پاس رو به عقب ممنوع ...

فروزان عبدی

کلاس هفتم بودم، چهارده سالم بود، در زبان انگلیسی درسی داشتیم به نام فوتبال، از تاریخچه فوتبال می‌گفت و قوانین و تکنیک‌هایش. مواجه شدن با واژه‌هایی چون آفساید، تکل، سانتر و ... که تا پیش از آن حتی به گوشم نخورده بود این درس را برایم سخت کرده بود. عکس‌های کتاب از ورزشگاه‌ها و تماشاچیان که زن و مرد، پیر و جوان در کنار یکدیگر نشسته بودند و با شور و هیجان نظاره‌گر بازی، برایم غریب بود و من به سختی باید نمره قبولی از آن می‌گرفتم.
سال‌ها گذشت، با مردی ازدواج کردم که فوتبال از ارکان اصلی زندگی‌اش بود، طرفدار دو آتشه شاهین و پرسپولیس و هر هفته در ورزشگاه. تا ازدواج کردیم شرایط اجتماعی به گونه‌ای پیش رفت که ورود زنان به ورزشگاه ممنوع شد و من نتوانستم همراه همسرم به ورزشگاه بروم و طعم دیدن بازی از نزدیک را بچشم و این آرزوی دو نفره برای هر دوی‌مان دست نیافتنی شد.
دختر و پسرم که آمدند راه پدر را رفتند و فوتبالی شدند. پسر از هفت سالگی همراه پدر در مسیر استادیوم و دختر همراه من در خانه، پای رادیو و پیگیر نتایج، تا آنها از ورزشگاه برگردند و پسر با اشتیاق وصف ناپذیری از هیجانات ورزشگاه برایمان تعریف کند و اتفاقات حاشیه‌ای زمین و شعارهای جدید و دختر که با حسرت شنونده باشد.
در تمام این سال‌ها بهترین خاطراتمان از بازی‌های حساس ملی و باشگاهی بود که چهارنفری دور هم می‌نشستیم و از جمعی فوتبال دیدن لذت می‌بردیم. تا اینکه خبر رسید از بازی ایران و کامبوج زنان هم می‌توانند به ورزشگاه آزادی بروند. پسر و دخترم (که حالا دیگر در ایران نیست) بیش از من هیجان داشتند که برای من بلیت بگیرند تا بتوانم تجربه‌ای که چهار دهه از من دریغ شد را لمس کنم. با هر استرس و سختی بود بلیت تهیه شد و شمارش معکوس دیدن مستطیل سبز و معجزه فوتبال آغاز شد.
شب بازی خیلی درست نخوابیدم چون یادم بود پسرم بعضی بازی‌ها را زود می‌رفت که بتواند جا بگیرد.
یک ساعت قبل از حرکت در خانه برایم کلاس توجیهی گذاشتند که چه چیزهایی با خودم ببرم و چه کارهایی بکنم.
یاد روز اول مدرسه بچه‌ها افتادم که برایشان همه چیز را آماده و همراهی‌شان کردم و آنها چه استرسی داشتند اما این‌بار من کلاس اولی بودم و پسرم مرا راهی می‌کرد و من سرشار از هیجان و استرس.
مدام و بی‌اختیار در طول مسیر می‌پرسیدم: ممکنه یه جوری بشه راه مون ندن داخل؟ و پسر که پاسخ می‌داد: نه مادر من خیالت راحت، امروز سنگم از آسمون بباره می‌ریم داخل ورزشگاه.
رسیدیم جلوی پارکینگ ۲۱، باید جدا می‌شدیم، آخرین توصیه‌ها را انجام داد و به شوخی گفت تشویق و شادی و جیغ و اینارو که همه رو بلدی و شنیدی فقط جو نگیرتتون مثل بازی ایران- استرالیا بپرین وسط زمین، جیمی جامپ اینجا جواب نمیده.
رفتم داخل، بعد از صف‌ها و بازرسی‌ها و طی مسیر، رسیدم به تونل تاریکی که خط ارتباطی من با پنجاه سال گذشته و درس فوتبال کلاس هفتمم بود. وارد تونل زمان شدم، هر قدمی که برمی‌داشتم یک سال را به عقب می‌رفتم، تمام خاطرات فوتبالی خانواده چهاره نفره‌مان از برابر چشمم عبور می‌کرد، تصویر اتفاقات فوتبالی و فوتبالیست‌ها همگی با سرعت از برابرم رد می‌شد. داشتم به انتهای تونل نزدیک می‌شدم، حجمی عظیمی از رنگ و نور به صورتم پاشید. سبزی چمن، آبی آسمان، اقیانوس رنگ بر روی سکوها همگی در کنار عظمت و جلال وصف ناپذیر استادیوم صدهزارنفری آزادی مبهوتم کرده بود. بی‌اختیار بر روی صندلی نشستم. با همه سر و صدایی که از جیغ و داد و بوق و شیپور دختران برمی‌آمد، آرامش عجیبی داشتم. دختر جوانی که لباس فرم بر تن داشت و روی آن نوشته شده بود همیار هوادار آمد و گفت مادر چه خوب که شمام امروز همت کردین اومدین استادیوم، چه باحال که انقدر فوتبالی هستین.
دقایقی بعد تیم ملی کشورم به میدان آمد، بازیکنانی که هر بار در قاب تلویزیون برای موفقیت‌شان دعا می‌کردم چند متر جلوتر در زمین بودند. این‌بار انگار خیالم راحت‌تر بود چون بر کل زمین احاطه داشتم و این‌بار صدایم را می‌شنیدند، احساساتم را می‌دیدند، احساس امنیت و قدرت بیشتری از داشتن این تیم و بازیکنان داشتم. گلباران کامبوج که تمام شد ما هم انگار که همپای بازیکنان دویده باشیم کل انرژی را تخلیه کرده بودیم. در مسیر بازگشت در تونل به این فکر می‌کردم که من زن خوش‌شانسی بودم گرچه دیر ولی بالاخره طعم ورزشگاه رفتن را چشیدم ولی خیلی‌ها محروم شدند و با همه حس خوبی که داشتم کماکان جای خالی همسرم، دخترم و پسرم، در کنارم بر روی صندلی‌ها و شریک شدن در شادی گل‌ها برایم محسوس بود. به امید آن روز می‌مانیم و پاس رو به عقب نمی‌دهیم ...
 

