حریف امروز تیم ملی، شیران 101 ساله‌اند!
فقط تعداد گل‌ها را بشمارید
از ساعت 18:30 عصر امروز (سه‌شنبه 23 خرداد) تیم ملی فوتبال ایران اولین بازی‌اش را در کافاکاپ 2023 مقابل تیم ملی افغانستان در بیشکک پایتخت قرقیزستان برگزار می‌کند. این بازی به گروه دوم جام تعلق دارد که دیگر تیم آن قرقیزستان یعنی میزبان رقابت‌ها است. در گروه اول چهار تیم ازبکستان، تاجیکستان، ترکمنستان و عمان حاضرند و محل انجام مسابقات‌شان تاشکند مرکز ازبکستان است. قرار است دو تیمی که در دو گروه حائز رتبه اول می‌شوند، در فینال روبه‌روی هم بایستند و تیم‌های دوم گروه‌ها هم بازی رده‌بندی را برگزار کنند و هر دوی این دیدارها برای روز 30 خرداد در نظر گرفته شده است. در این حدفاصل تیم تحت هدایت امیر قلعه‌نویی روز 26 خرداد دومین بازی‌اش را هم در مرحله گروهی مقابل قرقیزها انجام خواهد داد و در آن روز مشخص خواهد شد که سرگروه دسته دوم مسابقات کیست که قاعدتاً باید ایران باشد.
همچون کوبیدن آب در هاون
افغانستان چند ماهی است که سرمربیگری تیم ملی فوتبال خود را به عبدالله ال‌مطیری سپرده و دستیار اول وی ساحل امین‌اللهی است و سرپرستی تیم ملی افغانستان هم با مصطفی مهرزاد است و همین افراد هستند که تیم ملی افغانستان را به بیشکک آورده و به میدان تقابل با ایران می‌فرستند. اگر لقب تیم ملی ایران در سال‌های اخیر واژه «یوزها» بوده، تیم ملی افغانستان از دیرباز «شیرهای خراسان» نام گرفته و در توضیحات مکتوب و قدیمی و حتی بروشورهای جدید و فعلی فیفا و دانشنامه‌های جام جهانی برای توصیف افغان‌ها از واژگان فوق استفاده شده است. فدراسیون فوتبال افغانستان در سال 1922 یعنی 101 سال پیش تأسیس شد ولی تا سر و شکلی بگیرد و به قدرت اجرایی لازم و فراگیری مورد نظر برسد، به گذشت بیش از یک ربع قرن نیاز پیدا کرد و فقط در سال 1948 بود که به عضویت فیفا درآمد. افغانستان با وجود ضعف چشمگیر فوتبالش در تمامی ادوار و حضور همیشگی‌اش در جمع تیم‌های درجه چهارم و پنجم قاره آسیا، به سبب قدمت و تاریخ زودهنگام تشکیل فدراسیونش یکی از اعضای هیأت مؤسس کنفدراسیون فوتبال آسیا در سال 1954 تلقی شد و با اینکه با گذشت زمان هرگونه نقش پیشرو خود را از سال 1970 به بعد از دست داد اما هر از چندگاه کوشید با غلبه بر مشکلات عظیم اقلیمی و معضلات بزرگ سیاسی‌اش سر بلند کند و خودی بنمایاند که البته به مثابه کوبیدن آب در هاون بود.
وقتی کمونیست‌ها آمدند
اوج مشکلات سیاســــــــی- اجتماعی افغانستان در اواخر دهه 1970 رخ داد که ارتش اتحاد جماهیر شوروی وارد خاک افغانستان شد و کابل را تسخیر و دولتی از جنس خود (کمونیستی) را بر این کشور حاکم و یک سیاستمدار سرسپرده خود به نام ببرک کارمل را به ریاست جمهوری این کشور منصوب کرد. درست است که فشار افکار عمومی و مخالفت سایر دولت‌ها با تسخیر شدن خاک افغانستان سرانجام سبب شد روس‌ها از آنجا خارج شوند اما ویرانه‌های جنگ بر جای ماند و افغان‌ها در چهار دهه بعدی هم با انواع کاستی‌ها همدم بوده‌اند و این امر طبعاً تمامی ارکان ورزش آنها از جمله فوتبال را هم به کلی سست کرده است.
