بررسی یک شایعه عجیب و جنجالی
قوانین فیفا؛ مانع بازی حزباوی برای قطر
آرمن ساروخانیان
@armen9971
در روزهای گذشته شایعه عجیبی در فوتبال ایران پیچیده که فدراسیون فوتبال قطر مایل به جذب امین حزباوی، مدافع مستعد فولاد است. آنچه این شایعه را برای رسانه‌ها و افکار عمومی باورپذیرتر کرده آشنایی کی‌روش از فوتبال ایران و ضعف جدی تیم ملی قطر در دفاع میانی است. حضور خارجی‌تبارهای پرشمار در جمع عنابی‌ها هم تغییر تابعیت حزباوی را هدفی آسان برای فدراسیون قطر جلوه می‌دهد.
علیرضا منصوریان جمعه در برنامه تلویزیونی «شب‌های فوتبالی» در این باره گفت: «ما هم شنیده‌ایم ولی قطع به یقین بازیکن ملی خودمان است و امیرخان قلعه‌نویی نظر بسیار مثبتی روی او دارد. خود امین حزباوی هم می‌خواهد تحت هر شرایطی زیر پرچم کشور خودمان فوتبال بازی کند. بالاخره شایعاتی است و اگر هر تیم عربی او را داشته باشد، بهترین امکانات را فراهم می‌کند. اما ما نمی‌گذاریم از کشور خارج شوند و باید در کشور خودمان باشند. تولید این دسته بازیکنان سخت است.»
ماجرای آیلتون
پیدا کردن اثری از این شایعه در رسانه‌های قطری کار دشواری است و مشخص نیست اولین بار چه کسی آن را مطرح کرده. وقتی پای یکی از مستعدترین بازیکنان فوتبال ایران و تغییر تابعیت و کی‌روش در میان باشد، سوژه جذابی ساخته می‌شود که می‌توان مدت‌ها به آن پرداخت و برداشت‌های مختلفی از آن داشت، ولی کسی بررسی نکرده که آیا قانون اجازه چنین کاری را به فدراسیون فوتبال قطر می‌دهد؟
اولین بار در سال 2004 بود که شایعه شد قطر می‌خواهد با جذب ستارگانی از کشورهای مختلف تیم ملی قدرتمندی بسازد. اولین بازیکنی که فدراسیون قطر روی او انگشت گذاشت آیلتون، گلزن برزیلی وردربرمن بود که جایی در تیم ملی کشورش نداشت. هدف قطری‌ها ساختن یک تیم ملی قدرتمند برای حضور در مقدماتی جام جهانی 2006 و صعود به این تورنمنت بود.
تصمیم عجیب قطر با انتقادات زیادی روبه‌رو شد و فیفا بلافاصله با تصویب یک قانون سختگیرانه واکنش نشان داد. فدراسیون بین‌المللی فوتبال که نگران بود ترفند قطر به یک رویه تبدیل شود، تلاش کرد محدودیت‌هایی برای بازی در تیم ملی در نظر بگیرد تا مانع هرج و مرج در دنیای فوتبال شود.
در نهایت تیر قطر به سنگ خورد و آیلتون که دوست داشت بازی در جام جهانی را تجربه کند، گفت: «خیلی عصبانی‌ام. نمی‌دانم چرا فیفا چنین تصمیمی گرفته؟ چه مشکلی وجود دارد؟ شنیده‌ام که افرادی در آلمان از فیفا خواسته‌اند که چنین تصمیمی بگیرد. تنها آرزوی من این بود که یک بار در زندگی‌ام بازی برای یک تیم ملی را تجربه کنم، چون من هرگز به تیم ملی برزیل دعوت نمی‌شوم. این فقط تصمیمی به خاطر منافع مالی نبود.»
قوانین سختگیرانه فیفا
بازی آیلتون با پیراهن قطر می‌توانست شروع دومینویی باشد که بازیکنان مختلف بتوانند پیراهن تیم ملی هر کشوری را که می‌خواهند بپوشند و تیم‌های ملی ماهیت‌شان را از دست می‌دادند. قوانین فیفا در واکنش به نقشه فدراسیون فوتبال قطر تصمیم هوشمندانه‌ای بود و مانع این روند خطرناک و دردسرساز شد.
فیفا بعد از آن دائماً در حال به روز‌رسانی قوانینی است که شرایط حضور بازیکنان در تیم ملی را تعیین می‌کند. در راهنمای سال 2021 فیفا که شرایط بازی یک بازیکن برای انتخاب یک فدراسیون جدید را توضیح داده هم چند شرط در نظر گرفته شده است. بازیکنی که می‌خواهد در یک تیم ملی جدید بازی کند، باید پنج سال در این کشور اقامت داشته باشد. اگر این بازیکن قبل از 10 سالگی به این کشور رفته باشد، سه سال اقامت هم کفایت می‌کند. یکی دیگر از راه‌های تغییر ملیت ارائه مدارکی است که نشان بدهد بازیکن در آن کشور به دنیا آمده است.
تولد پدر، مادر، پدربزرگ یا مادربزرگ بازیکن در این کشور هم شرط دیگری است که به بازیکن اجازه می‌دهد برای تیم ملی جدید بازی کند.
حزباوی هیچکدام از این شرایط را ندارد و مشخص نیست که این شایعه از کجا کلید خورده. دوران حضور کی‌روش در ایران نشان داد که مربی پرتغالی به قوانین فوتبال مسلط است و تصور اینکه بدون اطلاع از این محدودیت‌ها به‌دنبال استفاده از حزباوی باشد، ساده‌لوحانه به نظر می‌رسد.
باید بررسی کرد که چه کسانی از نشر چنین شایعه‌ای سود می‌برند؟ از طرف دیگر نباید فراموش کرد که چنین خبری سرمربی تیم ملی را برای دعوت از بازیکن تحت فشار قرار می‌دهد و او ممکن است بر خلاف میلش و پیش از موعد مجبور به دعوت از حزباوی شود.