پردیس کریمی

در خیال ما استادیوم‌نرفته‌ها آزادی هیبتی عظیم داشت. سرزمین موعود هواداری که هر بار خودمان را روی سکوهای پرشورش در لباس تیم محبوب‌مان تصور می‌کردیم و حظ می‌بردیم. در روزهایی که گذشت از چپ و راست دستورالعمل‌های شوخی و جدی زیادی برای نخستین حضور زنان در آزادی خواندیم و شنیدیم و همه در یک مورد متفق‌القول بودند: اتفاق هیجان‌انگیز و یگانه نخستین گذر از تونل آزادی و رسیدن به چشم‌انداز زمین چمن و سکوهای افسانه‌ای استادیوم.
بعد از ارائه بلیت از گیت گذشتم و داشتم با خودم فکر می‌کردم که کی به تونل مشهور آزادی می‌رسم که چند قدم جلوتر سبزی چمن چشمم را گرفت. امروز خیلی‌ها مثل من با گام‌هایی لرزان و قلبی در مشت از آن تونل گذشتند و دقایقی مقابل منظره تمام و کمال آزادی خشک‌شان زد. زمین آزادی را امروز با اشک‌های جایگاه زنان می‌شد آبیاری کرد. اشک‌هایی که همه از شوق شکوه دیدن استادیوم برای نخستین‌بار نبودند و گاهی از شدت خشم و افسوس به روی گونه‌ها چکیدند. همین بود؟ سکوهای ممنوع آزادی، استادیومی که سال‌های سال‌ حسرتش دق‌مان داد و مجبورمان کرد دست به دیوانگی بزنیم همین بود؟ حتی آنقدرها که در رویاهای‌مان دیده بودیم بزرگ هم نیست... حسرت در دل‌ها موج می‌زد؛ عابدزاده را از روی این سکوها تشویق نکردیم، نام کریم باقری، علی کریمی، فرهاد مجیدی، علی دایی، خسرو حیدری، مجتبی جباری و خیلی‌های دیگر را از روی این سکوها فریاد نزدیم. شاید اگر از زنان حاضر در ورزشگاه می‌خواستی که نام یکی از بازیکنان محبوب‌شان را فریاد بزنند، خیلی‌ها در تلاش برای فراموش کردن سال‌های تلخ ممنوعیت ورزشگاه نام قدیمی‌های فوتبال ایران را فریاد می‌زدند. در عوض زنان آزادی دندان خشم بر جگر حسرت خود فشردند و از ساعت‌ها قبل از آمدن بازیکنان به آزادی، به تشویق بی‌وقفه تیم ملی پرداختند. قسم می‌خورم که آزادی هرگز تماشاگرانی چنین پرشور و خستگی‌ناپذیر را به خود ندیده بود. تیم ملی حالا تماشاگرانی دارد که می‌تواند نه فقط برای نود دقیقه بلکه برای ساعت‌ها قبل و حتی بعد از بازی روی آنها حساب کند.
برای کسانی که سعی در ثبت حال و هوای نخستین تماشاگران زن ایرانی در ورزشگاه آزادی، که تازه نامش برازنده‌اش شده را داشتند حتی یک لحظه پلک زدن هم محال بود. روح فوتبال سکوهای A6 تا A10 آزادی را  تسخیر کرده بود. جالب حضور زنانی از همه سنین و با نوع پوشش و شاید اعتقادات متفاوت بود، زنانی که تنها پیوندشان عشق به فوتبال و حسرت حضور در استادیوم‌ها بود و همین رشته پیوند آنقدر محکم به هم گره‌شان زده بود که هم‌صدا و هم‌دل ساعت‌ها فریاد کشیدند و دست زدند و پا کوبیدند. در روزی که حتی مامورین انتظامی هم نمی‌توانستند در برابر شور بی‌امان سکوها و شاهکار بچه‌های تیم ملی در زمین بی‌تفاوت باشند و گاهی از قالب رسمی خود درآمده و تبدیل به هواداری می‌شدند که در پی گل زدن تیم محبوبش دست‌ها را به هم کوفته و لبخند پیروزی می‌زند، آزادی تجربه متفاوت و زیبایی