از آلمانی‌ها تا روس‌ها
بیشترین بازی‌های ملی را در افغانستان «ذهیب اسلام امیری» با مشارکت در 65 مسابقه انجام داده اما او مدتی است که کفش‌ها را آویخته و ستاره نخست کنونی این کشور فرشاد نور است که در خط میانی بازی می‌کند و بازوبند کاپیتانی را هم بر دستش می‌بندد و اگر فقط 22 بازی ملی در کارنامه‌اش دارد، به سبب گستردگی مشکلات سیاسی و کمبود روابط بین‌الملل در افغانستان است. بهترین گلزن ملی در تاریخ این کشور هم فیصل شایسته است اما او هم به دلیلی که برشمردیم، از 10 گل زده فراتر نرفته و البته او نیز بازنشسته شده است. پیش از آنکه ال‌مطیری، سرمربی افغان‌ها بشود و آنها را به کافاکاپ بیاورد، هدایت آنها به مدت پنج سال (2018 تا 2023) با یک مربی وطنی به نام «انوش دستگیر» بود و در گذشته نزدیک آلمانی‌های نام‌آشنایی همچون اریش روت مولر و اتو فیستر هم رهبری تیم ملی افغانستان را تجربه کرده‌اند. اما در دهه 1980 که روس‌ها بر کابل حکم می‌راندند و حتی در یکی دو دهه بعدی بر اثر استمرار روابط نزدیک آنان با بخشی از هیأت حاکمه افغان‌ها سرمربیان روسی نیز بارها سکاندار تیم ملی این کشور شدند و ولادیمیر سالنکو، نیکولای یفیموف و گنادی ساریچف از این دست افراد بودند.
اولین حریف رسمی افغان‌ها تیم ایران بود
رتبه فعلی افغان‌ها در جدول فیفا، رده 155 است ولی آنها در ژانویه 2003 تا رده 204 یعنی نزدیک به کف این جدول هم سقوط کرده بودند و بالاترین رتبه‌ای که تجربه کرده‌اند، مکان صد و بیست و دوم در آوریل سال 2014 بوده است. چه چیزی از این جالب‌تر که اولین دیدار رسمی و به ثبت رسیده «ملی» در تاریخ فعالیت‌های تیم ملی افغانستان مقابل تیم ملی کشور ما (ایران) در شهر کابل در 25 آگوست سال 1941 بوده و آن بازی با تساوی بدون گل تمام شد. بهترین پیروزی ملی در تاریخ فوتبال افغانستان در 7 دسامبر 2011 با نتیجه 1-8 مقابل بوتان در شهر دهلی‌نو به دست آمد و بدترین شکست‌شان هم با نتیجه صفر-11 برابر ترکمنستان در شهر عشق‌آباد در 19 نوامبر سال 2003 به ثبت رسید. افغانستان هرگز به دور نهایی جام ملت‌های آسیا راه نیافته و طبعاً به دور پایانی جام‌های جهانی هم نرسیده است. اولین حضور افغان‌ها در دور مقدماتی جام جهانی در سال 2003 مقابل ترکمنستان شکل گرفت که به شکست یکطرفه صفر-13 در مجموع دو دیدار در همان مرحله نخست و حذف قاطعانه آنها از جام جهانی 2006 منجر شد.
