قابلیتی که شماره یک‌های فوتبال ایران کم دارند
دروازه‌بان‌های لیگ پا به توپ می‌شوند؟
آرمن ساروخانیان
روزنامه‌نگار
علیرضا بیرانوند در بازی با پیکان خیلی به دردسر نیفتاد، ولی چند بار به خاطر پاس به عقب‌های بد مدافعان مجبور به خروج از دروازه شد و در همین چند صحنه نشان داد که بازی با پای مطمئنی دارد. این اولین بار نبود که دروازه‌بان پرسپولیس تحت فشار مهاجمان حریف قرار می‌گرفت. گل‌محمدی این فصل اصرار به بازی‌سازی از عقب زمین داشته و بیرانوند در پیاده‌سازی این تاکتیک کاملاً موفق بوده.
برای دروازه‌بان‌های تراز اول فوتبال جهان این قابلیت اهمیت زیادی دارد و بدون آن بازی در تیم‌های مطرح غیرممکن است. در فوتبال ایران تا به حال توجه چندانی به آن نمی‌شد، ولی با تحول تاکتیکی تیم‌ها نیاز به آن آرام آرام احساس می‌شود.
دروازه‌بانی در ایران سال‌ها با موفقیت در مهار تک به تک‌ها، واکنش به شوت‌ها، خروج از دروازه و مهارت گرفتن پنالتی‌ها تعریف شده. دروازه‌بان‌های زیادی نبودند که تمام این قابلیت‌ها را داشته باشند، ولی آنها که در مهار ضربات و خروج از دروازه موفق بودند، توانستند در جمع برترین‌های این پست قرار بگیرند.
تحول بیرانوند در اروپا
پیش از جام جهانی 2014 کی‌روش سرگیجه زیادی برای انتخاب مرد شماره یک تیم ملی داشت. او کارش در ایران را با رحمتی شروع کرد، ولی بعد از شکست خانگی مقابل ازبکستان از عملکرد این دروازه‌بان باتجربه دلسرد شد.
او به اصطــــــــــــــــــــــــــــلاح در ردیف دروازه‌بان‌های «زیر تیر» قرار داشت؛ گروهی که علاقه‌ای به خروج از دروازه ندارند. مربی پرتغالی در نهایت علیرضا حقیقی را انتخاب کرد که نسبت به رقبای آن روزهایش خروج‌های بهتری داشت و با توجه به تاکتیک تیم ملی می‌توانست مؤثرتر باشد.
در دو جام جهانی بعدی جای حقیقی را بیرانوند گرفت که تمام این فاکتورها را دارد؛ هم در مهار ضربات موفق است، هم خروج‌های خوبی دارد و هم پنالتی‌گیر است. با این حال بیرانوند بعد از انتقال به اروپا دوران موفقی نداشت و در نهایت به پرسپولیس برگشت.
مشکلی که مرد شماره یک تیم ملی در لیگ‌های بلژیک و پرتغال با آن روبه‌رو شد، موقعیت‌هایی بود که باید در بازی‌سازی مشارکت می‌کرد یا مجبور بود برای پوشش خط دفاع از محوطه جریمه خارج شود.
بیرانوند در این موقعیت‌ها متزلزل بود، ولی بهای آن اشتباهات را آنتورپ و بواویستا پرداختند و سوغاتش در بازگشت از اروپا تسلط بیشتر روی بازی با پا است که در این فصل به کمک پرسپولیس آمده.
او در دربی دو هفته قبل بخوبی پشت دفاع را پوشش داد و در بازی با پا بدون اشتباه بود تا پرس استقلال کم‌اثر شود.
نیاز جدید فوتبال
تیم‌های مطرح فوتبال اروپا در سال‌های گذشته وسواس زیادی روی انتخاب دروازه‌بان دارند.
گواردیولا در شروع کارش جو هارت را کنار گذاشت و ادرسون را به منچسترسیتی برد تا خیالش بابت مشارکت دروازه‌بان در بازی‌سازی راحت باشد.
کلوپ هم آلیسون بکر را خرید که هم گاف‌های کاریوس را ندارد و هم تحت فشار می‌تواند توپ سالمی به همبازیانش برساند.
آرتتا هم در پروژه بازسازی آرسنال رقم بالایی برای خرید رمزدیل پرداخت کرد تا گردش توپ تیمش مختل نشود.
در فوتبال ایران مربیان چندان اهل ریسک نیستند و به ندرت به دروازه‌بانان توصیه می‌کنند که خطرات پاسکاری با مدافعانش را بپذیرد، ولی با پیشرفت تاکتیکی تیم‌ها این رویه در حال فراگیر شدن است.
در دو فصل گذشته پرسینگ بین تیم‌های لیگ برتر طرفداران زیادی پیدا کرده و مربیان حریف برای خنثی کردن این تاکتیک نیاز به دروازه‌بان‌هایی دارند که بتوانند در بازی‌سازی مشارکت کنند. هرچقدر محدوده گردش توپ بزرگ‌تر باشد، پرس کردن برای حریف سخت‌تر است و وقتی دروازه‌بان هم در این برنامه مشارکت کند، یعنی آن تیم می‌تواند از تمام نقاط زمین بهره ببرد و از زیر فشار خارج شود.
همچنین خطوط دفاعی که بالا بازی می‌کنند، نیاز به دروازه‌بانی دارند که بتواند بازیخوانی کند و پشت مدافعان را پوشش
بدهد.
در آینده نزدیک مهار ضربات مهاجمان و خروج روی سانترها برای یک دروازه‌بان کافی نخواهد بود و مربیان باید روی تقویت این قابلیت‌های جدید هم کار کنند.
از بیرانوند که بگذریم، چند دروازه‌بان دیگر هم در این فصل در بازی‌سازی موفق بودند.
اخباری بعد از آمدن خمس توانست بخوبی خواسته مربی اسپانیایی را پیاده کند.
نیازمند که فوتبال اروپا را تجربه کرده در بازی با پا مطمئن است. کریستوفر کنت، دروازه‌بان اتریشی فولاد هم در این کار مهارت خوبی دارد.