داشت. در پایان بازی بچه‌های تیم ملی برای تشکر از حمایت بی‌دریغ و تشویق‌های تمام‌نشدنی دختران آزادی به سمت سکوهای زنان آمدند، ما که فکر می‌کردیم دیگر طعم هیجانی شدیدتر از حضور در آزادی را نمی‌چشیم ناگهان با موجی از احساسات روبه‌رو شدیم که جز با فریاد از جان و گریه بی‌امان قابل ابراز نبودند؛ پس از سال‌ها نادیده گرفته شدن، بالاخره چشم جهانی به ما خیره شد. آزادی تازه منفجر شده بود... کسی دلش نمی‌خواست جادوی این روز فراموش‌نشدنی تمام شود اما وقت رفتن رسیده بود. زنانی که یکی از زیباترین روزهای تاریخ فوتبال ایران را رقم زده بودند در آخر با تمیز کردن سکوها از میزبانی آزادی قدردانی‌کردند. در روزی که خیلی‌ها باز هم پشت درهای بسته آزادی ماندند و راهی به سکوهای خالی آزادی نیافتند، تنها دلخوشی آرزوی دیدار مجدد در بازی‌های بعدی بود که یکی از زنان نیروی انتظامی خطاب به ما به زبان آورد.
سخت بود اما یکی یکی دل از آزادی کندیم و در پایان با چشمانی ‌تر و گام‌هایی لرزان با آزادی وداع کردیم، در حالی که در دل همه یک سؤال بود؛ دوباره روی استادیوم را خواهیم دید؟

 

بیانیه اینفانتینو در واکنش به حضور زنان در ورزشگاه آزادی:
نه می‌توان توقف کرد و نه به عقب برگشت
بعد از بازی ایران - کامبوج و حضور زنان در ورزشگاه آزادی، جیانی اینفانتینو، رئیس فدراسیون جهانی فوتبال (فیفا) بیانیه‌ای صادر کرد و نوشت: «برای اولین بار در طول نزدیک به ۴۰ سال اخیر، چند هزار زن اجازه حضور در یک ورزشگاه در ایران برای تماشای فوتبال مردان را پیدا کردند. این گام بسیار مثبتی به پیش است و گامی است که فیفا و به‌ویژه دختران و زنان ایرانی مشتاقانه منتظرش بوده‌اند. تماشای شور و شوق و شادی‌ که هواداران امروز نشان دادند به‌ یادماندنی بود و ما را تشویق می‌کند که حتی بیشتر از قبل مسیری را که شروع کرده‌ایم، ادامه بدهیم. تاریخ به ما یاد داده که پیشرفت مرحله به مرحله انجام می‌شود و این تازه آغاز یک سفر است. در نتیجه فیفا بیش از پیش به دنبال آن است که همه دختران و زنانی که می‌خواهند فوتبال را در ایران در ورزشگاه‌ها ببینند، بتوانند این کار را در محیطی امن انجام دهند. حالا دیگر نه می‌توان توقف کرد و نه می‌توان به عقب برگشت.
من می‌خواهم از فدراسیون فوتبال ایران، کنفدراسیون فوتبال آسیا و مقامات درگیر این کار به دلیل تلاش‌ها و همکاری‌شان تشکر کنم. فیفا به همکاری با آنها از نزدیک ادامه خواهد داد تا اطمینان حاصل شود که کار درست انجام می‌شود. کار درست یعنی اجازه به همه هواداران، فارغ از جنسیت که بتوانند به ورزشگاه‌ها بروند و از بازی فوتبال لذت ببرند. از زمانی که من به فیفا آمده‌ام، ما مبارزه کرده‌ایم تا به این هدف برسیم.
فراتر از هر چیز اما می‌خواهم تشکری فراوان از دختران و زنان ایرانی داشته باشم و بگویم که برایشان نهایت احترام را قائل هستم. آنها شجاعانه بر سر حق خود ایستادند. فیفا کاملاً از آنها حمایت می‌کند و کنار آنها می‌ایستد.»
 

