری کسب کرد و در ادامه در لیگ یک با سایپا هم عملکردی سینوسی داشت و ناکام بود تا به نوعی مدیران هوادار یک مربی ناکام را جایگزین یک مربی موفق کنند. با این انتخاب عجیب مشخص نیست که سرنوشت هوادار در فصل آتی چه خواهد شد و تیم موفق فصل گذشته می‌تواند به مسیر رو به رشد خود ادامه دهد و یا فکری ناکامی‌هایش را این بار با هوادار ادامه خواهد داد و باز هم با یک ناکامی بزرگ این تیم را ترک می‌کند؟
ذوب‌آهن
گاندوهای اصفهانی که فصل گذشته را با مهدی تارتار آغاز کرده بودند، در ابتدا عملکرد خوبی از خودشان به نمایش گذاشتند. عملکردی که هرچه از مدت زمان لیگ گذشت، آب رفت و ناپدید شد. گاندوها فصل را با حضور در رتبه نهم جدول و به ثبت رساندن آمار 7 پیروزی، 15 تساوی و 8 شکست به پایان رساندند. نتایج کسب شده توسط تارتار مورد اقبال مدیران ذوب آهن قرار نگرفت و او از این تیم جدا شد و برای هدایت ملوانان فوتبال ایران به بندر انزلی رفت. سران ذوب‌آهن پس از مذاکره با گزینه‌های متعدد، محمد ربیعی سرمربی موفق مس رفسنجان را به اصفهان آوردند تا این مربی جوان و خوش آتیه که فصل را با رفسنجانی‌ها در رتبه پنجم به پایان رسانده بود، پس از سال‌ها از این تیم جدا شود و مسیر سرمربیگری‌اش را تغییر بدهد. مدیران ذوب‌آهن از ربیعی انتظارات بالایی دارند، بویژه اینکه خریدهای خوبی را برای ربیعی انجام داده‌اند. آنچه انتظارات را از او برای کسب نتیجه در فصل پیش رو بالاتر خواهد برد.
گل‌گهر
گل‌گهر فصل عجیبی را سپری کرد. آنها کارشان در فصل گذشته را با امیر قلعه‌نویی آغاز کردند اما پس از گذشت حدود 6 ماه از لیگ برتر و با رفتن امیر به نیمکت تیم ملی، هدایت تیم را به سعید الهویی دستیار اول قلعه‌نویی سپردند، انتخابی غلط که سقوط آزاد گل‌گهر را رقم زد. سیرجانی‌ها در فصل گذشته آمار 12 پیروزی، 9 تساوی و 9 شکست را به ثبت رساندند و مسابقات را با حضور در رتبه ششم به پایان بردند. پس از پایان فصل سعید الهویی که نتایج فوق‌العاده ضعیفی را با این تیم در هفته‌های پایانی کسب کرده بود، از هدایت گل‌گهر برکنار شد و مدیران این باشگاه با یک انتخاب عجیب یک مربی یونانی به نام مارینوس اوزونیدیس را جانشین مربی موقت خودشان کردند. سرمربی‌ای که پیش از آمدن به گل‌گهر در تیم الفیصلی عربستان حضور داشت و با این تیم به لیگ دسته اول فوتبال عربستان سقوط کرد! نکته جالب اینکه اوزونیدیس زمان پیروزی فولاد ایران مقابل الفیصلی در مرحله یک هشتم نهایی لیگ قهرمانان آسیا هدایت نماینده عربستان را بر عهده داشت. به همین خاطر است که می‌گوییم انتخاب او به عنوان سرمربی جدید گل‌گهر با توجه به ناکامی‌های پرتعداد و متوالی‌ای که تجربه کرده عجیب و جالب توجه است.
مس رفسنجان
فصل گذشته فوتبال ایران برای مس رفسنجان مطابق چند فصل گذشته با محمد ربیعی آغاز شد. مربی‌ای که در این سال‌ها با رفسنجانی‌ها همواره نتایج خوبی کسب کرده. اوج کار این سرمربی جوان با تیم کرمانی قهرمانی در لیگ دسته اول و صعود به بالاترین سطح فوتبال ایران بود. نکته جالب اینکه ربیعی پس از صعود به همراه تیمش به لیگ برتر همواره با این تیم، فصل را با حضور در رتبه‌های تک‌رقمی جدول رده‌بندی به پایان می‌رساند. آماری که برای یک تیم تازه لیگ برتری شده، فوق‌العاده است. اتفاقی که در فصل گذشته هم رخ داد و این تیم در 30 هفته موفق شد به 11 پیروزی، 14 تساوی و 5 شکست برسد تا فصل را در رتبه پنجم جدول و بالاتر از تیم‌هایی همچون گل‌گهر و فولاد که هزینه‌های زیادی در پنجره تابستانی کرده بودند، به پایان برساند. با پایان فصل اما دوران همکاری طولانی‌مدت سرمربی جوان با این تیم هم به پایان رسید. جدایی‌ای که به نظر می‌رسد علت آن کسب نکردن سهمیه حضور در لیگ قهرمانان آسیا از سوی این تیم بوده. مدیران مس سرچشمه خیلی زود با ساکت الهامی توافق کردند و با امضای قراردادی او را به عنوان سرمربی جدیدشان انتخاب کردند. نکته‌ای که درباره حضور الهامی در مس رفسنجان می‌توان به آن اشاره کرد این است که مس، هوادار نیست. در این تیم خوب پول خرج می‌کنند و نتیجه فوق‌العاده هم می‌خواهند. نکته‌ای که باعث می‌شود کار الهامی برای فصل بیست و سوم با مس رفسنجان سخت‌تر از همیشه باشد.
