آرمن ساروخانیان

باشگاه فرهنگی-ورزشی آرارات امسال هفتادو‌پنجمین سالگرد تولدش را جشن می‌گیرد. این باشگاه باسابقه که متعلق به ارامنه است را بیشتر با تیم فوتبالش می‌شناسند، ولی پسوند فرهنگی در مورد آرارات تزیینی نیست و از همان روز اول فعالیت‌های فرهنگی و هنری بخش مهمی از برنامه این باشگاه بوده.
 
پیدایش پس از جنگ جهانی دوم
اگر بخواهیم ماجرای تولد و شروع فعالیت باشگاه آرارات را بدانیم باید به سال 1323 برگردیم. پس از تلاطم های سیاسی و کشمکش های اجتماعی ناشی از جنگ جهانی دوم نیاز به پیدایش نهادهای فرهنگی، ورزشی و اجتماعی نزد ارمنیان کشور به‌ویژه در تهران احساس می‌شد. استقبال مردم از این تشکیلات مردم نهاد که با عناوین انجمن های فرهنگی، هنری و ورزشی فعالیت می کردند، اراده ای برای ایجاد تشکلی واحد به‌وجود آورد تا نیازها و الزامات ارتقای همه‌جانبه جامعه را در نظر بگیرد و برنامه ای جامع برای تحقق این اهداف داشته باشد. با همه پیچیدگی ها و مشکلاتی که در راه تولد چنین تشکلی وجود داشت، در سال 1323 باشگاه فرهنگی-ورزشی آرارات در تهران شکل گرفت؛ تشکلی برخاسته از درون جامعه برای خدمت به جامعه.
البته تولد آرارات و ظهور آن در عرصه جامعه به همین سادگی نبود. ابتدا چندین گروه فرهنگی، ادبی و هنری به دست جمعی از جوانان و نوجوانان مسئولیت‌پذیر در قبال جامعه خود شکل گرفت. مدتی بعد با مواجهه با دشواری های مالی و سازماندهی تشکیلاتی، در جلسه ای مشترک که در تالار مدرسه مهر، واقع در خیابان نادری (جمهوری اسلامی کنونی) انتهای کوچه نوبهار برگزار شد، تشکیلات جدیدی که در واقع نطفه تولد واقعی باشگاه آرارات بود تأسیس شد. در آن جلسه 122 نفر از اعضای انجمن ها و تشکل‌های پراکنده رأی به تأسیس انجمنی دادند که پس از چندی و با تکامل سازمانی نام باشگاه فرهنگی-ورزشی آرارات را بر خود نهاد.
 
فعالیت‌های فرهنگی و هنری
باشگاه فرهنگی-ورزشی آرارات در 13 تیر 1323 (4 جولای 1944میلادی) با رأی و همت 122 تن از جوانان ارمنی (اعضای مؤسس) در تهران تأسیس شد. نخستین هیأت‌مدیره تشکلی که در سال 1323 شمسی آغاز به کار کرد، مشتمل بر افراد زیر بود: هاکوپ کاراپتیان (کاراپِنتس)، نورایر پاهلاوونی، هرایر ماروخیان، سِبوه هوانسیان و سورن سرکیسیان. این افراد، گذشته از بنیان  نهادن باشگاه، سال های طولانی از فعالان و خدمتگزاران باشگاه آرارات باقی ماندند. مجموعه انجمن هایی که با اهدافی مشترک و مشخص به فعالیت های فرهنگی و ورزشی پرداخته بودند سرانجام در تابستان 1329در مجمع عمومی سالانه به‌طور رسمی و مشخص نام خود را «باشگاه فرهنگی-ورزشی آرارات» اعلام کردند و برنامه های مصوب هیأت های قبلی را هرچه مصمم تر ادامه دادند. زیرمجموعه های ورزشی، فرهنگی و هنری روز‌به‌روز به پیشرفت هایی بزرگ نائل می شدند و ورزشکاران نیز عرصه زورآزمایی خود را تا حد کشوری گسترش می دادند و شماری از آنان از پیشگامان و قهرمانان برخی رشته های ورزشی شدند.
در شرایط اجتماعی آن دوران، به صحنه بردن و اجرای موسیقی فولکلوریک، رسیتال و کنسرت های موسیقی کلاسیک اجراهای گروه کر، اجرای نمایشنامه های اخلاقی و برنامه های متنوع فرهنگی و ادبی در حفظ و تقویت روحیه جامعه که متأثر از وقایع سیاسی پس از جنگ بود، بسیار مؤثر افتاد.
 