نامه تاج در پاسخ به رئیس فیفا:
برای تحریم‌ها و پول‎‌‌های بلوکه شده هم فکری کنید
رئیس فیفا با انتشار بیانیه‌ای در واکنش به حضور زنان در ورزشگاه آزادی تأکید کرد که کنار زنان ایستاده است و در این مسیر نه توقف می‌کند و نه به عقب برمی‌گردد. این بیانیه پاسخی از سوی مهدی تاج، رئیس فدراسیون فوتبال ایران را در پی داشت که به دیگر مطالبات فوتبال ایران اشاره دارد. تاج با پیش کشیدن مشکلات مالی فدراسیون فوتبال و پول‌های بلوکه شده در فیفا به دلیل تحریم، از اینفانتینو خواسته که با دخالت سیاست در فوتبال هم مبارزه کند. در نامه مهدی تاج به رئیس فیفا آمده: «ضمن تقدیر و تشکر از ابراز محبت جنابعالی به فدراسیون فوتبال و اینجانب درباره موضوع ورود بانوان، مایلم مسائلی را درباره موضوعات مالی فدراسیون فوتبال به اطلاع شما برسانم. همانطور که مستحضرید علی‌رغم پیگیری‌های مستمر فدراسیون فوتبال و دستورات مثبت جنابعالی هنوز هیچ‌گونه وجهی از سوی فیفا توسط فدراسیون فوتبال وصول نشده است. این مشکل که تاکنون به دلیل تحریم‌های بی‌اساس آمریکا به فوتبال ما تحمیل شده است، مشکلات جدی را برای فدراسیون فوتبال جمهوری اسلامی ایران ایجاد کرده است که حتی فدراسیون حقوق سرمربی تیم ملی و کادر فنی و پاداش بازیکنان را در دور جدید پرداخت نکرده است. ادامه این روند مشکلات جدی را در مسیر رو به پیشرفت و گسترش فدراسیون فوتبال به وجود خواهد آورد. انتظار من و خانواده بزرگ فوتبال کشور از جنابعالی این است که به هر شکل ممکن دستور فرمایید وجوه فدراسیون فوتبال جمهوری اسلامی ایران از طرف فیفا یا به کنفدراسیون فوتبال آسیا پرداخت شود و یا بانکی را متقاعد کنید تا این مهم جهت انتقال مرتفع گردد.
منتظر مساعدت و پاسخ فوری حضرتعالی در این باره هستیم.»

 توئیت جنجالی لینه‌کر درباره ایران - کامبوج
 توئیت جنجالی گری لینه‌کر اسطوره فوتبال انگلیس درباره پیروزی پرگل ایران مقابل کامبوج و حضور زنان ایرانی در استادیوم اینقدر جنجال به پا کرد که او در نهایت مجبور شد توئیت خود را حذف کند.
حضور زنان ایرانی در استادیوم آزادی و پیروزی پرگل ایران مقابل کامبوج واکنش‌های زیادی برانگیخت و چهره‌های مشهور زیادی در دنیای فوتبال به آن واکنش نشان دادند. یکی از جنجالی‌ترین این واکنش‌ها توئیتی بود که گری لینه‌کر اسطوره فوتبال انگلیس و ستاره سابق تیم ملی این کشور در شبکه اجتماعی توئیتر داشت. توئیت لینه‌کر با چنان واکنش‌های منفی شدیدی مواجه شد که او را مجبور کرد آن را حذف کند. لینه‌کر در توئیت خود نوشت: «ایران در بازی با کامبوج 14بر صفر پیروز شده. لطفا یک نفر به زنان ایرانی که اجازه پیدا کردند برای نخستین بار بازی را از استادیوم تماشا کنند بگوید که فوتبال همیشه به این سادگی نیست.»
بعد از انتشار این توئیت بود که کاربران زیادی به آن واکنش نشان داده و به لینه‌کر متذکر شدند که این توئیت او حاوی کلیشه‌های جنسیت‌زده و توهین‌آمیز است. این واکنش‌ها تا حدی بالا گرفت که لینه‌کر در نهایت به این نتیجه رسید که بهتر است آن را از حساب توئیتری خود حذف کند.
در این بین حتی دختران ایرانی هم به این توئیت واکنش نشان داده بودند و این نکته را به لینه‌کر یادآوری کرده بودند که با اینکه برای نخستین بار به ورزشگاه آزادی رفته‌اند اما پیش از آن فوتبال را از تلویزیون تماشا می‌کردند و با آن آشنا هستند.
 

