وصال روحانی
روزنامه‌نگار
منطق حکم می‌کرد که یک بار دیگر به مربی‌هایی روی نیاوریم که در دو مرتبه قبلی حضورمان در مرحله نهایی جام‌های جهانی (2014 و 2018) با هدایت وی ناکام مانده‌ایم ولی حالا که باز هم از کارلوس کی‌روش استفاده می‌کنیم و بر اثر آن در دیدار اول‌مان برابر انگلیس شکست بدی خورده‌ایم، باید پرسید فلسفه‌های کاری و گزینش‌های او تا چه حد برای توفیق ما در دوره جدید جام جهانی (2022 قطر) و به واقع در دو بازی بعدی‌مان به کار می‌آید.
به هر چیزی هم که شک داشته باشیم، در این نکته تردیدی نیست که سرمربی پرتغالی یوزها با همان سیاست‌ها و روش‌های همیشگی‌اش آنها را مقابل دو همگروهی دیگرمان در دسته دوم جام جهانی 2022 قرار خواهد داد. دیگر سخن اینکه کی‌روش باز هم با چیدن دفاعی چند لایه و سپردن وظایفی دفاعی به تمامی هافبک‌های وسط ما و حتی پیستون‌های‌مان ابداً به گل نخوردن نمی‌اندیشد و اگر شرایط یاری کرد و فرصت اجرای ضد حملات پیش آمد، از این قضیه و همچنین ضربات ایستگاهی و کرنرها بیشترین بهره را خواهد گرفت. این همان روشی است که در جام جهانی 2014 ثمر کامل نداد و به رغم کسب نتیجه مساوی مقابل نیجریه در دو دیدار بعدی (در برابر آرژانتین و بوسنی) فقط پیام‌آور شکست شد و تنها یک گل زده را برای ما در قبال چهار گل خورده به ارمغان آورد. برخوردی از همین دست البته در دوره بعدی جام جهانی (2018 روسیه) پربارتر بود زیرا ایران چهار امتیاز جمع‌آوری کرد که حاصل پیروزی بر مراکش و مساوی کردن با تیم پراعتبار پرتغال بود اما این دستاورد ارزشمند هم باعث صعود ما از گروه‌مان نشد و به عنوان تیم سوم گروه از صحنه پیکارها کنار رفتیم. حالا هم که با نتیجه ویران کننده 2-6 به انگلیس باخته‌ایم و فقط تهاجمی بازی کردن و گلزنی و پیروز شدن برابر ولز و امریکا و کسب حداقل چهار امتیاز مقابل آنان ما را به صعود به عنوان تیم دوم گروه نائل می‌کند، باز کی‌روش به اندازه کافی متنبه نشده و به چنین روشی روی نخواهد آورد و ریسک نخواهد کرد و این دو بازی را هم با نهایت احتیاط پشت سر خواهد گذاشت.
 
آنها شکست‌ناپذیر نیستند
 اینک باید پرسید کی‌روش که به رغم ظاهر شادمان و اظهارات امیدوارانه‌اش به سبب شکست سنگین مقابل انگلیس مغبون و از درون ویران است چه میزان بخت برای فراتر رفتن از دستاوردهای ناکافی قبلی‌اش دارد و با توجه به اینکه هنوز بخت صعود برای تیم او موجود و متصور است و همه چیز همچنان در مشت اوست، چه میزان و چگونه از آن در دو دیدار بعدی بهره خواهد گرفت و «یوزها» را تا چه حد به پیش خواهد برد و جواب اینگونه سؤالات اگر در هر جا و هر تورنمنتی مشخص باشد، در مسابقاتی کاملاً غیر قابل پیش‌بینی و عظیم مثل جام جهانی حدس زدنی نیست و نمی‌توان حتی چهار پنج روز پس از شروع این رقابت‌ها پاسخی روشن را بر آن یافت. دشواری پیش‌بینی در این زمینه زمانی آشکارتر می‌شود که در نظر بگیریم به رغم تأکید عده‌ای بر قدرتمند بودن هر دو تیم ولز و امریکا آنها به هیچ روی توقف ناپذیر و مغلوب ناشدنی نیستند. ولز به رغم ریشه داشتن عمیق‌اش در فوتبال بریتانیا با ترکیب و توان فعلی خود تیم متوسطی بیش نیست و امریکا در روزهای غیر خوبش حتی از متوسط هم پایین‌تر است و ایران در روز خوبش می‌تواند امریکا را مغلوب کند و اگر ولز را شکست ندهد، قادر به گرفتن یک نتیجه مساوی مقابل این تیم خواهد بود. حتی انگلیس هم صرفنظر از هر چه که در بازی مقابل ما شکل گرفت تیمی نبوده و نیست که نتوان آن را متوقف کرد و یک نتیجه مساوی از آن گرفت بخصوص که گرت ساوت‌گیت سرمربی پراشتباهش با مهره‌چینی‌های پر حرف و حدیث خود بسیاری از قابلیت‌های پرشمار این تیم را از میان برده است و نباید به صرف ثبت برد 2-6 آنها مقابل ایران، ایرادات این تیم و سرمربی آن نادیده گرفته شود.
 
