مریم نادری* کارشناس آلودگی هوا و حمل و نقل

 

امروزه به دلیل وجود مشکلات متعدد شهری و زیست‌محیطی، دوچرخه به عنوان یک ابزار حمل و نقلی فعال و پایدار در کاهش ترافیک و آلودگی هوا اهمیتی دوچندان یافته است، چراکه در بحث‌های مدیریت شهری صرف هزینه در راستای توسعه مسیرها و پارکینگ‌های دوچرخه‌سواری به مراتب ارزان‌تر از توسعه زیرساخت‌های خودروهای شخصی است.

 از طرف دیگر هزینه‌های نگهداری و تعمیرات به نسبت خودرو بسیار پایین‌تر است. جابه‌جایی با دوچرخه در مواقع ترافیک بهترین و سریع‌ترین راهکار برای عبور از گره‌های ترافیکی است.

با توجه به موارد ذکر شده بسیاری از کشورهای اروپایی و آسیایی سال‌هاست تمرکز خود را بر توسعه و فرهنگ‌سازی این مد حمل و نقلی پاک گذاشته‌اند، به همین دلیل هر سال بر تعداد دوچرخه‌سواران در کشورهای اروپایی از جمله هلند افزوده می‌شود. در کشورهای توسعه یافته مردم برای داشتن آرامش بیشتر، سلامت فردی، ورزش و حفظ محیط زیست به سمت دوچرخه‌سواری روی آورده‌اند.

در کشورهای اروپایی از جمله هلند، دانمارک و آلمان به ‌رغم داشتن اقلیمی سرد و بارندگی‌های زیاد در بسیاری از ماه‌های سال، با تسهیل و توسعه راه‌های ارتباطی و زیرساخت‌های مورد نیاز، سهم سفر با دوچرخه در آنها به ترتیب 27، 19 و 10 درصد است که با توجه به فرهنگ‌سازی دولت و ارائه مشوق‌های زیاد به مردم این شیب همچنان افزایشی است.

از طرف دیگر طبق آمار گرفته شده، نرخ دوچرخه‌سواران شهر تهران به نسبت سایر مدهای حمل و نقلی 0/9 درصد است که این عدد با توجه به شیوع کرونا و اولویت‌بندی سفرهای درون‌شهری انفرادی به نسبت عمومی می‌توانست رشد قابل توجهی داشته باشد اما با توجه به نوسانات ارز، افزایش قابل توجه قیمت دوچرخه‌های وارداتی، محدودیت تولید دوچرخه‌های داخلی به دلیل وابستگی به قطعات وارداتی و همچنین قرار گرفتن دوچرخه‌های برقی در لیست کالاهای لوکس این امر محقق نشد. با شیوع جهانی ویروس کرونا دولت‌های کشورهای مختلف به مردم کمک‌های مالی متنوعی کرده‌اند تا بتوانند این دوران را از هر جهت به سهولت طی کنند.

عمده دوچرخه‌های موجود در ایران ساخت کشور چین هستند که با کیفیت‌های مختلفی در بازار به فروش می‌رسند. از طرفی به علت نوسان قیمتی که کارخانه‌ها در تولید اجناس خود دارند 70 درصد فروش بازار کم شده و مغازه‌داران هم یا تمایلی به خرید موتورسیکلت و دوچرخه از کارخانه ندارند یا نمی‌توانند خرید کنند.

بالا رفتن قیمت دوچرخه و عدم توانایی مالی خانواده‌ها به خرید حداقل 4-3 عدد دوچرخه استاندارد برای تمامی اعضای خانواده جهت سفرهای درون‌شهری مانند سدی بر مسیر رشد دوچرخه‌سواران قرار گرفته است، چرا که حتی خرید دوچرخه‌های تولید داخل برای یک خانواده 4 نفره حداقل 20 -15 میلیون هزینه دارد.

همه تلاش‌هایی که در حوزه آموزش و ترویج فرهنگ دوچرخه‌سواری و توسعه زیرساخت‌های شهری برای راحتی و آسایش دوچرخه‌سواران می‌شود با نبود دوچرخه‌های باکیفیت و ارزان‌قیمت مسیر ناهمواری پیش روی دست‌اندرکاران و مسئولان مربوطه قرار می‌دهد.

لذا برای افزایش توان و اشتیاق مردم به خرید دوچرخه، دولت بیشتر حمایت خود را بر اقلام اساسی و مورد نیاز مردم گذاشته بنابراین ارز نیمایی برای لوازم غیر ضروری برداشته شده و به نرخ آزاد محاسبه می‌شود. بر همین اساس مکاتبات و پیشنهادهای مختلفی از فدراسیون دوچرخه‌سواری و شهرداری تهران برای خروج دوچرخه از لیست کالاهای لوکس انجام شده است.

در همین راستا اخیراً شهردار تهران طی نامه‌ای رسمی از معاون اول رئیس‌جمهوری خواست دوچرخه را از لیست کالاهای لوکس خارج کرده و تسهیلات لازم برای تأمین و ورود قطعات مورد نیاز آن برای تولیدکنندگان فراهم آید. 

با انجام این مهم و تعدیل قیمت‌ها، می‌توان بزودی شاهد استقبال شهروندان از دوچرخه‌سواری به جای استفاده از خودرو شخصی و به تبع آن بهبود شرایط ترافیک و آلودگی هوا در پایتخت باشیم.