بهناز میر مطهریان

نوشتن از حضور زنان در آزادی، حالا که از ماجرا کمی فاصله گرفته‌ایم، سخت‌ترین کار دنیاست. توصیف آنچه در وصف نمی‌گنجد. سکوتی نه از سر هیجان و ذوق‌زدگی که از مواجهه با جمع اضدادی که به یکباره با آن رو به رو می‌شدی. باید شاد باشم یا ناراحت؟ بخندم یا گریه کنم؟ جیغ بزنم یا مثل خانم‌ها سر جایم بنشینم؟ راضی باشم به همین سهم یا نباشم؟
پارادوکس، قدم به قدم با ما بود. با ما وارد ورزشگاه شد. با ما جیغ زد. با ما اشک ریخت، شاد شد، مهربان بود، گاهی هم خشمگین شد و به خانه برگشت.
1- از ورودی شرقی ورزشگاه که وارد شدیم، هنوز گیجی را می‌شد از چهره دختران خواند. این آرزو تحقق یافته؟ یا قرار است یک نفر در میانه راه سیلی محکمی به صورت‌شان بکوبد و بگوید بیدار شو. هنوز گیج این حضور بودیم که با هندوانه‌های قاچ شده و شربت خنکی مواجه شدیم که برای استقبال از زنان فراهم شده بود. اینقدر منتظرمان بودند و راه‌مان نمی‌دادند؟ چقدر همه به طرز عجیبی مهربانند. و زنانی که نمی‌خواهند این فرصت را از دست بدهند. نمی‌خواهند از دست برود.
 چند نفری که جسورتر از بقیه هستند و به زبان انگلیسی نیز مسلطند، به سراغ ناظران زن فیفا می‌روند و به ناظران از زنانی می‌گویند که بدون بلیت مانده‌اند و نتوانسته‌اند به ورزشگاه بیایند. ناظران فیفا اما از آنها می‌خواهند که در اولین قدم به همین‌ها راضی باشند و آنها آشفته می‌شوند. راضی نیستند. نمی‌خواهند راضی باشند. در کنارشان اما هستند دیگرانی که حتی فکر اعتراض به ناظران فیفا را هم نکرده‌اند و راضی هستند به همین‌ها در اولین قدم.
حتی می‌روند و ناظران زن را می‌بوسند و تشکر می‌کنند که باعث ورودشان به ورزشگاه شده‌اند. از آن طرف ناظران فیفا با چهره‌های سرد و بی‌روح‌، دوربین به دست فقط فیلم می‌گیرند، تماشا می‌کنند و از رئیس کمیته روابط بین‌الملل فدراسیون فوتبال که همراه‌شان است، سؤال می‌پرسند.
2- اتوبوس‌ها ما را به ورودی تونل 4 می‌رسانند. بلیت‌ها که قبلاً چند بار در ورودی شرقی و مقابل اتوبوس چک شده بود، دوباره چک می‌شود. بازدید بدنی انجام می‌شود. توصیه‌های لازم را می‌گویند و زنان وارد تونل می‌شوند. جایی که حتی خیلی‌ها نمی‌دانند این همان تونل معروفی است که می‌گفتند اما سبزی چمن آزادی که نمایان می‌شود، همه چند ثانیه می‌ایستند، پاها سست می‌شود. جیغ است و خنده و گریه. کلکسیون احساسات فرو خفته‌ است؛ ورودی تونل. دختری زودتر می‌رود، زمین چمن را می‌بیند، برمی‌گردد و به دوستانش نشانش می‌دهد. می‌نشینند همه با هم گریه می‌کنند. زنی حدوداً 40 ساله خودش را از جمع جدا می‌کند، می‌نشیند جلوی زمین چمن و نمی‌گذارد کسی صورتش را ببیند. دختری از هیجان می‌لرزد و تشکر می‌کند. فیلم و عکس می‌گیرند تا این لحظه ماندگار شود. تحقق بزرگترین آرزوی خیلی‌های‌شان است و چه لحظه‌ای با‌شکوه‌تر از تحقق یک آرزو؟ حتی اگر این آرزو، حق ساده‌ای بوده که سال‌ها نداشتند.