باخت خفیف، بهتر از بارها گل زدن!
مجموعه عوامل فوق به ما می‌گوید کسب چهار امتیاز در این گروه که می‌تواند اسباب صعود ما به مرحله حذفی شود، نه غیر ممکن است و نه از توان تیم ملی ما که معدودی از نفرات ارشد آن را باشگاه‌های بزرگ جهان هم می‌خواهند (نمونه اعلا: مهدی طارمی) خارج می‌نماید. پس مسأله و سؤالی که باقی می‌ماند، نحوه و میزان استفاده کی‌روش از توانایی‌های ذاتی بازیکنان ما است و اینکه او برای هر مسابقه‌ای چه طرح‌ها و تاکتیک‌هایی را مد نظر دارد. کی‌روش همانطور که پیش‌تر هم به کرات ذکر شده، بارها نشان داده که هر قابلیت موجود در بازیکنان تیمش را حتی اگر هنرنمایی در امور تهاجمی باشد، در خدمت امور تدافعی می‌خواهد و هر توان و کارایی موجود را در همین راستا به کار می‌گیرد. صبر می‌کنیم تا ببینیم کی‌روش در این زمینه چه خواهد کرد اما اگر «گذشته» مبنای تشخیص وقایع «امروز» و «آینده» باشد کی‌روش چنان معتقد به لزوم کسب نتایجی محترمانه است که حاضر است با نادیده گرفتن تمامی قدرت تهاجمی ما و قربانی کردن هر چیز دیگری به این نتایج دست یابد. برای وی قبول یک باخت خفیف هم ارجح بر تهاجمی بازی کردن و زدن یکی دو گل به حریفان است زیرا از این می‌ترسد که با دفاعی بازی نکردن در ازای یکی دو گل زده احتمالی، تیمش سه چهار گل دریافت کند و قضایای ناگوار روز مسابقه با انگلیس برایش تکرار شود و در تضاد با ایده‌هایش متحمل باخت سنگین تازه‌ای شود.
 
از کلمبیا تا مصر
کی‌روش تجربیات تلخ دیگری هم در این زمینه دارد و یکی از بارزترین آنها حدود دو سال پیش حاصل آمد؟ تیم ملی کلمبیا با هدایت او یکی از بازی‌هایش در دور مقدماتی جام جهانی 2022 را با نتیجه یکطرفه صفر-6 به اکوادور واگذار کرد و همان نتیجه سبب شد زیر پای او خالی و وی چند هفته بعد، از پست سرمربیگری این تیم ذاتاً تهاجمی که در ته دل خود تاکتیک‌های سراسر تدافعی این مربی را دوست نداشت و می‌خواست بی‌محابا حمله کند، برکنار شود و گذارش به مصر بیفتد. به مکانی که او اندیشه‌های تدافعی‌اش را بسیار بیشتر و بهتر و بر اساس سلایقی که داشت و دارد به اجرا نهاد و اگرچه در هر دو هدف بزرگی که داشت ناکام ماند و نه جام ملت‌های آفریقا 2022 را فتح کرد و نه «فراعنه» را به مرحله نهایی جام جهانی امسال رساند اما تا یک قدمی هر دو هدف پیش رفت و فقط در دیدارهای نهایی و آن هم تنها با ضربات پنالتی تسلیم سنگال شد.
افسوس چنان چیزی به سبب استمرار ابدی‌(!) رویکردهای تدافعی کی‌روش شاید در پایان رقابت‌های «قطر 2022» هم در ذهن و ذائقه او بماند اما شرایط فراهم است تا او با استفاده‌ای هر چه بیشتر از نعمات فنی موجود و توانایی‌های متنوع تیمش به چیزی دست یابد که بسیار فراتر از دستاوردهای او در دو جام جهانی قبلی است.