افتتاح شعبات در شهرستان‌ها
همزمان باشگاه آرارات کلاس های تقویتی رایگان برای دانش آموزان و کلاس های زبان و ادبیات ارمنی برای دانش آموزانی که در مدارس غیرارمنی تحصیل می کردند دایر می کرد، هزینه تحصیل شماری از دانش آموزان بی بضاعت را نیز متقبل می شد و به این منظور برنامه‌های گوناگونی برای کسب درآمد برگزار می کرد.
با توجه به استقبال عمومی نسبت به فعالیت های باشگاه در خرداد 1328 شعبه ای از باشگاه در مسجدسلیمان و دو ماه بعد شعبه ای دیگر در کرمانشاه و در زمستان همان سال شعبه سوم در قزوین شروع به فعالیت کرد. از سال 1332 بتدریج دیگر شعبه‌های باشگاه آرارات نیز در شهرهای تبریز، ارومیه، رشت، مشهد، مراغه و شیراز بنیان نهاده شدند و هماهنگ با  مرکز به فعالیت های ورزشی و فرهنگی پرداختند.
در حال حاضر باشگاه آرارات دارای چهار شعبه در شهرهای تبریز، ارومیه، شیراز و روستای گردآباد ارومیه است که کاملاً زیر نظر هیأت های مدیره محلی و هماهنگ با هیأت مرکزی باشگاه آرارات تهران فعالیت می کنند.
 
تأسیس ورزشگاه
باشگاه آرارات فعالیتش را با اجاره اتاق هایی در خیابان های حافظ و قوام السلطنه (سی‌تیر کنونی) شروع کرد. باشگاه در سال 1332 ساختمان مرکزی‌اش واقع در خیابان نادری (جمهوری اسلامی کنونی) کوچه نوبهار را اجاره و پس از مدتی آن را خریداری کرد. این مجموعه که در حال حاضر دارای تالار نمایشی موسوم به کومیتاس برای برگزاری برنامه‌های فرهنگی-هنری، تالاری کوچک به نام هاکوپ کاراپنتس، کتابخانه، بایگانی اسناد و بخش اداری است، تا امروز مرکز فعالیت‌های فرهنگی و هنری باشگاه بوده است.
در سال 1350 زمین ورزشگاه واقع در منطقه ده‌ونک در اختیار باشگاه آرارات قرار گرفت و هیأتی متشکل از کارشناسان به سرپرستی واچیک قرابگیان که از چهره های شاخص جامعه ارمنیان ایران بود و با همکاری و فعالیت مستقیم هراند موسسیان از اعضای فعال باشگاه برای ساخت ورزشگاه انتخاب شد. این هیأت طراحی ورزشگاه را به مسابقه گذاشت و از میان طرح های پیشنهادی سرانجام طرح مهندس رُستُم وُسکانیان، استاد رشته معماری دانشگاه تهران پذیرفته شد و نظارت بر ساخت آن را نیز او بر عهده گرفت.
زنده‌یاد قرابگیان از اعضای پرتلاش و مدیران لایق باشگاه آرارات بود. او عقیده داشت هر کار جدیدی را می‌توان شروع کرد و با پشتکار و تلاش و جدیت به هدف رسانید. یکی از این گام‌های بزرگ، احداث ورزشگاه آرارات بود که در سال 1350 شروع و در سال 1354 به بهره‌برداری رسید.
ورزشگاه آرارات در زمینی به‌وسعت 74,000 مترمربع ساخته شده و دارای امکانات و تجهیزات مناسب برای فعالیت در رشته‌های فوتبال، بسکتبال، والیبال، دوومیدانی، تنیس، شنا، بدنسازی، صخره نوردی و ورزش های رزمی است.
 