3‌- ساعت‌های مانده به بازی برای آنها که زودتر از بقیه خود را به ورزشگاه رسانده‌اند، به عکس و فیلم گرفتن گذشت و تمرین تشویق با لیدرها و همیاران هوادار. لیدر میانسالی که سال‌هاست از همراهی‌اش با تیم‌های فوتسال زنان می‌گذرد، حالا یکی از همان‌هایی بود که نگاه بهت‌زده‌اش به ما می‌فهماند، خودش مقابل یک آرزوی محقق شده ایستاده و یک ثانیه هم نمی‌نشست. بازی که شروع شد اما همه راه خودشان را پیدا کردند. نیازی به آموزش نبود. همه یکصدا فریاد می‌زدند، در موج مکزیکی و تشویق ایسلندی هم چیزی کم نگذاشتند.
4‌- روایت ملی‌پوشان در حضور زنان هم روایت جالبی بود. 14 گل، در نخستین حضور زنان را خیلی‌ها به فال نیک گرفتند. ملی‌پوشان هم در پایان بازی به سمت جایگاه زنان آمدند و با تشویقی غیر عادی رو به رو شدند. دقایقی که این بازی را برای خیلی از زنان‌ها ماندگار کرد.
5- زنان ساعت‌ها در شیپورها دمیدند. خسته نمی‌شدند؟ نفس کم نمی‌آوردند؟ حالا مگر چه خبر شده بود؟ یک ورزشگاه آزادی رفتن که این همه شلوغ‌کاری نداشت! این بوق‌های ممتد و بی‌پایان، این نفس‌هایی که تمام نمی‌شد اما پاسخ همه این سؤال‌ها بود. زن مسنی که با عصا به ورزشگاه رسیده بود می‌گفت: «این بار را به افتخار این دختران آمدم وگرنه من را چه به ورزشگاه؟» خیلی‌های دیگر همینطور بودند. موضوعی که در بخشی از کتاب «شهر فرنگ اروپا» از آن به عنوان «آزادی جبری» نام برده شده است. نویسنده در این کتاب درباره وقایع سال‌های اول 1900 حرف می‌زند و می‌نویسد:
«زنان پس از قرن‌ها تسلیم شدن به نظم طبیعی، حالا به نظم قراردادی پیوسته‌اند... رهایی زنان در واقع پارادوکسی از آزادی جبری است، چون حالا مسئولیت‌های بیشتر و بیشتر بر دوش آنان افتاده بود و چیزهایی که پیش‌تر دستاوردها و امتیازات بزرگی برای زنان محسوب می‌شد، مثل ممنوعیت اشتغال زنان در شب و مرخصی زایمان و غیره، حالا از دید آنها اشکال جدیدی از سرکوب و ستم بود.» این هم نقل بخش دیگری از زنانی بود که به ورزشگاه آمده بودند.
6- زنان که ورزشگاه را ترک می‌کردند، هنوز از دمیدن در شیپورهای‌شان خسته نشده بودند. ناظران زن فیفا مقابل در ایستاده بودند و نظاره‌گر چهره زنان بودند. هنوز بودند کسانی که از آنها تشکر می‌کردند. از آنها که درباره وضعیت حضور زنان و اتفاقات ورزشگاه آزادی پرسیدیم، تمایلی به مصاحبه نداشتند. گفتند گزارش محرمانه است. با این حال در وصف آنچه دیده بودند به طور شفاهی تنها به بیان همین نکته اکتفا کردند که: «زنان با لبخند از ورزشگاه می‌روند و این به معنای رضایت ماست.» هرچند که کاستی‌هایی قطعاً وجود داشته اما موضع کلی فیفا برطرف کردن گام به گام این ضعف‌ها بود.
7- بازی ایران - کامبوج تمام شد و زنان به خانه‌های‌شان برگشتند. بدون شک به این سهم کوچک از ورزشگاه راضی نیستند و مطالبه همه ما این است که بتوانند جایگاه بیشتری در ورزشگاه‌ها داشته باشند. همچنین بتوانند برای لیگ داخلی فوتبال ایران هم در ورزشگاه‌ها، تیم‌های باشگاهی محبوب خود را تشویق کنند.
همه زنان اما در عین حال نمی‌خواهند دستاورد 18 مهر آنها کوچک شمرده شود. حتی اگر راهیابی‌شان به ورزشگاه، اولویت اصلی مطالبات زنان یک جامعه نباشد.