افغان‌ها سابقه قهرمانی هم دارند
با این وجود، افغانستان سابقه یک بار قهرمانی در مسابقات فوتبال قهرمانی جنوب آسیا را دارد که آن را با حروف اختصاری ساف (SAFF) نامگذاری کرده‌اند. افغانستان در سال 2013 به فینال این مسابقات در خاک نپال رسید و هند، حریف خود در دیدار نهایی را به لطف گلزنی‌های مصطفی آزاد زی و سنجر احمدی با نتیجه صفر-2 شکست داد. دو سال پیش‌تر در دیدار نهایی پیکارهای «ساف 2011» نیز همین دو تیم رو‌در‌رو شده بودند ولی آن بار هندی‌ها با نتیجه قاطع‌تر صفر-4 برنده و قهرمان شده بودند و البته برگزاری آن دیدار در دهلی‌نو و مزایای میزبانی هم در ثبت آن توفیق برای هندی‌ها بدون نقش نبود.
باخت به هنگ‌کنگ و تساوی با کامبوج
واپسین دیدارهای ملی افغانستان قبل از سفرشان به بیشکک برای حضور در کافاکاپ امسال، در مرحله اول مقدماتی جام ملت‌های آسیای 2023 انجام شده بود و این همان جامی است که ایران مجوز شرکت در مرحله نهایی آن را کسب کرده ولی افغان‌ها حذف شده و به آوردگاه «قطر 2023» نرسیده‌اند. بازیکنان افغانستان در سه دیدار خود در مرحله مقدماتی این جام با نتایج مشابه 1-2 به هنگ‌کنگ و هند باختند و با کامبوج 2-2 مساوی کردند.
بهترین‌های امروز افغانستان
اگر مایلید بهترین بازیکنان را در ترکیب کنونی تیم ملی افغانستان که غروب امروز روبه‌روی ایران می‌ایستد بشناسید، باید اضافه بر فرشاد نــــــــور که پیش‌تر نامش را آوردیم، به امرالدین شریفی و فرزاد عطایی هم اشاره کنیم. اولی در خط حمله بازی می‌کند و عضو باشگاه فورتیس اف.سی است و 16 بازی ملی را در کارنامه‌اش دارد و دومی (عطایی) مدافعی است با 7 بازی ملی و عضو باشگاه شاهین اسمایی.
سفر «آریانا» به تهران برای اعلام حیات
فوتبال کمرنگ و نازل افغانستان البته با یک نکته تاریخی و جالب دیگر با خودمان (ایران) پیوند خورده است. بعد از تأسیس اولین باشگاه فوتبال افغانستان به نام محمودیه که در اواخر دهه 1930 شکل گرفت، در سال 1941 دومین باشگاه این کشور هم پا به عرصه حیات نهاد که نامش آریانا و متعلق به شهر کابل بود. آن تیم اولین بازی‌هایش را در راه اعلام حیات و رسمیت بخشیدن به فعالیت‌هایش برای شهر تهران در نظر گرفت و به پایتخت ایران آمد و سه بازی دوستانه با تیم‌های منتخب تهران انجام داد که یکی از آنها را برد و دو تایش را باخت.
حتی اگر به استادیوم «قاضی» می‌رفتیم
بسیار بعید است که نتیجه دیدار امروز تیم‌های ملی ایران و افغانستان در شهر بیشکک چیزی بجز باخت سنگین افغان‌ها باشد و فقط روی تعداد گل‌هایی که می‌خورند، شک وجود دارد و به این خاطر گل‌ها را به دقت بشمرید! به واقع اگر این مسابقه در استادیوم ملی شهر کابل (به نام ورزشگاه قاضی) هم برگزار می‌شد، چیزی بجز یک شکست انتظار ال‌مطیری و شاگردان وی را نمی‌کشید. مسأله‌ای که باعث می‌شود دیدارهای کافاکاپ و حتی یک فینال احتمالی مقابل ازبکستان یا عمان کمترین بهره‌های تدارکاتی را برای ما اما بیشترین آموخته‌های فنی را برای رقبای ایران در بر داشته باشد.