مسابقات داخلی
به همت باشگاه آرارات و به‌منظور تبادلات ورزشی و اجتماعی بین باشگاه های ارمنیان کشور از سال 1343 نخستین دور مسابقات قهرمانی ارمنیان کشور که به المپیک ارمنیان شهرت یافته است، با حضور 210 ورزشکار برگزار شد و به استثنای چهار سال که به‌دلیل وقایع انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی عملاً بازی ها برگزار نشد، هرساله با حضور شمار فراوانی از ورزشکاران ارمنی باشگاه های کشور و ورزشکاران دیگر جوامع ارمنی‌نشین جهان در ورزشگاه آرارات تهران برگزار می شود.
مسابقات دانش آموزان ارمنی تهران از دیگر مسابقاتی است که باشگاه آرارات هرساله برگزار می‌کند. به‌منظور ترویج ورزش در میان دانش آموزان و ایجاد روحیه ورزشی در بین جوانان و نوجوانان ارمنی، از سال 1352باشگاه آرارات اقدام به برگزاری مسابقات ورزشی در بین دانش‌آموزان ارمنی مدارس تهران کرد. این مسابقات که با استقبال فراوان دانش‌آموزان و اولیای آنها روبه‌رو شد، هرساله در ایام تعطیلات نوروزی در ورزشگاه آرارات تهران برگزار می شود.
مسابقات بین شعب باشگاه آرارات دیگر مسابقاتی است که این باشگاه به‌طور مرتب برگزار کرده است. به‌منظور ارزیابی توانایی های ورزشکاران از سال 1360 نخستین دوره مسابقات سالانه بین شعب باشگاه آرارات در ارومیه آغاز شد. این مسابقات هرساله در شعب گوناگون برگزار می شود.
 
قهرمانان ملی و المپین‌ها
پیش از تأسیس باشگاه آرارات، ورزشکاران ارمنی در باشگاه‌های مختلف فعالیت می‌کردند و در رشته‌های ورزشی گوناگون تیم‌ها داشتند. آرارات در بدو تأسیس ابتدا با فعالیت عادی فرهنگی و هنری آغاز به کار کرد اما در همان سال نخست فعالیت‌های ورزشی باشگاه نیز در رشته‌های گوناگون آغاز شد و پس از چندی باشگاه به عضویت سازمان تربیت‌بدنی درآمد.
تمرین‌های ورزشکاران ابتدا در حیاط مدرسه مهر صورت می گرفت. در همین دوران در مسابقات مشتزنی مشتزنان باشگاه آرارات به نام‌های سروژ صفریان و آرداشِس ساگینیان مقام نخست و دوریک میناسیان و سواگ ساگینیان مقام‌ دوم را از آن خود کردند. ورزشکاران باشگاه آرارات موفقیت‌هایی نیز در سطح کشور به دست آوردند. در مسابقات قهرمانی وزنه‌برداری داوید وارطانیان، هاکوپ کورکچیان و لئون کورکچیان رتبه نخست را به دست آوردند و لئون کورکچیان در سال 1329 رکورد جدیدی را به نام خود ثبت کرد.
هنریک تامرازیان معروف به هنریک تمرز هم از وزنه‌برداران باشگاه آرارات بود که ‌در مسابقات قهرمانی آسیا در سال 1957 میلادی مدال نقره و در بازی‌های آسیایی ۱۹۵۸ توکیو مدال برنز دریافت کرد. تمرز در المپیک 1956 ملبورن به مقام پنجم و در سال ۱۹۵۸ به مقام سوم جهان رسید.
موریس پاپانیان به مقام نایب‌قهرمانی اسکی رسید و به تیم ملی ایران راه یافت. در مسابقات پرورش‌اندام نیز هامازاسب قرا‌خانیان در جایگاه نخست ایستاد و عنوان آقای ایران را به دست آورد.
تیم فوتبال باشگاه آرارات در مسابقات تهران در 12 بازی شرکت کرد و مقام پنجم را به دست آورد و مورد تشویق سازمان تربیت‌بدنی قرار گرفت. به‌تدریج ورزشکاران باشگاه در رشته‌های والیبال، تنیس، تنیس روی میز، ژیمناستیک، دوومیدانی، وزنه‌برداری، شنا، شطرنج، شمشیربازی، کشتی و کوهنوردی در رده‌های مردان و زنان موفقیت‌های قابل توجهی به دست آوردند و برخی از آنان در مسابقات برون‌مرزی نیز شرکت کردند.
در رشته مشتزنی مانوئل آغاسی و ژُرژ عیسی‌بیک به المپیک 1948 لندن (1327شمسی) و 1952 هلسینکی (1331شمسی) راه یافتند. آرداشس ساگینیان و پطروس نظربیگیان نیز از مشتزنانی بودند که در المپیک هلسینکی شرکت کردند.
در رشته دوچرخه سواری آشوت آوِدیان به مقام قهرمانی رسید و افتخار بین المللی کسب کرد (1326شمسی). آشوت پِرکر رتبه دوم آسیا در رشته تیراندازی را به دست آورد.
شماری از اعضای برجسته تیم‌های بسکتبال آرارات در این سال‌ها به تیم ملی راه یافتند که در رده مردان آرتوش اسکندریان، روبیک خِرانیان، وانیک پطرویان، وازگن ماطوسیان، تونی آبکار، سیمون بهرام‌چیان و ادوارد طوماسیان و در رده زنان ماری عزیزیان، اِولین آواکیان، دیانا آوانسیان، مارو آوانسیان، هیلدا ملکومیان، اُدِت آقاجانیان، اِدنا عیسایان و نارینه آرتاشیان از آن جمله‌اند.
هوسیک غوکاسیان، مربی تیم بسکتبال بانوان باشگاه آرارات در سال 1352 به مقام مربیگری تیم ملی ایران برگزیده شد. در سال 1356 تیم بسکتبال جوانان باشگاه آرارات به مقام قهرمانی تهران رسید. هِروس آوانسیان، بسکتبالیست پرسابقه باشگاه آرارات هم در مقام داور برگزیده بین‌المللی رشته بسکتبال در بازی‌های المپیک 2008 پکن شرکت کرد.
تیم بسکتبال بانوان آرارات هم از تیم‌های پرافتخار ایران محسوب می‌شود. این تیم در مسابقاتی که پیش از انقلاب برگزار می‌شد بارها روی سکو ایستاد و در سال‌های اخیر هم 4 قهرمانی در سال‌های 87، 88، 89 و 93 و سه نایب‌قهرمانی در سال‌های 84، 86 و 92 دارد.
در رشته مشتزنی ورزشکاران باشگاه آرارات سال‌ها رتبه‌های برجسته‌ای را به دست آورده اند. رازمیک شهبازیان، آرمیک آساطوریان و ماسیس هامبارسومیان به مقام سوم قهرمانی آسیا رسیدند و آرامائیس بوغوسیان، گاسپار سینابیان، مارتیک صیفیان و آرمیک آساطوریان به تیم ملی ایران راه یافتند و در برخی مسابقات برون‌مرزی شرکت کردند.
در رشته تکواندو، آرمن مارتیروسیان که مدیریت تیم‌های تکواندوی ایران را بر عهده داشت همزمان فعالیت تکواندوی باشگاه آرارات را نیز سرپرستی می‌کرد.
در سال 1380 تیم شطرنج مردان مقام سوم لیگ کشور را احراز کرد و هاملت تومانیان بهترین ورزشکار لیگ شناخته شد. در رشته دوومیدانی هوریزاد آیوازیان به عضویت تیم ملی درآمد و ادوارد مانگاساریان نیز با کسب رتبه‌های دوم تا چهارم در لیگ سراسری دوومیدانی عضو تیم ملی شد و در مسابقات غرب آسیا رتبه چهارم را به دست آورد.
در رشته شمشیربازی سرژیک آساطوریان در سال 1349 به قهرمانی آسیا رسید و موفق شد در المپیک 1976 مونترال شرکت کند. تیم کوهنوردی آرارات هم توانسته صعود به قله کلیمانجارو را تجربه کند.
 