 

فرحناز الهی

۱- از دروازه اول یعنی ورودی پارکینگ شرقی استادیوم که گذشتیم، خانم جوان نماینده فیفا را دیدیم. یکی از دخترهای هوادار تیم ملی جلو رفته بود تا حرف بزند. یکی از اعضای فدراسیون یا وزارت ورزش رفت جلوی دختر را با خنده بگیرد که دیر شده بود و دختر جوان پرچم‌ به‌دست، داشت به انگلیسی روان، از مشکلات بلیت ‌گرفتن و زود تمام ‌شدنش می‌گفت و کمی جا برای زنان و حالا هم پشت در ماندن بی‌بلیت‌ها. او هم گوش داد و آخر سر هم آب پاکی را روی دختر جوان ریخت که «پرزیدنت (رئیس فیفا) خودش این‌ها را می‌داند. به همین هم راضی باشید. اولین گام است و تلاش کنید آرام برگزار شود.» دختر رو کرد به ما و گفت از که به که شکایت مى‌بریم؟ البته در طول این چند دقیقه دیگر کسی مراقبت نمی‌کرد.
 ۲- به تونل که رسیدند، داد زدند تونل تونل و صدای فریاد و شیپورشان به سقف شکاف انداخت. گذر از این تونل، انگار، یک «دوران گذشته‌«ای را برایشان به «دوران جدید» متصل می‌کرد. کدام قبل؟ کدام بعد؟ کسی نمی‌دانست. انتهای تونل به قاب مستطیلی ختم می‌شد که تکه‌ای از زمین ‌چمن و جایگاه تماشاچیان را نشان می‌داد. پاها سست می‌شد. بعضی فیلم و عکس می‌گرفتند، بعضی شوکه شده بودند، باورشان نمی‌شد، یکی ‌دوتا گریه می‌کردند، بعضی سر از پا نمی‌شناختند و یکی‌ دو نفر برای دوستان یا اینستاگرام زنده پخش می‌کردند.
۳- اکثراً جوان بودند، رنگ‌های سبز و سفید و سرخ همه جا می‌رقصید و می‌خندید و بازی می‌کرد. این همه خنده را چرا این همه‌مدت از این سه‌رنگ گرفته بودیم؟
وقت سرود ملی، همه بلند و از بر خواندند، همان‌ها که چند بار در طول بازی، شعار دختر آبی سر دادند. انگشت حیرت می‌گزیدم.
۴- مردها دور بودند، خیلی دور. صدای طبل‌ و شعارشان و تشویق‌شان به سختی می‌آمد. بین زنان و آنها از هر طرف، چند جایگاه فاصله بود.
۵- زنان در هجوم و محاصره دوربین‌ها بودند. دوربین خبرگزاری‌ها و رسانه‌ها، دوربین اسنپ، دوربین افراد ناشناس. این همه در شیشه‌ بودن معذب می‌کرد؛ زندانیانی‌ تازه ‌آزاد‌شده، عجیب، در مرکز توجه
۶- زمین و بازی ساکت بود. ما همیشه از تلویزیون دیده بودیم. گزارشگر و صدایش به تصویر سنجاق بود. با کلمه‌ها و اسم‌های او، بازی را می‌دیدیم. دوربین تا کلوزآپِ صورت بازیکنان را می‌گرفت، از بالا، چپ و راست. با دوربین‌های متحرک. اینجا بازیکنان کوچک بودند. هنوز نمی‌شد تشخیص‌شان داد. غفلت می‌کردی صحنه‌ای را از دست می‌دادی. اینجا سکوت بود، کوچک بود، دور بود. در عوض ما، تماشاچیان برای خودمان، کلوزآپ بودیم، در مرکز، پر سر و صدا.
 ۷- بازیکنان تیم ملى، هم معذب بودند و در عین حال انرژى گرفته بودند. وقتی در نیمه اول گل می‌زدند با اینکه دروازه حریف پشت به جایگاه زنان بود، به تشویق سرسام‌آور زنان توجهی نمی‌کردند. انگار زنی در قهوه‌خانه مردانه‌ای، با صدای بلند از مردی تعریف کرده باشد. مرد نیم‌نگاهی هم به زن نمی‌اندازد و آشنایی نمی‌دهد. فکر کنم اولین نفر سردار آزمون بود که وقتى گل زد، کامل به سمت زنان برگشت، پاها را جفت کرد و دست‌به‌سینه ایستاد.
در نیمه دوم هم بیرانوند، دروازه‌بان ما که بیشتر اوقات تنها بود چند بار تشویق شد و بار اول در حالی‌ که به داخل زمین می‌دوید و پشتش به زنان بود، دستش را بالا برد. خجالت می‌کشید رو به ما کند یا می‌ترسید.
وقتی تیم‌ملی به سمت جایگاه زنان آمد، تشویقی غیر عادی شد. بعداً از طریق شبکه‌های اجتماعی بود که فهمیدیم کار کاپیتان تیم ملی بوده. بازهم نگاه فوتبالیست‌ها به ما کامل نبود. شرم به دست‌ها و چشم‌هایشان بود.
8- چهارده ‌گل زدند. نمی‌توانم بگویم این نتیجه اولین حضور زنان نبود.
 ۹- بیرون در پارکینگ، ده‌ها مرد منتظر بودند، چند اتوبوس هم به سمت آزادی می‌رفتند. ده‌ها خودرو با رانندگی خانم‌ها بوق‌زنان از پارکینگ شرقی خارج می‌شدند. اتفاقی هم نیفتاد. مشکلات زنان و ایران هم سر جایش بود و قابل رسیدگی. این دو سه ساعت جای مشکل دیگری را تنگ نکرده بود. اگر چند سال پیش اتفاق افتاده بود کاری بود شبیه سینما‌ رفتن، نه یک فتح‌الفتوح. خانواده‌ها را هم با هم بفرستید، امنیت بازی را بالا برده‌اید.
 