نساجی
نساجی فصل گذشته را به هیچ عنوان با عملکرد مطلوبی آغاز نکرد. قهرمان جام حذفی فوتبال ایران در سال 1401 با حمید مطهری که به تازگی از جمع دستیاران یحیی گل‌محمدی خارج شده بود، عملکرد فاجعه‌باری در مسابقات داشت. آنچه باعث شد این تیم تا رتبه‌های پایانی سقوط کند. پس از وخیم شدن اوضاع ایزد سیف‌الله‌پور رئیس وقت باشگاه کارلوس هرناندز اسپانیایی را جایگزین مطهری کرد. مربی‌ای که موفق نشد یکی از نمایندگان ایران در لیگ قهرمانان آسیا را نجات بدهد و عملکردی به مراتب ضعیف‌تر از مطهری داشت و حتی یک برد هم با این تیم کسب نکرد تا تیم شهر خسته فصل را با کسب 5 پیروزی، 12 مساوی و 13 شکست و حضور در رتبه سیزدهم جدول به پایان ببرد. کسب این نتایج باعث شد مدیران نساجی در پایان فصل با کارلوس هرناندز سرمربی اسپانیایی قطع همکاری کنند و مهدی رحمتی سرمربی آلومینیوم را به عنوان سرمربی جدید در فصل بیست و سوم انتخاب کنند، فردی که با ایرالکو فصل بیست و دوم را با حضور در رتبه هشتم جدول به پایان رساند.
ملوان
ملوان فصل گذشته اولین تجربه لیگ برتری خودش پس از سال‌ها را با مازیار زارع که اولین تجربه‌اش در بالاترین سطح فوتبال ایران به عنوان مربی پشت سر می‌گذاشت را در مسابقات کسب کرد. کسب تجربه‌ای که نتیجه‌اش شد 5 برد، 11 مساوی و 14 باخت و حضور در رتبه دوازدهم جدول. رتبه‌ای که نشان می‌داد ملوان مانند نفت آبادان دقیقه 90 از سقوط به دسته پایین‌تر فرار کرده. حاصل کار زارع در ملوان در پایان فصل منجر به برکناری‌اش از هدایت قوهای سپید انزلی شد و مدیران انزلی‌چی به سراغ مهدی تارتار برای رهبری تیم‌شان در فصل بیست و سوم رفتند. مربی‌ای که با ذوب‌آهن به رتبه هشتم جدول رسید و باید دید می‌تواند در فصل پیش رو چنین رتبه‌ای را با ملوان به دست آورد یا اینکه اتفاقات دیگری رخ خواهد داد.
آلومینیوم
ایرالکو در فصل گذشته عملکرد فوق‌العاده‌ای با مهدی رحمتی داشت و موفق شد با حضور حسین پورحمیدی که در پایان فصل با ثبت 17 کلین‌شیت پس از علیرضا بیرانوند در رتبه دوم برترین دروازه‌بانان فصل بیست و دوم قرار گرفت، روزهای خوبی را تجربه کند. آنها فصل گذشته را با حضور در رتبه هشتم جدول به پایان بردند. رتبه‌ای که حضور در آن برای ایرالکو با توجه به سرمایه‌گذاری‌ای که انجام داده بود، قابل قبول به نظر می‌رسید. این تیم در راه رسیدن به رتبه هشتم جدول آمار 8 پیروزی، 16 مساوی و 6 شکست را ثبت کرد. نکته عجیب اما این است که مدیران آلومینیوم پس از جدایی رحمتی، با مجتبی حسینی به توافق رسیدند. مردی که فصل قبل با پیکان در رتبه یازدهم جدول قرار گرفته بود و تیمش تنها با کسب 28 امتیاز در بالاترین سطح فوتبال ایران ماند. انتخابی که بدون شک تندیس عجیب‌ترین ترانسفر پنجره تابستانی نقل و انتقالات فوتبال ایران را به خودش اختصاص می‌دهد. به هرحال کسب این آمار از سوی ایرالکو در فصل گذشته و ماندن دقیقه نودی پیکان با حسینی در لیگ برتر سرمربی جوان را در طول رقابت‌ها دچار چالش‌های فراوانی خواهد کرد زیرا هوادار پس از به دست آمدن آن نتیجه فصل گذشته توقعات بسیاری دارد.
باتوجه به آنچه پیش‌تر مرور کردیم می‌توان دریافت لیگ جذابی پیش رو خواهیم داشت اما نکته مهم این است که جابه‌جایی مربیان بین تیم‌ها زیاد بوده.
آنچه باعث می‌شود سرمربیان تازه‌وارد تیم‌ها بخصوص آنهایی که بازی تدارکاتی زیادی را در پیش فصل ندارند، چند هفته اول لیگ برتر را به عنوان شناخت تیم‌شان در نظر بگیرند. موضوعی که باعث می‌شود جذابیت ابتدایی برای هواداران کاهش پیدا کند و بازی‌های کم گل و ملال‌آوری را در این بازه زمانی شاهد باشیم.