یادتان می‌آید، کمتر از شش ماه قبل درباره آینده فوتبال چه پیش‌بینی‌های آخرالزمانی می‌شد. لیگ‌ها تعطیل شده بودند و اصلاً معلوم نبود کی دوباره از سر گرفته ‌شوند؛ تحقیقات نشان می‌داد پنج لیگ ممتاز اروپا بیش از چهار میلیارد یورو ضرر می‌کنند و بیش از 10 میلیارد یورو از ارزش بازیکنان کم می‌شود، گفته بودند آسمان روی سر فوتبال خراب می‌شود.

حالا شهریور است و ما تصویر روشن‌تری داریم. اگر چه هنوز اصلاً خوب نیست و ابهامات زیادی وجود دارد اما اوضاع آنطور که تصور می‌شد، خراب نیست. بله، اثرات موضعی جدی است اما می‌توانست خیلی بدتر از این باشد اما دلیل بدتر نشدن، تلاش‌هایی است که برای ادامه لیگ‌های داخلی و لیگ قهرمانان صورت گرفت و اینکه توانستند بدون عواقب وحشتناک کار را به آخر برسانند (بزنیم به تخته).

گزارش ماه گذشته اتحادیه باشگاه‌های اروپا (ECA) پیش‌بینی کرد درآمدها 4 میلیارد دلار کمتر شده باشد اما این در میان 20 لیگ اول اروپا و نه پنج لیگ تقسیم می‌شود و البته در طول 2 فصل 2021-2020 و 2020-2019.

چهار میلیارد زیاد به نظر می‌رسد و قطعاً هست اما اگر همه جوانب را در نظر بگیریم، چندان زیاد نیست در واقع بر اساس آمار ECA قرار بوده در این دو فصل، در دنیای بدون کووید 19، درآمدها 45/1 میلیارد یورو باشد اما حالا 41/1 میلیارد یورو است. این کاهش 8/9 درصدی مسلماً خوب نیست و تبعات منفی دارد اما آنطور که شاید فکر کنید، فاجعه‌بار نیست. درآمد پیش‌بینی شده برای فصل پیش‌رو، قرار است 20/7 میلیارد یورو باشد که تقریباً مشابه فصل 2018-2017 است. بنابراین ما در جایی هستیم که کمی بیشتر از دو سال قبل بودیم. علاوه بر آن، پیش‌بینی ECA بر اساس فرض حضور 50 درصدی هواداران در ورزشگاه‌ها در فصل پیش‌رو است. این پیش‌بینی چندان دقیق نیست اما تقصیر آنها نیست؛ شیوع کرونا و واکنش دولت‌ها به آن کاملاً غیرقابل پیش‌بینی است.

با این وجود، برخی لیگ‌ها مثل سوئیس برنامه دارند در آینده نزدیک ورزشگاه‌ها را با دو سوم ظرفیت فعالیت کنند. در لیگ برتر، هواداران از اواسط مهر به صورت محدود در ورزشگاه‌ها حاضر می‌شوند و علاوه بر آن امکان کشف واکسن در سال جدید نیز وجود دارد.

حضور هواداران درآمد خالص نیست اما تأثیر زیادی دارد. آمدن آنها روی اسپانسرشیپ استادیوم، میزبانی و تجارت که همه برای باشگاه‌ها درآمدساز هستند، مؤثرند. آن پیش‌بینی 50 درصدی محافظه‌کارانه است و ممکن است اگر اوضاع کمی بهتر شود، 4 میلیارد هم جبران شود.

البته شیوع ویروس کووید 19 از جهات دیگر هم به فوتبال آسیب رساند. بیشتر لیگ‌ها مجبور شدند در قرارداد حق پخش با کمپانی‌های رسانه‌ای تجدیدنظر کنند. لیگ برتر 360 میلیون یورو را پس داد، بوندس‌لیگا 200 میلیون و یوفا حدود 575 میلیون یورو.

آندره‌آ آنیلی رئیس یوونتوس و ECA گفت: «ما در موقعیتی نبودیم که بتوانیم به تعهدات‌مان به اسپانسرها و پخش‌کننده‌ها عمل کنیم.»

درباره هر دو، اسپانسرها و پخش‌کننده‌ها نگرانی‌های بیشتری وجود دارد. از آنجا که هسته مرکزی تجارت آنها به خاطر سقوط اقتصادی جهان آسیب دیده، آنها فقط به تجدید‌نظر در قراردادها راضی نمی‌شوند و شاید قراردادهای کوچکتری پیشنهاد کنند.

بعد مسأله نقدینگی پیش می‌آید. داشتن پول نقد در دست برای انجام پرداخت‌ها و تجارت به طور کامل متفاوت است با داشتن تراز مالی مثبت یا حتی منفی. بر اساس تحقیقات، با وجود ثبت سود مالی 200 میلیون یورویی در سه فصل گذشته، سرمایه در گردش حتی در باشگاهی مثل لیورپول که در زمین فوتبال به شدت موفق بوده، محدود بوده. (برای آنها اوضاع قوز بالا قوز است چون با آسیب‌های اقتصادی جهانی نمی‌توانند بعد از بردن لیگ برتر و لیگ قهرمانان به طور کامل روی رشد درآمد برندها حساب کنند.)