منصوره محمدی

نشسته بودیم در تالار وزارت کشور و در حال پوشش همایش شورایاران شهر تهران. دقایقی از بازی فوتبال ایران و کامبوج گذشته بود.
 فائزه همزمان شوق حضور زنان در ورزشگاه آزادی را نگاه می‌کرد و به من نشان می‌داد، استوری صبا را نشانم داد که نوشته بود بازیکنان تیم ملی آمدند به استقبالشان و آنها را تشویق کردند.
 راستش را بخواهید، هیچ دلم پیش زنان در آزادی نبود، چند روز قبلش با خودم تفاهم کرده بودم. بلیت ورزشگاه گیرم نیامده بود، به یکی دو نفر از ورزشی‌ها سفارش کردم که با لابی خبرنگاری برایم بلیت جور کنند، بعد فکر کردم زن‌های زیادی نتوانستند بلیت بگیرند و از خانه تماشاچی بازی هستند، خبرنگاری نباید مجوز انجام هر عمل غیراخلاقی را به من بدهد. بعد فکر کردم به تمام سال‌های کودکی و نوجوانی که از خانه مادربزرگ صدای ورزشگاه وطنی و تشویق تماشاچیان نساجی را می‌شنیدیم و هیجان زده می‌شدیم.
 به تلاش‌هایمان برای بالا رفتن از درخت انجیر حیاط پشتی و دید زدن داخل ورزشگاه، به باز کردن یواشکی در حیاط و تماشای شلوغی و هیجان بعد از خاتمه بازی.
 حتی به همین خاطره جمعی‌مان از صعود تیم نساجی به لیگ برتر و شور و هیجان خانم‌ها در جشن بعد از صعود در ورزشگاه، یا تماشای قطار ماشین‌هایی که در تمام کوچه‌ها و خیابان‌های اطراف ورزشگاه وطنی ردیف شده‌اند.  صدای مردهایی که با تمام وجود فریاد می‌زنند نساجی، نساجی، به لیدرهایی که با احترام از تماشاچیان میهمان استقبال می‌کنند و تمام سال‌هایی که در دلم تکرار کردم، این ورزشگاه حضور ما را کم دارد!
 تصمیمم را گرفتم، از رسیدن زنان سرزمینم به بخش کوچکی از حقوقشان خوشحالم، از دیدن برق شادی چشمان دختران آزادی! اما وعده من برای دیدار بماند با ورزشگاه وطنی شهرمان، در روزی که شوق حضور زنان از آزادی تهران به تمام ورزشگاه‌های ایران رسیده است و لیدر محبوب نساجی‌چی‌ها از پشت بلندگو اعلام می‌کند که (خانم‌ها و آقایان) با هم بخوانند:
 نساجی قرمز ما سرور کل ایرانه!