سب استافوردبلوم / مترجم: نوید صراف
بدون هیچگونه شکی مشهورترین دیدار میان تیم‌های ملی آرژانتین و اروگوئه با وجود سپری شدنِ سال‌های طولانی، همچنان دیدار فینال نخستین دوره جام جهانی در سال 1930 است؛ جایی که اروگوئه در حضور 70 هزار هوادار در ورزشگاه «مونته‌ویدئو» توانست از شکست 2 بر یک به پیروزی 4 بر 2 برسد و نخستین قهرمان جهان لقب بگیرد. دیداری که قضاوت آن برعهده «جان لانگنوس» بلژیکی قرار داشت و طبق اعلام سایت فیفا؛ بدون توجه به جمعیت حاضر در ورزشگاه با مهارت کامل از پس این دیدار بر آمد و آن را مدیریت کرد! عجیب اینکه «اولیسس ساکدو» کمک او در این مسابقه، در حقیقت سرمربی تیم بولیوی در تورنمنت بود که کنار سرمربیگری به امر داوری نیز می‌پرداخت.
«لوئیس مونتی» هافبک تنومند جهان فوتبال و اسطوره سال‌های بعد یوونتوس نیز در این دیدار، نخستین فینال خود در جام جهانی را با پیراهن آرژانتین تجربه کرد. او چهار سال بعد هم طعم حضور در این دیدار را با تیم ایتالیا چشید! او در هر دو فینال نیز با تهدید مرگ روبه‌رو شد؛ در سال 1930 هواداران اروگوئه‌ای تنها خواهان تماشای شکست آرژانتین بودند و در 1934 «بنیتو موسولینی» انتظاری جز قهرمانی از ایتالیا نداشت تا عقاید فاشیسم خود را پیش ببرد.
داستان‌های دهه 1930 نسبت به حقیقت اصلی اما کم‌اهمیت‌تر است: اروگوئه اولین قهرمان جهان شد و رقابت دو کشور اولین صفحه خود را رقم زد!
فوتبال برای برگزاری نخستین تورنمنت بین‌المللی‌اش، مجبور شد تا سال 1930 انتظار بکشد. البته پیش از این المپیک 1900 نیز برگزار شد؛ در دوره نخست تنها سه تیم که در حقیقت سه باشگاه به عنوانِ نماینده کشورشان در المیپک حضور یافتند. در المپیک 1924 اما تعداد تیم‌ها از سه به دوازده افزایش یافت و رشته فوتبال در المپیک وجهه بین‌المللی‌تر به خود گرفت. در این برهه از زمان، فوتبال در آغاز راه حرفه‌ای‌گری بود و میان برخی کشورها تفاوت فاحشی وجود داشت. در شش مسابقه نخست آن تورنمنت، این تفاوت به واضح‌ترین شکل ممکن به تصویر کشیده شد و 3 دیدار با اختلاف 5 گل یا بیشتر به پایان رسیدند. مجارستان با پنج گل برابر لهستان، اروگوئه با هفت گل برابر یوگسلاوی و سوئیس با 9 گل برابر لیتوانی به پیروزی دست یافتند!
اروگوئه که کارش را با برتری سنگین برابر یوگسلاوی آغاز کرده بود، با غلبه بر تیم‌های ملی آمریکا و فرانسه به فینال رسید و در دیدار پایانی با سه گل سوئیس را شکست داد و جام قهرمانی المپیک را بالای سر برد. جالب اینجاست که اروگوئه با سفر به اروپا، تمرین در فرانسه و اسپانیا و برگزاری 9 دیدار دوستانه برابر باشگاه‌های اسپانیایی، خود را آماده این تورنمنت کرده بود. قهرمانی اروگوئه در المپیک، ابتدا با استقبال تمام قاره آمریکا همراه شد؛ آنها با سبک بازی جدید خود قهرمانی را کسب کردند و برتری‌شان روی تمام قاره از جمله تیم ملی آرژانتین نیز تأثیر مثبتی گذاشت.
با این حال آلبی‌سلسته در المپیک 1924 غایب بود، ضمن اینکه در شش دوره از هفت دوره برگزار شده جام ملت‌های آمریکای جنوبی نیز پایین‌تر از اروگوئه قرار داشت اما آرژانتینی‌ها بر این باور بودند که اگر به جای اروگوئه راهی المپیک می‌شدند، به قهرمانی می‌رسیدند. این بحث و جدل شرایط را برای یک دیدار دو مرحله‌ای دوستانه میان دو کشور در همان سال 1924 فراهم ساخت؛ اروگوئه قهرمان المپیک بود و بیشتر به دلیل مسائل مالی، حضور در این مسابقه را پذیرفت. آرژانتین نیز با هدف کم کردن اهمیت قهرمانی در المپیک، پا به این مسابقه گذاشت.
سوت پایان دو مسابقه جنجالی که با خشونت هم همراه بود، سرانجام به صدا در آمد؛ دیدار اول در خاک اروگوئه با تساوی یک بر یک به اتمام رسید و دو هفته بعد در دیدار برگشت تیم آرژانتین با نتیجه 2 بر یک در دیداری که چهار دقیقه از آن بازی نشد، به برتری رسید!
هواداران آرژانتینی پس از اینکه یک صحنه مسلم پنالتی برای آنها از سوی داور مسابقه نادیده گرفته شد، به سمت زمین سنگ پرتاب کردند. اروگوئه‌ای‌ها ابتدا دست به اقدام متقابل زدند و سپس میدان را ترک کردند. به این ترتیب آرژانتین برنده دیدار برگشت و مجموع دو بازی شد؛ تقابلی جنجالی که از نگاه فنی شاید جایگاه چندان رفیعی در تاریخ فوتبال ندارد اما گل نخست آن تمام دنیای فوتبال را تحت تأثیر خود قرار داد، گلی که با نام «گل المپیک» در تاریخ فوتبال به ثبت رسید. «چزارو اونزاری» به نخستین بازیکن تاریخ فوتبال تبدیل شد که از روی نقطه کرنر مستقیم گلزنی می‌کند تا یک عصر جدید را در فوتبال
رقم بزند.
در فرهنگ فوتبال آمریکای جنوبی و حتی اسپانیا و پرتغال، به گل‌هایی که مستقیم از روی نقطه کرنر به ثمر می‌رسد «گل المپیک» می‌گویند اما این مفهوم در آن زمان در سایر نقاط جهان معنایی نداشت ولی حالا معنایی بسیار با ارزش و هیجان‌انگیز دارد.