همه باشگاه‌ها اینطور نیستند. بعضی‌ها مالکانی دارند که می‌توانند مستقیماً سرمایه‌گذاری کنند یا وام بگیرند تا مسأله را حل کنند اما مشکل خیلی واقعی است و در بازار نقل و انتقالات احساس شد. شاید به نظر چندان مهم نیاید چون وقتی در نهایت بازیکنان خرید و فروش می‌شوند، بیشتر پول «در سیستم می‌ماند» چون از یک باشگاه‌ به باشگاه دیگر می‌رود اما در حقیقت از نظر حسابداری، «تجارت بازیکنان» بی‌نهایت برای خیلی باشگاه‌ها مهم است. بنابراین اگرچه تخمین قبلی کاهش 10 میلیارد یورو از ارزش بازیکنان کمی اغراق شده به نظر می‌رسد اما تردیدی نیست که فعالیت کمتر، ضرر قابل توجهی به باشگاه‌ها وارد می‌کند.

حالا دوباره به آن آمار ابتدایی برگردیم. ما درباره کاهش 8/9 درصدی درآمد در طول دو سال حرف زدیم و این بر اساس فرضیات منفی‌گرایانه و محافظه‌کارانه بود. می‌تواند کمتر از این باشد یا بیشتر. در هر صورت ضرر آن هیچ شباهتی ندارد به آسیب‌های اقتصادی جدی که به صنایع دیگر وارد شد.

به فوتبال کمک شد از آن جهت که توانست به بیشتر کشورهای اروپایی برگردد و آنها توانستند لیگ‌شان را در فصل 2020-2019 به پایان برسانند. تصمیم یوفا برای لغو موقت «قانون بازی جوانمردانه مالی یوفا (FFP) در اثر شیوع کرونا نیز به کاهش فشار روی باشگاه‌ها کمک کرد و مشوق سرمایه‌گذاری بیشتر شد. با وجود تمام انتقاداتی که در این سال‌ها به FFP وارد شده است، به خاطر اجرای آن از سال 2013، فوتبال اروپا از ضرر 2 میلیارد یورویی به سوددهی در دو سال گذشته رسیده است. به عبارت دیگر، فوتبال یک تجارت واقعی قابل سرمایه‌گذاری شده و به نقطه‌ای از استحکام رسیده که حتی در برابر چنین شیوع جهانگیری می‌تواند مقاومت کند اما قبل از هر چیز تفاوت اصلی در خود فوتبال است و اشتیاقی که هواداران نسبت به آن دارند.

آنیلی از این صحبت کرد که چطور شیوع کرونا «ترک‌های عمیق» روی فوتبال اروپا ایجاد کرده و این بدون شک درست است اما با وجود این ترک‌ها همچنان زنده است و فعال و با وجود همه نگرانی‌های بدبینانه همه چیزش درست می‌شود. سؤالی که می‌ماند این است که در بلندمدت چه می‌شود، یعنی بعد از 2024 که توافقات در مورد تقویم بین‌المللی منقضی می‌شود. اگر تغییر ساختار بنیادی صورت بگیرد- مثلاً پیدا شدن سوپرلیگ‌ها، لیگ قهرمانان کاملاً تغییر شکل یافته یا رقابت‌های چند کشوری منطقه‌ای- چه می‌شود. در این صنعت، آنچه دقیقاً رخ می‌دهد باید تا بهار 2022 صیقل بخورد چون همانطور که آنیلی می‌گوید این آخرین تاریخی است که شما می‌توانید به بازار بروید تا فرمت دلخواه‌‌تان را به اسپانسرها و تبلیغ‌کنندگان بفروشید.

تا آن موقع 18 ماه مانده. سناریوهای افراط‌گرایانه مانند برگزاری لیگ قهرمانان به صورت لیگ رفت و برگشت که آخر هفته‌ها برگزار شود، ایجاد یک لیگ جهانی زیر نظر فیفا، یک سوپرلیگ برای تیم‌های بزرگ با جایگاهی تضمین شده برای‌شان زمان بیشتری نیاز دارد تا معایبش برطرف شود.

بنابراین در حالی که ورزش و به طور کلی جهان تا آن موقع احتمالاً با این ویروس مقابله لازم را کرده اما به هیچ‌وجه معلوم نیست تمایل به تغییرات رادیکال -از آنها که تنها فاصله میان تیم‌های بزرگ و بقیه را بیشتر می‌کند- تا آن موقع وجود داشته باشد. این هم می‌تواند یکی از نتایج مثبت شیوع ویروس کرونا باشد.

منبع: ESPN