سومین تیم پرطرفدار پایتخت
تیم فوتبال آرارت از تیم‌های قدیمی و ریشه‌دار فوتبال تهران است که طرفداران فوتبال خاطرات زیادی از آن دارند و توانسته بازیکنان زیادی هم در رده‌های مختلف به تیم ملی بدهد. آرارات از سال 1344 در مسابقات فوتبال تهران شرکت کرد و تا دهه 70 در بالاترین سطح فوتبال ایران حضور داشت، ولی تغییر پارامترهای اقتصادی و بالا رفتن سرسام‌آور هزینه‌ها در فوتبال ایران فرصت رقابت را از تیم‌های خصوصی مثل آرارات گرفت.
آرارات بعد از استقلال و پرسپولیس سومین تیم پرطرفدار پایتخت بود که تماشاگران زیادی را برای بازی‌هایش به ورزشگاه می‌کشاند و حتی در میان فوتبال‌دوستان غیرارمنی هم طرفداران زیادی داشت. آرارات پیش از انقلاب یکی از تیم‌های حاضر در جام تخت‌جمشید بود و پس از انقلاب هم سابقه حضور در دسته اول باشگاه‌های تهران و لیگ آزادگان را دارد. تیم فوتبال آرارات در حال حاضر در مسابقات آسیاویژن تهران شرکت دارد و عمده فعالیتش در پرورش بازیکنان جوان در رده‌های پایه است.